Formułowanie celów strategicznych w zarządzaniu polskimi przedsiębiorstwami

• Autorzy: Piotr Banaszyk

Warianty tytułu

Formulating Strategic Goals in Managing Polish Enterprises

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Autor scharakteryzował różne podejścia (mikroekonomiczne, menedżerskie, organizacyjne i związane z zarządzaniem strategicznym) do określania celów przedsiębiorstwa. Następnie zaprezentował badania empiryczne celów strategicznych w zarządzaniu przedsiębiorstwem (na przykładzie wyróżniających się polskich przedsiębiorstw oraz przedsiębiorstw stanowiących krytyczne przypadki, czyli takich, które procesy formułowania celów wsparły ekspertyzą zewnętrzną). Na ich podstawie skonstruował procedurę i narzędzia formułowania tychże celów.

EN

The aim of the studies was to answer an essential question: what is the system of strategic goals of an enterprise and how can this system of goals be formulated? An approach to this problem required a reconstruction of the hitherto existing theoretical work in the field of the system of strategic goals of an enterprise done by the authors representing different scientific disciplines and heterogeneous approaches. It also called for an empirical diagnosis of strategic goals declared by outstanding Polish enterprises as well as conditions and ways of formulating them by some Polish enterprises. Finally it required the designing of static and dynamic model of the system of strategic goals of any enterprise. Such an approach was based on conviction that the already existing work in this field concentrated above all on cognitive matters and neglected the design-implementation problems. Assuming a scientific viewpoint characteristic for the theory of organisation and management made it possible to balance these three strata of scientific exploration and yielded practically viable results. Generally, it can be stated that the scientific procedure made it possible to realise the objectives intended. The results obtained refer to three areas: theoretical-analytical, empirical and design-implementation. Theoretical-analytical investigations focussed on a characteristics of the existing knowledge of the subject. In these considerations the authors tried to present reconstruction of the basic concepts representing microeconomic, managerial and organisational approaches as well as those related to strategic management. It was pointed out that the authors who respected the assumptions of the microeconomic approach tried to prove the existence of a universal economic necessity resulting from free competition and a tendency to rationalise the use of the factors of production. The state of internal equilibrium which enterprises try to achieve forces the preference either for the maximisation of profit or the maximisation of the rate of profit. Those who represent the managerial approach reject the assumption that there exists the only one goal in the activities of an enterprise. They maintain that the enterprise's activity is steered by bundles of goals out of which one can differentiate not more than one particularly preferred goal while others are treated as marginal conditions for its realisation. An essential matter is a construction of a model of decision-making analysis composed of a relatively few variables which can be subject to operationalisation. This results in the use of almost exclusively financial parameters which by assumption reflect qualitative tendencies. The supporters of organisational approach underline the assumption that each enterprise should be perceived as an organised team of people which, in a natural way, makes it strive for more than one aim. The aims are not imposed or enforced externally on the enterprises but they are subject to social processes of formulation. A great number of entities involved in this formulation and the tendency to ensure the internal coherence of the bundle of these goals call for determination of both qualitative and quantitative goals. The former perform social-mobilising functions and the latter - steering-monitoring functions. In this situation the bundle of an enterprise's goals should assume a form of hierarchic system. Finally, supporters of the strategic management approach emphasise the importance of situational conditionings of the system of goals in an enterprise connected, above all, with the structure of influence of the most important stakeholders on managerial decisions. Their approval of concretely formulated goals is easier to obtain if the formulation of the system of strategic goals of an enterprise starts from most general intentions concretised later in a more and more operational formula. The further step of research was of empirical character. The studies were carried out on two different planes. Firstly, the author tried to find out whether and if so what intentions are declared by the best Polish enterprises. Secondly, the author analysed what strategic goals were formulated and how it was made in the enterprises which tried to use highly rational methodological procedures. The first plane of research employed the method of surveying the enterprises classified as the best ones in the Polish economy by Business Centre Club, Confederation of Polish Employers and a group of winners of the "Zloty Grosz" competition. The second plane employs the method of studying critical cases, that is enterprises precisely developing data bases for the decisions concerning strategic goals and specially preparing decision-makers to make a choice. Empirical studies made it possible to state that major part of enterprises identify strategic goals with the intentions of growth. The intentions to find a secure competitive position are of much lessesignificance. Obtaining high profits is of marginal importance. However, studies on the critical cases prove that the relevance of these strategic intentions dependson the structure of interests concentrated around a concrete enterprise and that it may evolve in time. It was also stated that profits were most frequently perceived as factors conditioning the attainment of other strategic goals. Such a point of view rendered a significant conclusion - the goals forcing higher effectiveness of utilising the factors of production should not be mixed up with the measures of realisation of any goals. Theoretical and empirical analyses made it possible to try to attain the goals in the design-implementation sphere. A peculiar "map" of analytical categories which constitute the system of strategic goals of an enterprise was constructed and a methodological procedure which facilitated attributing of concrete contents to particular analytical categories was presented. Declaring an enterprise's mission was connected above all with SWOT and stakeholders' analyses. A heuristic process of discovering the vision of an enterprise was presented along with possibilities to use the matrix of confrontation of the SWOT factors and the graph of dependencies between potential qualitative strategic goals and the table of impact of these dependencies to determine qualitative goals - the main one and derivatives of the first and second degree and also there were presented the techniques of analysis of the semantic content of qualitative goals and the analysis of the area of reception of the economic indicators to select the measures of realisation of the strategic goals of an enterprise. In conclusion, one can state that the basic assumption of this work, i.e. the necessity to supplement the knowledge of strategic goals of an enterprise with design-implementation elements proved to be correct. Out of the existing theoretical knowledge and practical experience of the Polish enterprises it was possible to draw the conclusions which are helpful in the development of directives of efficient functioning, referring, m this case to the formulation of the system of strategic goals of any enterprise. One can hope that the application of the presented methodological procedure in the economic practice will contribute to the growth of effectiveness in enterprises' activities and development. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Zarządzanie przedsiębiorstwem; Zarządzanie strategiczne; Strategia przedsiębiorstwa; Cele strategiczne; Cele przedsiębiorstwa

