Kształtowanie krajobrazu rolniczego dla zachowania zrównoważonej gospodarki wodnej

• Autorzy: Andrzej Kędziora

Warianty tytułu

Formation of Agricultural Landscape towards Sustainable Water Management

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Woda odgrywa wiele istotnych ról w krajobrazie rolniczym. Najważniejsze z nich to zarówno budowa ciała organizmów żywych, jak i materiałów oraz transport energii. Ochrona odpowiedniej ilość i jakość wody jest warunkiem niezbędnym dla utrzymania prawidłowego funkcjonowania obszarów wiejskich. Niestety, popełnione do tej pory błędy w zarządzaniu zasobami wodnymi doprowadziły do poważnych zagrożeń zasobów wodnych, jak również ich zanieczyszczenia. Zasoby wodne w Polsce są jednym z najniższych w Europie. Poprawa ich stanu jest ważnym zadaniem dla przyszłego rozwoju gospodarki narodowej. Najlepszym narzędziem w dążeniu do tego celu, jest utworzenie odpowiedniej struktury krajobrazu prowadzące do poprawy małej retencji wody, jak również przywrócenie zdolności gleby do zatrzymywania wody. Wszelkie działania prowadzące do poprawy stanu wód na obszarach wiejskich muszą opierać się na dwóch zasadach: utrzymania jak najdłużej i jak największej ilości wody w krajobrazie (przy rozsądnej jej alokacji), czyli minimalizowanie jej jałowego odpływu poza zlewiskami oraz wykorzystanie takich działań agrotechnicznych, które zapewniają maksymalny strumień wody płynącej z gleby do atmosfery w wyniku parowania szaty roślinnej, ale nie bezpośrednio jako zwykłe odparowanie z gleby.

EN

Water plays multiple roles in agricultural landscape. The most important are building a body of living organisms as well as material and energy transportation. Protection of suitable quantity and quality of water is indispensable condition for sustain functioning of rural areas. Unfortunately, so far errors made in water management led to sever threats of water resources as well as their pollution. Water resources in Poland are one of the lowest in Europe. Improvement of their state is the crucial task for future development of national economy. The best tools for receiving this goal is formation of proper landscape structure leading to improvement of small water retention as well as restoring the soil ability for water retention. Any activity leading to improvement of water condition of rural area must rely on two rules: to collect as much water and keep it as long as possible within the landscape looking for proper its allocation and use such agrotechnics which ensure maximal water flux flowing from the soil into atmosphere through the plant cover as evapotranspiration but not straight as simple evaporation. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rozwój zrównoważony; Gospodarka wodna; Zasoby wodne; Krajobraz wiejski; Jakość wody

EN

Sustainable development; Water management; Water resources; Rural landscape; Water quality

• Czasopismo: Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu
• Rocznik: 2007
• Numer: nr 1190 Zrównoważony rozwój w teorii ekonomii i praktyce
• Strony: 404-416

