Stężenia i ładunki składników chemicznych w odpływach w warunkach Pomorza Zachodniego

• Autorzy: Durkowski T. , Lipinski J.

Warianty tytułu

EN

Concentration and loads of chemical components in the drainage outflow under the Western Pomerania conditions

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Średnie wskaźniki odpływu wody z drenów odwadniających czarne ziemie pyrzyckie, uprawiane tradycyjnie (orka do głębokości 0,3 m) i zasilane wyłącznie wodą opadową były niewielkie, bo przy standardowej rozstawie drenów kształtowały się w granicach 6,5-6,9 mm·rok-1, co stanowiło 1,3-1,4% opadu. Wykonanie orki głębokiej na 0,5 m zwiększyło odpływy o 48% (z 6,5 do 9,6 mm·rok-1), a spulchnianie na 0,7 m zmniejszyło o 11% do 5,8 mm·rok-1. Średnie roczne ładunki N-NO3 odprowadzane z wodą drenarską wynosiły 0,53 kg·ha-1 w przypadku orki tradycyjnej, a wzrosły do 0,85 kg·ha-1 po zastosowaniu orki głębokiej i spadły na 0,35 kg·ha-1 po spulchnieniu na 0,7 m. Ładunki odprowadzanego fosforu (P-PO4) na kolejnych wariantach, to 0,004, 0,012 i 0,003 kg·ha-1. Gdy nie stosowano zabiegów agromelioracyjnych, odpływy po zwiększeniu rozstawy drenów o 50% zmniejszyły się o 38%, a po zwiększeniu o 100% obniżyły się o 43%. Ładunki N-NO3 odprowadzane z wodami drenarskimi wynosiły 1,46 kg·ha-1 przy rozstawie standardowej, 0,75 kg·ha-1 przy powiększonej o 50% i 0,57 kg·ha-1 przy większej o 100%, a P-PO4 wynosiły kolejno 0,006, 0,001 i 0,001 kg·ha-1. Ładunki azotu wynoszone z wodami drenarskimi z czarnych ziem pyrzyckich (gleby gliniaste) stanowiły 0,09-5,4% zastosowanego nawożenia mineralnego azotem, a stężenie związków nawozowych w wodach drenarskich nie było związane z poziomem nawożenia. Na obszarze mad cedyńskich zasilanych z opadów atmosferycznych i dodatkowo wodami dopływającymi gruntem z obszarów sąsiednich odpływy wody i ładunków zanieczyszczeń drenami były wielokrotnie wyższe niż na czarnych ziemiach pyrzyckich zasilanymi tylko wodami opadowymi.

EN

Average indicators of water outflow through drain-pipes from traditionally tilled (ploughing to the depth of 0.3 m) black soil in the Pyrzyce region supplied exclusively with precipitation water were not high because with a standard spacing of drains they amounted to 6.5-6.9 mm·year-1 which was 1.3-1.4% of precipitation. Deep ploughing of fields (0.5 m) increased the outflow by 48% (from 6.5 to 9.6 mm·year-1) and soil loosening to the depth of 0.7 m decreased it by 11%, i.e. to 5.8 mm·year-1. Average annual loads of N-NO3 outflowing with the drainage water amounted to 0.53 kg·ha-1 in the case of traditional ploughing, increased to 0.85 kg·ha-1 after the deep ploughing and decreased to 0.35 kg·ha-1 after soil loosening to the depth of 0.7 m. Loads of outflowing phosphorus (P- PO4) amounted to 0.004, 0.012 and 0.003 kg·ha-1, respectively. In the fields without the agromeliorative treatments the outflow of water decreased by 38% when the distance between pipes was increased by 50% and when the spacing was increased by 100% the outflow of water decreased by 43%. Loads of N-NO3 outflowing with drainage water amounted to 1.46 kg·ha-1 in the case of standard drain-pipe spacing, 0.75 kg·ha-1 when the spacing was increased by 50% and 0.57 kg·ha-1 when in was increased by 100% while P-PO4 amounted to 0.006, 0.001 and 0.001 kg·ha-1, respectively. Nitrogen loads washed out with drainage water from black soil of the Pyrzyce region (loamy soil) amounted to 0.09-5.4% of the nitrogen mineral fertilization and the concentration of the fertilization compounds in the drainage water was not connected with the fertilization level. In the area of alluvial soils of Cedynia supplied with precipitation water and additionally with surface waters from the neighbouring areas the outflow of water and of pollutant loads through the drain-pipes was many fold higher than in the black soil of the Pyrzyce region supplied only with atmospheric precipitations.

Słowa kluczowe

PL

Pomorze Zachodnie; wody drenarskie; odplyw wody; odplywy drenarskie; sklad chemiczny; zabiegi agromelioracyjne; zanieczyszczenia chemiczne; stezenie zanieczyszczen; drenowanie; gleby ciezkie

EN

West Pomeranian region; drainage water; water outflow; drainage outflow; chemical composition; chemical pollutant; pollutant concentration; draining; heavy soil

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2010
• Tom: 548
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.141-155,tab.,wykr.,bibliogr.

Twórcy

autor

Durkowski T.

• Zachodniopomorski Ośrodek Badawczy, Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, ul.Czesława 9, 71-505 Szczecin

autor

Lipinski J.