EN

Enterprise management; Strategic management; Corporation strategies; Strategic goals; Corporate objectives

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 2, Prace Habilitacyjne / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1998
• Numer: nr 152
• Strony: 160

Twórcy

autor

Piotr Banaszyk

Bibliografia

• Agthe K., Strategie und Wachstum der Unternehmung. Praxis der langfristigen Planung, Max Gehlen, Baden-Baden 1972.
• Analiza systemowa - podstawy i metodologia, pod red. W. Findeisena, PWN, Warszawa 1985.
• Andrews K., The concept of corporate strategy, Dow Johnes - Irwin Inc., Homewood 1971.
• Ansoff H.I., Corporate Strategy, Penguin Books Ltd., London 1987.
• Ansoff H.I., Zarządzanie strategiczne, PWE, Warszawa 1985.
• Antoszkiewicz J.D., Metody skutecznego zarządzania, ORGMASZ, Warszawa 1996.
• Argyris C, Zrozumienie zachowania ludzkiego w organizacji: jeden punkt widzenia, w: Nowoczesna teoria organizacji, pod red. M. Haire'a, PWN, Warszawa 1965.
• Banaszyk P., Przedsiębiorstwo w praktyce i teorii, BAS, Poznań 1992.
• Banaszyk P., Fimińska-Banaszyk R., Organizacyjne uwarunkowania strategii przedsiębiorstwa, w. Strategie przedsiębiorstw w procesie przechodzenia do gospodarki rynkowej, pod red. K. Krzakiewicza, Zeszyty Naukowe AE, Poznań 1996.
• Banaszyk P., Fimińska-Banaszyk R., Podstawy organizacji i zarządzania, WSZ, Słupsk 1997.
• Banaszyk P., Fimińska-Banaszyk R., Stańda A., Zasady zarządzania w przedsiębiorstwie, WSB, Poznań 1997.
• Banaszyk P., Krzakiewicz K., Organizacja i zarządzanie (wybrane problemy), Wyd. AE, Poznań 1992.
• Banaszyk P., Pankowski M., Procedura formułowania strategii rozwoju przedsiębiorstwa, w. Strategie przedsiębiorstw w okresie budowania gospodarki rynkowej, pod red. T. Mendla, Zeszyty Naukowe AE, Poznań 1996.
• Barbour J.G., Mity, modele, paradygmaty, Znak, Kraków 1983.
• Baumo W., Business behavior, value and growth, MacMiilan, New York 1959.
• Berle A.A., Means G.C., The Modern corporation and private property, Macmillan, London 1932.
• Berretta V., Politique et strategie de I'entreprise. Dynamique externe de I'entreprise, Les Editions d'Organisation, Paris 1975.
• Białkowski G., Stare i nowe drogi fizyki. U źródeł fizyki współczesnej, WP, Warszawa 1980.
• Bielski M., Organizacje. Istota, struktury, procesy, Wyd. UL, Łódź 1992.
• Bieniok H., Marek J., Wartościowanie mocnych i słabych stron przedsiębiorstwa, Przegląd Organizacji 1992, nr 3.
• Boudeville J., Meyer J., Strategies c'entreprise. Formulation et misę en oevre, PUF, Paris 1986.
• Bratnicki M., recenzja książki H. Mintzberga, Structuring of organizations, Problemy Organizacji 1981, nr 3.
• Brauchlin E., Wehrli H.P., Strategisches Management, R. Oldenbourg Verlag, Munchen - Wien 1991.
• Burnham J., The managerial revolution: what is happening in the world?, The John Day Co., New York 1941.
• Chandler A.D., The visible hand. The managerial revolution in american business, Harvard University Press, Cambridge 1977.
• Coates C, Menedżer wszechstronny, lak przełamać bariery i zarządzać całą firmą, PSB, Kraków 1996.
• Crozier M., Friedberg E., Człowiek i system. Ograniczenia działania zespołowego, PWE, Warszawa 1982.