Twórcy

autor

Andrzej Kędziora

Bibliografia

• Batoniak-Życzyńska I., Szajdak L., Jaskulska R., Impact of biogeochemical barrier on the migration of chemical compounds with the water of agricultural landscape, „Polish Journal of Environmental Studies" 2005 vol. 14 (5), s. 671-676.
• Bartoszewicz A., Ryszkowski L., Influence of shelterbelts and meadows on the chemistry of ground water, [w:] Dynamics of an Agricultural Landscape, red. L. Ryszkowski, N.R. Prenez, A. Kędziora, Zakład Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN, Poznań 1996.
• Cieśliński Z., Agromelioracje, Wydawnictwo AR, Poznań 1996.
• Fiedler M., Szafrański Cz., Variation of ground-water levels in the catchment of the midfield pond located at Gniezno Lakeland, Roczniki AR nr 20, Poznań 1999, s. 403-412.
• Haman J., Mechanizacja rolnictwa - zagrożenie dla środowiska czy usprawnienie i ułatwienie pracy, Materiały konferencji „Rolnictwo ekologiczne", PWN, Warszawa 1983.
• Juszczak R., Kędziora A., Threats and deterioration of small water reservoirs located within Wyskoc catchment, „Polish Journal of Environmental Studies" 2003 vol. 12 nr 5, s. 567-573.
• Juszczak R., Kędziora A., Water retention of small ponds in the western part of the Wyskoć catchment (in Polish), Roczniki AR nr 25, Poznań 2004, s. 193-200.
• Kaniecki A., Problem odwodnienia Niziny Wielkopolskiej w ciągu ostatnich 200 lat i zmiany stosunków wodnych, konferencja naukowa nt. „Ochrona i racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych na obszarach rolniczych Wielkopolski", Poznań, grudzień 1991, s. 73-80.
• Kędziora A., Ocena deficytów wodnych na obszarach rolniczych na przykładzie zlewni Wyskoć, [w:] Działalność naukowa PAN nr 15, Warszawa 2003, s. l J 7-119.
• Kędziora A., Juszczak R., Ekosystemy wodne obszarów wiejskich, „Postępy Nauk Rolniczych" 2005 nr3, s. 87-105.
• Kędziora A., Olejnik J., Water balance in agricultural landscape and options for its management by change of plant cover structure of landscape, [w:] Landscape Ecology in Agroecosystems Management, red. L. Ryszkowski. CRC Press, Boca Raton, London, New York, Washington 2002, s. 57-110.
• Kçdziora A. i in., Impact of plant cover on heat and water balance in agricultural landscapes located in humidity gradient, Roczniki AR nr 19, cz. l, Poznań 1997, s. 271-301.
• Kędziora A., Olejnik J., Kapuscinski J., Impact of landscape structure on heat and water balance, „Ecology International Bulletin" 1989 vol. 17, s. 1-17.
• Kędziora A., Ryszkowski L., Management of water resources in agricultural landscapes, [w:] Ways to Promote the Ideas Behind the CBS's Ecosystem Approach in Central and Easter Europe, red. H. Korn, R. Schilep, J. Stadler, BfN, Federal Agency for Nature Conservation, Bonn (Germany) 2004, s. 106-115.
• Kędziora A., Ryszkowski L., Przybyła C., Ochrona i kształtowanie zasobów wodnych i ich jakości w krajobrazie rolniczym, regionalna konferencja naukowo-techniczna „Gospodarowanie wodą w Wielkopolsce - nowe szansę i wyzwania", 14.06.04, Poznań 2004, s. 15-18.
• Kleczkowski A., Zagrożenia i bariery rozwoju w gospodarce wodnej, [w:] Polska w obliczu współczesnych wyzwań cywilizacyjnych, Komitet Prognoz „Polska w XXI wieku" przy Prezydium PAN, Warszawa 1991, s. 220-232.
• Kosturkiewicz A., Ochrona zasobów wodnych w krajobrazie rolniczym, „Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 1989 nr 375, s. 73-87.
• Kosturkiewicz A., Fiedler M., Retencja odpływów drenarskich w bilansie wodnym śródpolnego oczka i jakość retencjonowanych wód, Zeszyty Naukowe AR nr 289, Wrocław 1996, s. 83-91.
• Kosturkiewicz A., Szafrański Cz., Wytyczne projektowania drenowań niesystematycznych na falistych terenach polodowcowych, Katedra Melioracji Rolnych i Leśnych w Poznaniu, Poznań 1987.
• Lwowicz M.I., Zasoby wodne świata. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1979.
• Olejnik J., Kędziora A., A model of heat and water balance estimation and its application to land-use and climate variation, „Earth Surface Processes and Landforms" 1991 vol. 16, s. 601-617.
• Pasławski Z., Hydrologia i zasoby wodne dorzecza Warty, konferencja naukowa na temat: „Ochrona i racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych na obszarach rolniczych Wielkopolski", koreferâty i wnioski". Poznań, grudzień 1991, Poznań 1992, s. 5-28.
• Pieńkowski P., Disappearance of ponds in younger Pleistocen landscape of Pomerania, „Journal of Water and Land Development" 2000.
• Ryszkowski L., Bałazy S., Kędziora A., Management and Protection of Water Resources of Rural Areas (in Polish), Zakład Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN, Poznań 2003.
• Ryszkowski L., Bartoszewicz A., Kędziora A., Management of matter fluxes by biogeochemical barriers at the agricultural landscape level, „Landscape Ecology" 1999 vol. 14 nr 5, s. 479-492.
• Ryszkowski L., Bartoszewicz A., Kędziora A., The potential role of mid-field forests as buffer zones, [w:] Buffer Zones: Their Processes and Potential in Water Protection, red. N. Haycock, T. Burt, К, Colliding, G. Pinay, Quest Environmental. Harpenden, Hertfordshire (UK) 1997, s. 171-191.
• Ryszkowski L., Kędziora A., Ekologiczne zasady kształtowania krajobrazu rolniczego celem kontroli zanieczyszczeń wody i melioracji bilansu cieplnego i wodnego, [w:] Obieg wody i bariery biogeo-chemiczne w krajobrazie rolniczym, red. L. Ryszkowski, J. Marcinek, A. Kędziora, Wydawnictwo AR, Poznań 1996.
• Ryszkowski L., Kędziora A., Impact of agricultural landscape structure on energy flow and water cycling, „Landscape Ecology" 1987 vol. 1 nr 2, s. 85-94.
• Ryszkowski L., Kędziora A., Mata retencja wodna w krajobrazie rolniczym, Zeszyty Naukowe AR nr 289, Wrocław 1996b, s. 217-225.
• Ryszkowski L., Kędziora A., Studies on agricultural landscape management in Western Poland plain, [w:] Sustainable Development of Multifunctional Landscapes, red. K. Helming, H. Wig-gering, Springer-Verlag, Berlin-Heidelberg-New York 2003, s. 229-245.
• Williams P. i in. Comparative biodiversity of rivers, streams, ditches and ponds in an agricultural landscape in Southern England, „Biological Conservation" 2004 vol. 115 nr 2, s. 329-341.