Bibliografia

• Bartoszewicz A. 1994. Skład chemiczny wód powierzchniowych zlewni intensywnie użytkowanych rolniczo w warunkach glebowo-klimatycznych Równiny Kościańskiej Rocz. AR Poznań, Rozprawy 250: 5-68.
• Borowiec S., Zabłocki Z. 1988. Rolnicze zanieczyszczenia obszarowe wód odpływowych ze zlewni rolniczych i działów drenarskich północno-zachodniej Polski. Zesz. Nauk. AR Szczecin 134, Rolnictwo XLV.
• Borowiec S., Zabłocki Z. 1990. Czynniki kształtujące chemizm wód powierzchniowych i odcieków drenarskich obszarów rolniczych Polski północno-zachodniej, w: Ochrona wód przed wpływem zanieczyszczeń obszarowych. Mat. Semin. 27, IMUZ Falenty: 117-122.
• Council Directive, 91/67EEC1991 of 28 January 1991 concerning the animal health conditions governing the placing on he market of aquaculture animals and products. OJ no 46, 19.2.91.
• Durkowski T. 1984. Wpływ zabiegów agromelioracyjnych i drenowania na stosunki wodne, niektóre właściwości fizyczne i produkcyjność czarnych ziem pyrzyckich. Praca doktorska. AR Wrocław. Maszyn.: 110 ss.
• Durkowski T. 1997. Intensywne rolnictwo Pomorza Zachodniego a zawartość azotu w wodach drenarskich. Konf. Międzyn. „Nadmiar azotu w rolnictwie czynnikiem zagrożenia zdrowia człowieka” Wyd. IMUZ: 16-22.
• Durkowski T. 1998. Chemizm wód drenarskich obiektów Pomorza Zachodniego. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 458: 349-356.
• Durkowski T. 2002. Skuteczność zabiegów agromelioracyjnych i drenowania wybranych gleb Pomorza Zachodniego. Rozpr. Habilit. IMUZ Falenty: 145 ss.
• Igras J. 2004. Zawartość składników mineralnych wodach drenarskich z użytków rolnych w Polsce. Monografie i Rozpr. Nauk. 13 Puławy: 123 ss.
• Kondracki J. 2001. Geografia regionalna Polski. Wydaw. Nauk. PWN Warszawa: 441 ss.
• Koźmiński Cz., Michalska B., Czarnecka M. 2007. Klimat województwa zachodniopomorskiego. Monografia, AR Szczecin: 147 ss.
• Kurek S. 1991. Ocena wpływu drenowania użytków rolnych na stosunki hydrologiczne zlewni karpackich na przykładzie pięciu zlewni. Rozp. Habilit. IMUZ Falenty: 89 ss.
• Kurzbauer A. 1990. Wymywanie składników nawozowych z gleb pylastych różnie użytkowanych i nawożonych na podstawie badań działów drenarskich. Mater. Semin. 26, Falenty IMUZ: 91-96.
• Lipiński J. 2002. Odpływ składników chemicznych z gleby przez sieć drenarską. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie 2, 2(5): 151-170.
• Miler A., Murat-Błażejewska S. 1997. Wpływ rolnictwa na jakość wód w zlewni Strugi Dornowskiej. Rocz. AR Poznań 294, Melior. i Inż. Śród. 19, Cz. 2: 327-337.
• Niemirycz E., Taylor R., Makowski Z. 1993. Zagrożenie substancjami biogennymi wód powierzchniowych. Bibl. Mon. Śród. PIOŚ, Warszawa: 88 ss.
• Pawlik-Dobrowolski J. 1983. Zmiany składu chemicznego wód powierzchniowych pod wpływem zanieczyszczeń obszarowych (w Karpatach Zachodnich). Rozpr. Habilit., IMUZ: 141 ss.
• Pawlik-Dobrowolski J. 1994. Problemy ograniczenia zanieczyszczeń obszarowych w małych zlewniach. Melioracje Rolne 1/2: 2-8.
• Sapek A., Sapek B., Pietrzak S. 2000. Rola produkcji zwierzęcej w rozpraszaniu składników nawozowych z rolnictwa do środowiska, w: Dobre praktyki w rolnictwie - sposoby ograniczenia zanieczyszczenia wód. Przysiek: RCDRRiOW: 5-31.
• Somorowski Cz. 1994. Hydrologiczne funkcje drenowania użytków rolnych. Zesz. Nauk. AR Wrocław 246. Konf. 3 t. 2: 235-244.
• Szafrański Cz., Fiedler M., Stasik R. 1998. Czasowo-przestrzenna zmienność chemizmu wód gruntowych na Pojezierzu Gnieźnieńskim na przykładzie obiektu Mokronosy. Przegląd Nauk. Wydz. Melior. i Inż. Śród. 16: 262-270.
• Szymańska H. 1990. Badania nad zawartością związków chemicznych w odpływach glebowo-gruntowych, w: Zanieczyszczenia obszarowe w zlewniach rolniczych. Mater. Semin. 26: 107-116.
• Taylor R. 1993. Wpływ poziomu nawożenia i warunków atmosferycznych na wielkość odpływu substancji nawozowych ze zlewni rolniczych w dorzeczu Redy. Wiad. IMGW 37(1): 55-66.