Działania wojenne gen. Żeligowskiego wobec Litwy. Próby rozstrzygnięcia konfliktu przez ligę narodów

• Autorzy: Łach Wiesław

Warianty tytułu

EN

General Żeligowski’s warfare against Lithuania. Attempts to resolve the conflict by the League of Nations

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The situation after World War I was far from stabilizing, and the area of the Vilnius region became the subject of a conflict that for many years cast a shadow on Polish-Lithuanian relations. One should look at this conflict from the perspective of one hundred years, remembering that it turned into an antagonism so sharp and fierce that it even aroused the amazement of bystanders. The taken up topic has been presented in many aspects: events in August and September 1920 preceding the occupation of Vilnius, the position of General Lucjan Żeligowski to this situation, warfare (called "rebellion"), the establishment of Central Lithuania and an attempt to sanction the situation in the League of Nations forum. This paper is about a military and political activities of occupation of Vilnius and its neighboring areas by the Poland in October 1920. The originator of this undertaking was Józef Piłsudski. He admitted to it after years, exactly on the 24th and 25th of August 1923 during the lectures in the hall of the Grand Theater in Vilnius. Polish-Lithuanian relations in the analyzed years should be considered far from accepted international standards. Both Poles and Lithuanians can be held responsible in point of above facts. Awareness of these events is extremely important for both nations for mutual understanding and agreement.

Słowa kluczowe

EN

conflict; conflict League of Nations; League of NationsLithuania Poland Lithuania; Poland Vilnius; Vilnius

• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego
• Czasopismo: Przegląd Wschodnioeuropejski
• Rocznik: 2021
• Tom: 2
• Strony: 75-90

