Teonimy staroruskie w świetle teorii trzech funkcji Georges’a Dumézila (Stribog, Perun, Weles)

• Autorzy: Toporow Władimir

Warianty tytułu

EN

Old-Russian theonyms Striborg, Perun and Weles in the light of Georges Dumezil's trifunctional theory

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Jest to jedna z pierwszych prac Władimira N. Toporowa poświęconych tzw. starożytnościom bałto-słowiańskim i zarazem pierwsza z wielu na temat wierzeń i mitologii Słowian. Autor podejmuje w niej zagadnienie systemu mitologicznego pogańskich Słowian z językoznawczego punktu widzenia. Dokonuje analizy staroruskich teonimów, stara się ustalić ich etymologię oraz typologiczne odpowiedniki w innych tradycjach mitologicznych. Celem rozprawy jest klasyfikacja prasłowiańskich bóstw w oparciu o teorię trzech funkcji (kapłańskiej, wojowniczej i produkcyjnej) zaproponowaną przez francuskiego socjologa Georges’a Dumézila. Rozważania autora, obracające się wokół kilku wybranych nazw, zmierzają do rekonstrukcji semantycznej panteonu Słowian z wykorzystaniem owego hipotetycznego modelu. Swoje propozycje autor ujmuje w formie tabeli, w której bogiem pierwszej funkcji (władzy suwerennej) zostaje Strzybóg, bogiem drugiej (wojennej) – Perun, natomiast bogiem trzeciej (gospodarczej) – Weles.

EN

The article concerns the mythological system of pagan Slavs from the linguistic point of view. The author analyses Old-Russian theonyms, such as Perunъ, Velesъ and Stribogъ, and tries to reconstruct their etymological and typological correlations in other mythological traditions. The aim of this study is to establish the typology of Old-Slavic deities, based on the theory of trifunctional ideological system of Indo-Europeans, proposed by the French sociologist Georges Dumézil. The author describes selected mythological names and reconstructs a semantic context of the names of Slavic deities within the hypothetical model. The first function (sovereign power) is assigned to Stribogъ, the second function (war) to Perunъ, and the third (economic) function – to Velesъ. The article is one of the first studies of V. N. Toporov devoted to an aspect of old Balto-Slavic world and first of the many texts concerned with Proto-Slavic beliefs and mythology.

Słowa kluczowe

PL

teonimy staroruskie; starożytności bałto-słowiańskie; panteon słowiański; wierzenia słowiańskie; mitologia Słowian; etymologia; Stribog; Perun; Weles; Georges Dumézil; rekonstrukcja semantyczna

EN

Old-Rus’ theonyms; Balto-Slavic antiquities; Slavic panteon; Slavic beliefs; Slavic mythology; etymology; Stribog; Perun; Weles; Georges Dumézil; semantic reconstruction

• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Czasopismo: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Rocznik: 2012
• Tom: 24
• Strony: 183-200

Twórcy

autor

Toporow Władimir

tłumacz

Łuczyński Michał

Bibliografia

• Топоров В. Н., Фрагмент славянской мифологии, „Краткие сообщения Института Славяноведения”, 30, Москва 1961, c. 14–32.

Uwagi

W tłumaczeniu artykułu dokonano kilku zmian, mających na celu uprzystępnienie go polskiemu czytelnikowi i uczynienie bardziej zrozumiałym. W tym celu ograniczono przypisy do niezbędnego minimum oraz zrezygnowano niemal całkowicie z cytowania źródeł i poświadczeń z różnych języków, dzięki czemu wywód autora stał się bardziej spójny i oddający główne myśli pracy. Tytuł artykułu pochodzi od redakcji.