Chaos, duch Laplace'a i ekologia

• Autorzy: Szeligiewicz W.

Warianty tytułu

EN

Chaos, Laplace's spirit and ecology

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Basic features of deterministic chaos referring to difference logistic equation were reminded. History and some consequences of discovery of this phenomenon for science and, in particular, ecology, were briefly reported.

Słowa kluczowe

PL

chaos; ekologia; ekosystemy; metodologia; modelowanie; nauka; nauki matematyczno-przyrodnicze; poglady naukowe; populacje; technika komputerowa; zjawiska przyrody

• Wydawca: -
• Czasopismo: Wiadomości Ekologiczne
• Rocznik: 2010
• Tom: 56
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.45-65,rys.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Szeligiewicz W.

• Centrum Badań Ekologicznych PAN, Dziekanów Leśny, 05-092 Łomianki

Bibliografia

• Allen J.C., Schaffer W.M., Rosko D. 1993-Chaos reduces species extinction by amplifying local population noise - Nature, 364: 229-232.
• Ascioti F.A., Beltrami E., Carrol T.O., Wirick C. 1993 - Is there chaos in plankton dynamics? - J. Plannkton Res. 15: 603-617.
• Becks L., Arndt H. 2008 - Transitions from stable equilibria to chaos, and back, in an experimental food web - Ecology, 89: 3222-3226.
• Benincà E., Huisman J., Heerkloss R., Jőhnk K.D., Branco P., van Nes E.H., Scheffer M., Ellner S.P. 2008 - Chaos in a long-term experiment with a plankton community - Nature, 451: 822-825.
• Berryman A.A., Millstein J.A. 1989-Are ecological systems chaotic-and if not, why not? - Trends Ecol. Evol. 4: 26-28.
• Bruno J.F., Stachowicz J.J., Bertness M.D. 2003 - Inclusion of facilitation into ecological theory - Trends Ecol. Evol., 18: 119-125.
• Cohen J.E. 1995 - Unexpected dominance of high frequencies in chaotic nonlinear population models - Nature, 378: 610-612.
• Coveney P., Highfield R. 1997 - Granice złożoności. Poszukiwanie porządku w chaotycznym świecie - Prószyński i S-ka, Warszawa.
• Dakos V., Benincà E., van Nes E.H., Philippart C.J.M., Scheffer M., Huisman J. 2009 - Interannual variability in species composition explained as seasonally entrained chaos - Proc. R. Soc. B. 276: 2871-2880.
• deGrasse N.T. 2002 - Going ballistic - Natural Hist. 11: 32-36.
• Dürr D., Spohn H. 1998 - Brownian motion and microscopic chaos - Nature, 394: 831-833.
• Ehrlich P.R, Roughgarden J. 1987 - The science of ecology - Macmillan Publishing Company, New York.
• Gaspard P., Briggs M.E., Francis M.K., Sengers J.V., Gammon R.W., Dorfman J.R., Calabres R.V. 1998 - Experimental evidence for microscopic chaos - Nature, 394: 865-868.
• Gleick J. 1996 - Chaos. Narodziny nowej nauki - Zysk i S-ka, Poznań.
• Greenman J.V., Benton T.G. 2003 - The amplification of environmental noise in population models: causes and consequences - Am. Nat. 161: 225-236.
• Gross T., Ebenhőh W., Feudel U. 2005 - Long food chains are in general chaotic - Oikos, 109: 135-144.
• Grüm L. 1992 - Równowaga ekologiczna: czy będziemy świadkami kresu tego paradygmatu? - Wiad. Ekol. 38: 81-87.
• Huisman J., Weissing F.J. 1999 - Biodiversity of plankton by species oscillations and chaos - Nature, 402: 407-410.
• Hutchinson G.E. 1961 - The paradox of the plankton - Am. Nat. 95: 137-145.
• Karolyi G., Péntek Á., Scheuring I., Tel T., Toroczkai Z. 2000 - Chaotic flow: the physics of species coexistence - Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 97: 13661-13665.