• Cyert R., March J., Processus de decision dans I'entrepnse, Dunod, Paris 1970.
• Delfaud P., Les theories economiques, PUF, Paris 1986.
• Denis H., Histoire de la pensee economique, PUF, Paris 1966.
• Dobrzański K., Mendel T., Zimniewicz K., Cele polskich przedsiębiorstw w okresie transformacji, Organizacja i Kierowanie 1995, nr 4.
• Domańska E., Kapitalizm menedżerski, PWE, Warszawa 1986.
• Drucker P., Praktyka zarządzania, Czytelnik - Nowoczesność - AE, Warszawa 1992.
• Drucker P., Zarządzanie w czasach burzliwych, Nowoczesność - Czytelnik -AE, Warszawa 1995.
• Drucker P.F., La nouvelle pratique de la direction des entreprises. Les Editions d'Organisation, Paris 1975.
• Dwojacki P., Misja, Przegląd Organizacji 1995, nr 10.
• Earley J.S., Marginal policies of excellent managed companies, American Economic Review 1965.
• Ellis J., Williams D., Strategia przedsiębiorstwa a analiza finansowa. Pozycja na rynku kapitałowym, FRR, Warszawa 1997.
• Encyklopedia organizacji i zarządzania, PWE, Warszawa 1981, s. 253.
• Fabiańska K., Rokita J., Planowanie rozwoju przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 1996.
• Faulkner D., Bowman C., Strategie konkurencji, Gebethner i Ska, Warszawa 1986.
• Fiedor B., Gulczyński M., Krawczewski A., Trylogia j.K. Galbraitha, PWN, Warszawa 1978.
• Frąckowiak W., Strategie przedsiębiorstwa w gospodarce nadmiaru i niedoboru, Wyd. AE, Poznań 1992.
• Friedman M., The methodology of positive economics, University of Chicago Press, 1953.
• Friedman M., Friedman R., Wolny wybór, Panta, Sosnowiec 1994.
• Funktionale Managementlehre, pod red. M. Hofmanna, L. von Rosenstiela, Springer Verlag, Berlin 1988.
• Galbraith J.K., Ekonomia w perspektywie. Krytyka historyczna, PWE, Warszawa 1991.
• Garrigou-Lagrange A., Penouil M., Histoire des faits economiques de I'epoque contemporaine, Dalioz, 1986.
• Gierszewska G., Romanowska M., Analiza strategiczna przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 1994.
• Gliński B., Czy zarządzanie może być konkurencyjne wobec rynku. Przegląd Organizacji 1992, nr 3.
• Gliński B., Kuc B., Szczepankowski P., Zarządzanie strategiczne. Geneza, rozwój, priorytety, Key Text, Warszawa 1996.
• Godet M., Prospective et planification strategique, Edition Economica, Paris 1995.
• Gościński J.W., Cykl życia organizacji, PWE, Warszawa 1989.
• Groth U., Kamrnel A., Lean Management: langfristige Zusammenarbeit von Herstellern und Zulieferern, Management Zeitschrift 1993, nr 3.
• Gümbel R., Handel, Markt und Ökonomik, Gabler, Wiesbaden 1985.
• Hahn D., Tendencje rozwojowe zarządzania strategicznego, Organizacja i Kierowanie 1993, nr 2.
• Hammer R.M., Unternehmungsplanung. Lehrbuch der Planung und strategischen Unternehmungsführung, R.Oldenbourg Verlag, München-Wien 1992.
• Hausschildt J., Entscheidungsziele, Zielbildung in innovativen Entscheidungsprozessen: Theoretische Ansätze und empirische Prüfung, Tübingen 1977.
• Hicks J., The theory of monopoly, Econometrica 1935, nr 1.
• Kamiński W., Współczesna teoria dobrobytu, PWE, Warszawa 1980.
• Karagiedow R., Rozrachunek gospodarczy, efektywność i zysk, PWN, Warszawa 1985.