Daty

wydano

2021-12-31

Twórcy

autor

Łach Wiesław

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski,

Bibliografia

• Krótki zarys obecnego położenia w Litwie Środkowej, sporządził M. S. Kossakowski, 17 czerwca, Warszawa 1921. AAN, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 61.03.
• Rozwój sprawy litewskiej, AAN, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 61.03.
• Sprawa Wileńska, Wilno, dn. 18/XII.1922, AAN, Akta gen. L. Żeligowskiego, 105.21.
• Stan sprawy litewskiej na początku 1922 r. Warszawa 1922, s. 8-9. Opracowanie zwarte wydane jako materiał informacyjny, AAN, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 61.03.
• Umowa pomiędzy Delegacją Rządu Polskiego a Delegacją Rządu Litewskiego, AAN, Ministerstwo Spraw Za-granicznych, 61.03.
• Notatka (Nr. 633/T) Konsula Generalnego Stanisława Srokowskiego do Ministra Spraw Zagranicznych z konfe-rencji z dr Griniusem - premierem rządu litewskiego 11 listopada 1921 r. w Królewcu, LCVA, 22.1.55.
• Raport o sytuacji politycznej w Litwie Kowieńskiej. II Oddział. Referent Polityczny, L. 535/II, LCVA, 22.1.19.
• Tymczasowa Komisja Rządząca Środkowej Litwy Departament Spraw Zagranicznych do Departamentu Spraw Zagranicznych. Wilno 12.XII.1920 r, LCVA, 22.1.13.
• Wojewódzka Komenda Straży Granicznej Wilno. Akcja dotycząca zajmowania pasa neutralnego przez Straż Graniczną – 1923 r. Archiwum Straży Granicznej, 1494/27
• PIŁSUDSKI, J. (1937), Pisma zbiorowe. Warszawa.
• TARCZYŃSKI, M. (red.) (1998), Bitwa niemeńska 29 VIII-18 X. Dokumenty operacyjne, cz. 1 (29 VIII – 19 IX). Warszawa.
• TARCZYŃSKI, M. (red.) (1999), Bitwa niemeńska 29 VIII-18 X 1920. Dokumenty operacyjne, cz. 2 (20 IX – 18 X).Warszawa.
• ŻELIGOWSKI, L. (1943), Zapomniane prawdy. Londyn.
• BREGMAN, A. (1931), Liga Narodów 1920-1930. Bilans dotychczasowej działalności. Warszawa.
• BUCHOWSKI, K. (2011), Obraz konfliktu z Litwą w polskiej świadomości historycznej okresu międzywojennego, W: Laurinavićius Ć./Milewski, J. J. (red.), Suwalkų Sutartis: faktai ir interpretacijos, Umowa Suwalska: fakty i interpretacje. Vilnius, 361-369.
• BUDECKI, Z. (1928), Stosunki polsko - litewskie po Wojnie światowej 1918-1928. Warszawa.
• CESARZ, Z. K. (1993), Polska a Liga Narodów. Kwestie terytorialne w latach 1920-1925. Studium prawno-polityczne. Warszawa.
• CZUBIŃSKI, A. (red.) (1999), Problem granic odrodzonego państwa polskiego w latach 1918-1939. Poznań.
• FABISZ, D. (2007), Generał Lucjan Żeligowski. Działalność wojskowa i polityczna. Warszawa.
• GAIGALAITÉ, A. (1999), Lietuvos užsienio reikalu ministrai 1918-1940. Kaunas.
• GRYGAJTIS, K. (2001), Polskie idee federacyjne i ich realizacja w XIX i XX wieku. Częstochowa.
• KOSIARZ, B. (2004), Ustrój Litwy Środkowej w latach 1920-1922. Gdańsk.
• KRAJEWSKI, Z. (1996), Geneza i dzieje wewnętrzne Litwy Środkowej (1920-1922). Lublin.
• KUTRZEBA, T. (1926), Studia operacyjne z historii wojen polskich 1918-1921, t. 2, Bitwa nad Niemnem (wrze-sień-październik 1920). Warszawa.
• LESČIUS, V. (2004), Lietuvos Kariuomenė. Nepriklausomybės kovose 1918-1920. Wilno.
• ŁACH, W. B. (2010a), Polska północna w systemie obronnym kraju w latach 1918-1926. Olsztyn 2010.
• ŁACH, W. B. (2010b), Zajęcie pasa neutralnego w lutym 1923 roku – próba oceny działań militarnych i poli-tycznych. W: EUROPA ORIENTALIS. Studia z Dziejów Europy Wschodniej i Państw Bałtyckich. 2, 97-99.
• ŁOSSOWSKI, P. (1966), Stosunki polsko-litewskie w latach 1918-1920. Warszawa.
• ŁOSSOWSKI, P. (1982), Historia Litwy. Wrocław.
• ŁOSSOWSKI, P. (1985), Po tej i tamtej stronie Niemna. Stosunki polsko-litewskie 1883-1939. Warszawa.
• ŁOSSOWSKI, P. (1996), Konflikt polsko-litewski 1918-1920. Warszawa.
• ŁOSSOWSKI, P. (1997), Stosunki polsko-litewskie 1921-1939. Warszawa.
• ŁOSSOWSKI, P. (2007), Kłajpeda kontra Memel. Problem Kłajpedy w latach 1918-1939-1945. Warszawa.
• ŁUKOMSKI, G./POLAK B. (1994), W obronie Wilna, Grodna i Mińska w latach 1918-1920. Koszalin.
• ŁUKOMSKI, G. (1994), Walka Rzeczpospolitej o kresy północno-wschodnie 1918-1920, Polityka i działania militarne. Poznań.
• MIKULICZ, S. (1976), Kłajpeda w polityce europejskiej 1918-1939. Warszawa.
• RADZIWONOWICZ, T. (2011), Polsko-litewskie rokowania w Suwałkach (30 wrzesień – 8 październik 1920 r.), W: Laurinavićius Ć./Milewski, J. J. (red.), Suwalkų Sutartis: faktai ir interpretacijos, Umowa Suwalska: fakty i interpretacje. Vilnius, 223-252.
• RUKŠA, A. (1982), Kovos dėl Lietuvos nepriklausomybės. Cleveland.
• SIERPOWSKI, S. (2005), Liga Narodów w latach 1919-1926. Wrocław/Warszawa/Kraków.
• SMOLEŃSKI, J. (1938), Walka polsko-litewska na Suwalszczyźnie w wrześniu 1920. Warszawa.
• SREBRAKOWSKI, A. (1993), Sejm Wileński 1922 roku. Idea i jej realizacja. Wrocław.
• VITKUS, A. (2000), Istorijos įvykių chronologija 1918-1926. Kaunas.
• WISNER, H. (1999), Litwa. Dzieje państw i narodu. Warszawa.
• WYSZCZELSKI, L. (2003), Operacja Niemeńska 1920 roku. Warszawa.
• WYSZCZELSKI, L. (2008a), Niemen 1920. Warszawa.
• WYSZCZELSKI, L. (2008b), Wilno 1919-1920. Warszawa.

Identyfikatory

ISSN

2081-1128