Percepcja klimatu uczenia się w szkole i poczucie zaspokojenia potrzeb a tożsamość uczniów w okresie dorastania

• Autorzy: Aleksandra Kram

Warianty tytułu

Learning climate perception, satisfaction of basic psychological needs and students’ identity in adolescence

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono wyniki badania dotyczącego roli klimatu uczenia się i zaspokajania podstawowych potrzeb psychicznych, w ujęciu teorii autodeterminacji, w kontekście procesu formowania się tożsamości. Badaniu poddano 75 uczniów będących w okresie dorastania (13–20 lat), uczących się w gimnazjach i liceach ogólnokształcących, w których realizowany był tutoring. Posłużono się trzema kwestionariuszami: Kwestionariuszem klimatu uczenia się (LCQ), Skalą podstawowych potrzeb psychicznych (BPNS) oraz Skalą wymiarów rozwoju tożsamości (DIDS/PL). Wykazano, że spostrzeganie szkoły jako wspierającej autonomię ucznia oraz zaspokojenie potrzeby autonomii pozwala przewidywać większe natężenie podejmowania zobowiązań oraz identyfikacji z nimi, a niższe – eksploracji ruminacyjnej. Zaspokojenie potrzeby kompetencji okazało się natomiast istotne dla identyfikacji ze zobowiązaniami. Wykazano, że poczucie zaspokojenia potrzeb jest mediatorem pomiędzy klimatem uczenia się a wymiarami tożsamości.

The paper presents the results of a study into the role of learning climate perception, satisfaction of basic psychological needs (both embedded within self-determination theory) for the process of identity development. The study group consisted of 75 adolescent students (age 13–20), who came from schools implementing the tutoring method. Three questionnaires were used: Learning Climate Questionnaire, Basic Psychological Needs Scale and Dimensions of Identity Development Scale. The results showed that perception of learning climate as autonomy supportive and satisfaction of need for autonomy results in higher level of commitment and identification with it and lower level of ruminative exploration. Satisfying the need for competence was important for identification with commitment. The sense of needs satisfaction plays a mediating role between learning climate perception and identity dimensions.

Słowa kluczowe

PL

eksploracja; psychologia edukacji; rozwój tożsamości; teoria autodeterminacji; tutoring; zobowiązanie

EN

commitment; educational psychology; exploration; identity development; self-determination theory; tutoring

• Wydawca: Instytut Badań Edukacyjnych
• Czasopismo: Edukacja
• Rocznik: 2014
• Numer: 4(129)
• Strony: 50–61