• Karlöf B., Strategia biznesu. Koncepcje i modele - przewodnik, Zarządzanie i Bankowość 1992.
• Koenig G., Management strategique. Vision, manoevres et tactique, Nathan, Paris 1990.
• Kotarbiński T., Traktat o dobrej robocie, Ossolineum, Wrocław 1982.
• Kozakiewicz H., Inna socjologia - studium zapoznanej metody. Przyczynek do sporu o wyjaśnianie zjawisk społecznych, PWN, Warszawa 1983.
• Krajewski S., Cele funkcjonowania przedsiębiorstw, Gospodarka Narodowa 1995, nr 6.
• Kreikebaum H., Strategiczne planowanie w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.
• Krupski R., Elementy zarządzania strategicznego, Ossolineum, Wrocław 1996.
• Krupski R., Metody i organizacja planowania strategicznego w przedsiębiorstwie, Ossolineum, Wrocław 1993.
• Krzyżanowski L., Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1992.
• Kühn T.S., Struktura rewolucji naukowych, PIW, Warszawa 1968.
• Laidler D., Estrin S., Wstęp do mikroekonomii, Gebethner i Ska, Warszawa 1991.
• Lange O., Ekonomia polityczna, PWN, Warszawa 1980.
• Laszlo E., Systemowy obraz świata, PIW, Warszawa 1979.
• Laux H., Liermann P., Grundlagen der Organisation. Die Steuerung von Entscheidungen a/s Grundproblem der Betriebswirtschaftslehre, Springer-Verlag, Berlin 1990.
• Lesourne J., La necessite d'une reconstruction de la theorie economique de 1'entreprise, w: L'entreprise et 1'economie du XX s/ec/e, t. 2: Etude Internationale a I'initiative de F. Bloch-Laine et F. Perroux, PUF, Paris 1968.
• Lesourne J., Modeles de croissance des entreprises, Dunod, Paris 1973.
• Lindblom C.E., The intelligence of democracy. Decision making through mutual adjustement, McGraw-Hill, New York -London 1965.
• Machlup F., Theory of the firm: marginalist, behavioral, managerial, American Economic Review, 1967.
• March J., Bounded rationality, ambiquity, and the engineering of choice, Bell Journal of Economics 1978, nr 9.
• March J., Simon K, Teoria organizacji, PWN, Warszawa 1964.
• Marchesnay M., Zarządzanie strategiczne. Geneza i rozwój, Poltext, Warszawa 1994.
• Margolis J., The analysis of the firm: rationalism, conventionalism and behaviorism, Journal of Business 1958.
• Marris R., L'entreprise capitaliste modernę, Dunod, Paris 1971.
• Marshall A., Zasady ekonomiki, t. 1, Warszawa 1928.
• Martyniak Z., Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
• Martyniak Z., Prekursorzy nauki o organizacji i zarządzaniu, PWE, Warszawa 1989.
• Mikołajczyk Z., Procesy zarządzania zmianami - założenia teoretyczne a praktyka polskich przedsiębiorstw, w: Instrumenty zarządzania we współczesnym przedsiębiorstwie (materiały konferencyjne), Wyd. AE, Poznań 1997.
• Mikołajczyk Z., Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
• Mintzberg H., Waters J.A., Of strategy, deliberate and emergent, Strategic Management Journal 1985, z. 6.
• Morgan G., Obrazy organizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.
• Nogalski B., Rybicki J., Strategiczne zarządzanie firmą, TNOiK, Bydgoszcz 1997.
• Nowak S., Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa 1985.
• Nowoczesna teoria organizacji, pod red. M.Haire'a, PWN, Warszawa 1965.
