Ks. Bronisław Maryański (1863–1912) i ks. German Grabowski (1836–1911) – dwaj mazowieccy cecylianiści i ich poglądy na muzykę liturgiczną

• Autorzy: Grajewski Czesław

Warianty tytułu

EN

Rev. Bronisław Maryański (1863–1912) and rev. German Grabowski (1836–1911) – two mazovian cecilians and their views on liturgical music

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ruch cecyliański, widoczny zwłaszcza w Niemczech w drugiej połowie XIX w., uwidocznił się również na ziemiach polskich. W tym kontekście wymienia się na ogół nazwiska: Eugeniusza Gruberskiego, Józefa Surzyńskiego, Wacława Gieburowskiego czy Antoniego Chlondowskiego. Jednak osób zaangażowanych w poprawę stanu muzyki kościelnej było więcej. W niniejszym artykule przywołane zostały dwie postaci księży działających na Mazowszu w tym samym czasie: Bronisława Maryańskiego i Germana Grabowskiego. Obaj prowadzili działalność oświatową, publikując teksty o charakterze podręcznikowym dla organistów. Porównując stanowiska obu autorów na temat muzyki liturgicznej można dojść do wniosku, że poglądy wśród samych cecylianistów co do zasady były zgodne, natomiast dzieliły je kwestie praktyczne.

EN

The Cecilian movement, present especially in Germany in the 2nd half of the 19th c., became visible also in Polish lands. In this context, generally few names are mentioned: Eugeniusz Gruberski, Józef Surzyński, Wacław Gieburowski and Antoni Chlondowski. However, there were more people involved in improving the state of church music. In this article two priests active in Mazovia at the same time are referred to: Bronisław Maryański and German Grabowski. Both of them were engaged in educational activities, by publishing articles for organists. Comparing both authors’ positions on liturgical music, a conclusion can be drawn that the Cecilians, in principle, agreed among themselves, but their views differed on practical issues.

Słowa kluczowe

PL

cecylianizm; muzyka liturgiczna; Bronisław Maryański; German Grabowski

EN

cecilianism; liturgical music; Bronisław Maryański; German Grabowski

• Wydawca: Stowarzyszenie Polskich Muzyków Kościelnych
• Czasopismo: Musica Ecclesiastica
• Rocznik: 2023
• Tom: 18
• Strony: 13-23

Daty

wydano

2023-06-10

Twórcy

autor

Grajewski Czesław

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Bibliografia

• Brosig Moritz, Ueber die alten Kirchen-Compositionen des 16. und 17. Jahrhunderts und ihre Wiedereinführung beim katholischen Gottesdienste, Leipzig 1880.
• Feldmann Fritz, Schlesiens Musikgeschichte im Überblick, w: G. Pankalla, G. Speer (red.), Musik in Schlesien. Schlesiens Musik – einst und jetzt, Dülmen 1970, s. 22-80.
• Galicz Jan, Muzyka organowa nową metodą z nut literalnych z informacyą użycia takowych. Zbiór preludyj ze wszystkich tonów, na ciche i głośne granie po kościołach podczas nabożeństwa. Wilno 1870.
• Grabowski German, przypisek, w: Kalendarz dla organistów wiejskich, red. B. Maryański, Warszawa 1892, s. 75-76.
• [Grabowski German], Sposób wyuczenia się grać na organach w pół roku, w: Rocznik dla organistów, Warszawa 1894, s. 136-138.
• Grabowski German, Wiadomości liturgiczne, niezbędne dla organistów i zakrystianów, Warszawa 1895.
• Grajewski Czesław, „Kalendarz dla organistów wiejskich” – mało znane źródło do historii cecylianizmu w Polsce, „Teologia i Człowiek” 25 (2014) 1, s. 149-162.
• Grajewski Czesław, O muzyce bez nut, wpływie pieniądza na głos kobiety, czyli meandry muzyki liturgicznej na przełomie XIX i XX wieku w Polsce, w: Lux ex Silesia. Księga Pamiątkowa dedykowana Księdzu Profesorowi Józefowi Mandziukowi w 70. rocznicę urodzin, red. W. Gliński, Warszawa 2013, s. 283-293.
• Grajewski Czesław, Przyczynek do historii ruchu cecyliańskiego w Polsce, „Seminare. Poszukiwania naukowe” 30 (2011), s. 269-281.
• Grajewski Czesław, W nurcie cecylianizmu i pozytywizmu. Ks. Bronisław Maryański (1863-1912), „Annales Lublinenses pro Musica Sacra” 1 (2010), s. 83-101.
• Kornet Aneta, Ks. Bronisław Maryański: życie i działalność muzyczna, Warszawa 1995 [praca magisterska, Biblioteka UKSW].
• Krajewska Anna, Ksiądz German Grabowski (1836-1911) Dziekan i Proboszcz Rawski w latach 1885-1911. Kaznodzieja i pisarz ludowy, „Notatnik Rawski” 14 (2010), s. 30-57.
• Leleń Andrzej, Religijna kultura muzyczna Mazowsza Płockiego 1864-1918, Płock 2001.
• Lissa Zofia, O wielowarstwowości kultury muzycznej, „Muzyka” 4 (1959) nr 1, s. 3-22.
• Maryański Bronisław, Kalendarz dla organistów na 1894 rok, marzec, w: Rocznik dla organistów, red. tenże, Warszawa 1894, s. 14-30.
• Maryański Bronisław, Muzyka wedle myśli Kościoła Katolickiego, Płock 1908.
• Maryański Bronisław, Organiści z prowincji, w: Kalendarz dla organistów na rok zwyczajny 1893, red. tenże, Warszawa 1893, s. 117-124.
• [Maryański Bronisław], O śpiewie niewiast w kościele, w: Kalendarz dla organistów wiejskich na rok przestępny 1892, Warszawa 1892, s. 72-74.
• Oczykowski Romuald, Ks. German Grabowski. Wspomnienie pośmiertne, „Łowiczanin” 15 (1911), s. 6-7.
• Pawlak Ireneusz, Muzyka – radością liturgii, w: Materiały z II sesji naukowej dla organistów i muzyków kościelnych diecezji płockiej, red. P. Wiśniewski, Płock 2007, s. 17-38.
• Prejs Roland, Ksiądz German Grabowski (1835-1911). Zapomniany pisarz religijny z przełomu XIX i XX wieku, w: Kultura. Historia. książka. Zbiór studiów, red. A. Dymmel, B. Rejakowa, Lublin 2012 s. 111-116.
• Serwik Jerzy, Ksiądz German Grabowski – kaznodzieja i katolicki pisarz ludowy, proboszcz parzęczewski i rawski, Parzęczew 2010.
• Szendzielorz Ewelina, Twórczość mszalna Moritza Brosiga (1815–1887) Studium muzykologiczne, Wrocław 2023 [praca doktorska, Biblioteka Uniwersytetu Wrocławskiego].