Daty

wydano

2014-12-31

Twórcy

autor

Aleksandra Kram

Bibliografia

• Arnett, J. J. (2000). Emerging adulthood: a theory of development from the late teens through the twenties. American Psychologist, 55(5), 469–480.
• Bardziejewska, M. (2005). Okres dorastania. Jak rozpoznać potencjał nastolatków? W: A. I. Brzezińska (red.), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa (s. 345–378). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Brzezińska, A. I. (2005). Współzależność kontekstu rozwoju , stylu życia i struktury Ja. W: J. Kmita, I. Kotowa i J. Sojka (red.), Nauka. Humanistyka. Człowiek. Prace dedykowane Profesor Krystynie Zamiarze w czterdziestolecie pracy naukowej (s. 57–74). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Brzezińska, A. I., Czub, T., Hejmanowski, S., Kaczan, R., Piotrowski, K. i Rękosiewicz, M. (2012). Uwarunkowania procesu kształtowania się tożsamości w okresie przejścia z adolescencji do dorosłości. Kultura i Edukacja, 3(89), 1–24.
• Brzezińska, A. I., Czub, T., Nowotnik, A. i Rękosiewicz, M. (2012). Wspomaganie polskiej młodzieży we wkraczaniu w dorosłość. Dyskusja na marginesie Raportu Młodzi 2011. Kultura i Edukacja, 3(89), 258–272.
• Brzezińska, A. I. i Piotrowski, K. (2009). Diagnoza statusów tożsamości w okresie adolescencji, wyłaniającej się dorosłości i wczesnej dorosłości za pomocą Skali wymiarów rozwoju tożsamości (DIDS). Studia Psychologiczne, 47(3), 93–109.
• Brzezińska, A. I. i Piotrowski, K. (2010). Polska adaptacja Skali wymiarów rozwoju tożsamości (DIDS). Polskie Forum Psychologiczne, 15(1), 66–84.
• Brzezińska, A., Kaczan, R., Piotrowski, K. i Rękosiewicz, M. (2011). Odroczona dorosłość: fakt czy artefakt? Nauka, 4, 67–107.
• Deci, E. L. i Ryan, R. M. (2000). The ‘what’ and ‘why’ of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11, 227–268.
• Deci, E. L. i Ryan, R. M., Gagne, M., Leone, D. R., Usunov, J. i Kornazheva, B. P. (2001). Need satisfaction, motivation, and well-being in the work organizations of a former eastern bloc country: a cross-cultural study of self-determination. Personality and Social Psychology Bulletin, 27(8), 930–942.
• Erikson, E. H. (1997). Dzieciństwo a społeczeństwo. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
• Filipiak, E. (2012). Rozwijanie zdolności uczenia się. Z Wygotskim i Brunerem w tle. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Gagné, M. (2003). The role of autonomy support and autonomy orientation in prosocial behavior engagement. Motivation and Emotion, 27(3), 199–223.
• Grotevant, H. D. (1987). Toward a process model of identity formation. Journal of Adolescent Research, 2, 203–222.
• Johnston, M. M. i Finney, S. J. (2010). Measuring basic needs satisfaction: evaluating previous research and conducting new psychometric evaluations of the Basic Needs Satisfaction in General Scale. Contemporary Educational Psychology, 35(4), 280–296.
• Kaplan, A. i Flum, H. (2010). Achievement goal orientations and identity formation styles. Educational Research Review, 5(1), 50–67.
• La Guardia, J. G. (2009). Developing who I am: a self determination theory approach to the establishment of healthy identities. Educational Psychologist, 44(2), 90–104.
• La Guardia, J. G., Ryan, R. M., Couchman, C. E. i Deci, E. L. (2000). Within-person variation in security of attachment: a self-determination theory perspective on attachment, need fulfillment, and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 79, 367–384.
• Luyckx, K., Schwartz, S. J., Berzonsky, M. D., Soenens, B., Vansteenkiste, M., Smits, I. i Goossens, L. (2008). Capturing ruminative exploration: extending the four-dimensional model of identity formation in late adolescence. Journal of Research in Personality, 42(1), 58–82.
• Luyckx, K., Vansteenkiste, M., Goossens, L. i Duriez, B. (2009). Basic need satisfaction and identity formation: bridging self-determination theory and process-oriented identity research. Journal of Counseling Psychology, 56(2), 276–288.
• Marcia, J. E. (1966). Development and validation of ego-identity status. Journal of Personality and Social Psychology, 3(5), 551–558.
• Piotrowski, K. (2013). Tożsamość osobista w okresie wkraczania w dorosłość: sytuacja młodych osób z ruchowym ograniczeniem sprawności i ich sprawnych rówieśników. Wielichowo: TIPI.
• Pytel, K., Salwa, A., Walczak, Z. i Zając, A. (2013). Nauka może być zabawą! Wychowanie w Przedszkolu, 9, 12–16.
• Ryan, R. M. i Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. The American Psychologist, 55(1), 68–78.
• Vansteenkiste, M., Lens, W. i Deci, E. L. (2006). Intrinsic versus extrinsic goal contents in self-determination theory: another look at the quality of academic motivation. Educational Psychologist, 41(1), 19–31.
• Williams, G. C. i Deci, E. L. (1996). Internalization of biopsychosocial values by medical students: a test of self-determination theory. Journal of Personality and Social Psychology, 70(4), 767–779.
• Williams, G. C., Grow, V. M., Freedman, Z. R., Ryan, R. M. i Deci, E. L. (1996). Motivational predictors of weight loss and weight-loss maintenance. Journal of Personality and Social Psychology, 70(1), 115–126.

Uwagi

http://www.edukacja.ibe.edu.pl/images/numery/2014/4-4-kram-klimat-uczenia-sie-a-zaspokojenie-potrzeb.pdf

Identyfikatory

ISSN

0239-6858