• Obłój K., Strategia organizacji, PWE, Warszawa 1998.
• Organizacja zarządzania. Podejście systemowe, PWE, Warszawa 1986.
• Penc J., Strategie zarządzania, t. 1: Perspektywiczne myślenie. Systemowe działanie, Placet, Warszawa 1994.
• Penrose E., The theory of the growth of the firm, Basil Blackwel, Oxford 1959.
• Peters T.J., Waterman R.H., In search of exellence, Harper and Row, New York 1982.
• Piepel K., Wege żur Ubertragung der Lean Production, Management Zeitschrift 1993, nr 2.
• Pierścionek Z., Strategie rozwoju firmy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.
• Pierścionek Z., Strategie rozwoju firmy, SGH, Warszawa 1992.
• Planowanie strategiczne, pod red. A. Klasika, PWE, Warszawa 1993.
• Porter M., Strategia konkurencji. Metody analizy sektorów i konkurentów, PWE, Warszawa 1992.
• Pszczołowski T., Mała encyklopedia prakseologii i teorii organizacji, Ossolineum, Wrocław 1978.
• Rappaport A., Shareholder-Value - Wertsteigerung als MaKstab fur die Unterneh-mungsfurung, Schaeffer-Poeschel Verlag, Stuttgart 1995.
• Robbins L., An essay on the nature and significance of economic science, Macmillan Co., London 1932.
• Rothschild K.W., Price theory and oligopoly, Economic Journal 1947.
• Roux D., Analyse economique et gestion de i'entreprise, Dunod, Paris 1986.
• Say J.B., Traktat o ekonomii politycznej, czyli wykład sposobu, w jaki się tworzą, rozdzielają i spożywają bogactwa, Warszawa 1960.
• Simon H., Działanie administracji. Proces podejmowania decyzji w organizacjach administracyjnych, PWN, Warszawa 1976.
• Socjologia organizacji, pod red. K. Doktora, Ossolineum, Wrocław 1975.
• Stankiewicz M.J., Identyfikatory zachowań strategicznych przedsiębiorstw, Przegląd Organizacji 1995, nr 1.
• Stankiewicz W., Historia myśli ekonomicznej, PWE, Warszawa 1983.
• STRATEGOR, Zarządzanie firmą. Strategie, struktury, decyzje, tożsamość, PWE, Warszawa 1995.
• Sztompka P., Teoria socjologiczna końca XX wieku. Wstęp do wydania polskiego, w: J.H. Turner, Struktura teorii socjologicznej, PWN, Warszawa 1985.
• Thompson A., Strickland A., Strategie management concept and cases, Business Publications, Piano 1987.
• Tudrej J., Menedżer, IWZZ, Warszawa 1986.
• Turner J.H., Struktura teorii socjologicznej, PWN, Warszawa 1985.
• Twórcy naukowych podstaw organizacji. Wybór pism, pod red. J. Kurnala, PWE, Warszawa 1972.
• Wawrzyniak B., Polityka strategiczna przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 1989.
• Więckowski J., Mechanizm sterowania organizacjami przemysłowymi, PWE, Warszawa 1975.
• Wiszniewski Z., Mikroekonomia współczesna, CEiRB, Warszawa 1994.
• Zarządzanie przedsiębiorstwami uczestnikami rynku dóbr konsumpcyjnych, t. 1 i 2, pod red. J. Beksiaka, PWN, Warszawa 1981.
• Zarządzanie przedsiębiorstwem w warunkach transformacji gospodarki, materiały konferencyjne Szkoły Letniej i XII Międzynarodowej Konferencji Naukowej Instytutu Organizacji i Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego, Jurata 1995.
• Zieleniewski J., Organizacja i zarządzanie, PWN, Warszawa 1975.
• Zieleniewski J., Organizacja zespołów ludzkich. Wstęp do teorii organizacji i kierowania, PWN, Warszawa 1978.