• Koj A. 2000 - Wielkie odkrycia w naukach biologicznych i medycznych XX wieku wyróżnione nagrodami Nobla - Kosmos, 49: 327-333.
• Kudrewicz J. 1993 - Fraktale i chaos - Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa.
• Logan J.A., Allen J.C. 1992 - Nonlinear dynamics and chaos in insect populations – Annu. Rev. Entomol. 37: 455-477.
• May R. 1974 - Biological populations with nonoverlapping generations: stable points, stable cycles, and chaos - Science, 186: 645-647.
• May R. 1976 - Simple mathematical models with very complicated dynamics - Nature, 261: 459-467.
• May R. 1986 - The search for patterns in the balance of nature: advances and retreats – Ecology, 67: 1115-1126.
• McIntosh R.P. 1985-The background of ecology. Concept and theory - Cambridge University Press, Cambridge.
• Murray J.D. 2002 - Mathematical biology. I. An introduction - Springer, New York.
• Murray N.. Holman M. 2001 - The role of chaotic resonances in the Solar System – Nature, 410: 773-779.
• Newton R.G. 1996 - Zrozumieć przyrodę - Prószyński i S-ka, Warszawa.
• Pahl-Wostl C. 1995 - The dynamic nature of ecosystems. Chaos and order entwined – John Wiley & Sons, Chichester.
• Paradis E. 1997 - Metapopulations and chaos: on stabilizing influence of dispersal - J. Theor. Biol. 186: 261-266.
• Peitgen H.-О., Jürgens H., Saupe D. 1996 - Fraktale. Granice chaosu. T. 2 - PWN, Warszawa.
• Popova E.E., Fasham M.J.R., Osipov A.V., Rybachenko V.A. 1997 – Chaotic behaviour of an ecosystem under seasonal external forcing - J. Plankton Res. 19: 1495-1515.
• Prigogine 1. 2000 - Kres pewności. Czas, chaos i nowe prawa natury - W.A.B. i C.I.S., Warszawa.
• Rai V. 2004 - Chaos in natural populations: edge or wedge - Ecological Complexity, 1:127-138.
• Rinaldi S., Muratori S. 1993 - Conditioned chaos in seasonally perturbated predator-prey models - Ecol. Modell. 69: 79-97.
• Ruxton G. D. 1993 - Linked populations can still be chaotic - Oikos, 68: 347-348.
• Scheffer M. 1991 - Should we expect stange attractors behind plankton dynamics - and if so, should we bother? - J. Plankton Res. 13: 1291-1305 .
• Scheffer M. 1998 - Ecology of shallow lakes - Chapman & Hall, London.
• Scheuring I., Kärolyi G., Pentek Ä., Tel T., Toroczkai Z. 2000 - A model for resolving the plankton paradox: coexistence in open flows - Freshw. Biol. 45: 123-132.
• Skatulski M.K., Uchmański ,. 2000 - Algorytmiczny urok przyrody, czyli o fraktalnych moddelach rozwoju organizmów modułowych - Wiad. Ekol. 46: 181-210.
• Solé R.V., Gamarra J.G.P., Ginovart M., López D. 1999 - Controlling chaos in ecology: from deterministic to individual-based models - Bull. Math. Biol. 61: 1187-1207.
• Steward I. 1994 - Czy Bóg gra w kości? Nowa matematyka chaosu - PWN, Warszawa.
• Stone L. 1993 - Period-doubling reversals and chaos in simple ecological models - Nature, 365: 617-620.
• Suarez I. 1999 - Mastering chaos in ecology - Ecol. Modell. 117: 305-314.
• Thomas R. 1996 - Analyse et Synthese de systemes a dynamique chaotique en terines de circuits de retroaction (feedback) - Bull. Cl. Sci. Acad. R. Belg. 7: 101-124.
• Uchmański J. 1992 - Klasyczna ekologia matematyczna - PWN, Warszawa.
• Upadhyay R.K. 2009 - Dynamics of an ecological model living on the edge of chaos - Appl Math. Comput. 210: 455-464.
• Weiner J. 1999 - Życie i ewolucja biosfery - PWN, Warszawa.
• Zimmer C. 1999 - Complex systems: life after chaos - Science, 284: 83-86.