„Nikt nam polskości z serca wyrwać nie jest zdolny” – ze wspomnień Leokadii Boniewicz o wychowaniu na wsi chełmińskiej w okresie strajków szkolnych

• Autorzy: Nawrot-Borowska Monika

Warianty tytułu

EN

“No One Can Tear Polishness Out of Our Hearts” – From the Memoirs of Leokadia Boniewicz on Education in Chełmno Land in the Period of School Strikes

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

At the beginning of the 20th century, the anti-Polish policy in Prussia was tightened, which led to protests in the Polish society, especially among Polish youth. As a result of removing the Polish language from schools, resistance action was taken by the pupils. In 1901–1904 and 1906–1907, school strikes were called throughout the Prussian partition. Such manifestations of the defenders of Polishness were described in the memoirs of Leokadia Boniewicz on the example of the province of West Prussia, specifically Chełmno Land. Her siblings and peers actively participated in school strikes. Her family showed a keen interest in the Polish matters and undertook a variety of activities to pass national consciousness on to later generations. The paper aims to present the specificity of education in her family in relation to the cultural and educational situation of Poles under the Prussian rule. Particular emphasis is given to patriotic education, i.e. developing national consciousness in the young generation. This practice was characteristic not only for Boniewicz’s family members, but also for the entire Polish community of Chełmno Land.

Słowa kluczowe

PL

strajk szkolny; Leokadia Boniewicz; Chełmno; wychowanie patriotyczne

• Wydawca: Polska Akademia Nauk. Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów
• Czasopismo: Rozprawy z Dziejów Oświaty
• Rocznik: 2016
• Tom: 53
• Strony: 61-82

Twórcy

autor

Nawrot-Borowska Monika

• Zakład Teorii Wychowania i Deontologii Nauczycielskiej Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Bibliografia

• J. Banach, Prasa polska Prus Zachodnich w latach 1848–1914, Gdańsk 1999.
• L. Boniewicz , Na przestrzeni wieku. Wspomnienia z lat 1860–1956, oprac., wstęp i przypisy E. Arszyńska, przedm. M. Znamierowska-Prufferowa, komentarz językowy, słownik gwarowych wyrazów i związków frazeologicznych J. Maciejewski, Warszawa 1979.
• Ł. Borodziej, Pruska polityka oświatowa na ziemiach polskich w okresie Kulturkampfu, Warszawa 1972.
• L. Burzyńska-Wentland, Strajki szkolne w Prusach Zachodnich w latach 1906–1907, Gdańsk 2009.
• P. Chmielecki, Gimnazjum chełmińskie w okresie zaboru 1837–1920, Bydgoszcz 1970.
• T. Cieślak, Prasa w zaborze pruskim (Śląsk, Pomorze, Warmia, Mazury w latach 1871–1918), [w] Historia prasy polskiej. Prasa polska w latach 1864–1918, red. J. Łojek, Warszawa 1976.
• T. Cieślak, „Gazeta Grudziądzka” (1894–1918), fenomen wydawniczy, „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza” 1957, t. 3, z. 2.
• B. Danilczuk, Chełmno w okresie zaboru pruskiego, [w] Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny, red. M. Biskup, Toruń 1968.
• J. Dygdała, Nawra Kruszyńskich i Sczanieckich: studium z dziejów szlachty i ziemiaństwa ziemi chełmińskiej, Toruń 1990.
• Dziedzictwo zaborów – wybór tekstów, red. J. Osica, Warszawa 1983.
• W. Frąckowiak, Pedagogiczne aspekty polskiego czasopiśmiennictwa dla dzieci i młodzieży na Pomorzu nadwiślańskim i Kujawach Zachodnich w okresie rządów Bismarcka (1862–1890), Bydgoszcz 1979.
• –––––––, Polskie czasopiśmiennictwo dla dzieci i młodzieży na Pomorzu w latach 1965–1920 oraz jego aspekty oświatowe i patriotyczne, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1978, t. XVII, z. 2.
• –––––––, Wydawnictwa z zakresu elementarnej nauki języka polskiego na Pomorzu Gdańskim w latach 1840–1920, Gdańsk 1977.
• Galos, F.H., Gentzen W. Jakóbczyk, A. Dzieje Hakaty, red. J. Pajewski, Poznań 1966.
• L. Gomolec, Strajki szkolne w Poznańskiem w latach 1901–1907, Poznań 1956.
• L. Gomolec, W obronie mowy ojców, Poznań 1986.
• L. Gomolec, We Wrześni przed sześćdziesięciu laty 1901–1961, Poznań 1961.
• M. Jabczyński, Walka dziatwy polskiej z pruską szkołą, Poznań 1930.
• W. Korzeniowska, Edukacja i wychowanie różnych warstw społecznych na ziemiach polskich od drugiej połowy XIX wieku do 1918 roku, Kraków 2004.
• J.J. Kulczycki., Strajki szkolne w zaborze pruskim 1901–1907. Walka o dwujęzyczną oświatę, Poznań 1993.
• T. Musioł, Strajki szkolne na Górnym Śląsku w latach 1906 i 1920, Warszawa 1970.
• A. Romanow, „Pielgrzym” pelpliński w systemie prasy polskiej na Pomorzu Nadwiślańskim w latach 1869–1920, [w] Prasa jako źródło do dziejów Śląska i Pomorza w XIX i XX wieku, red. J. Nowosielska-Sobel i E. Włodarczyk, Szczecin 2005
• M. Stański, Wiktor Kulerski i jego „Gazeta Grudziądzka” pod zaborem pruskim, „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza” 1960, t. 4, z. 1.
• Strajk dzieci wrzesińskich z perspektywy wieku, red. S. Sierpowski, Poznań–Września 2001.
• L. Trzeciakowski, Kulturkampf w zaborze pruskim, Poznań 1970.
• L. Trzeciakowski, Pod pruskim zaborem 1850–1918, Warszawa 1973.
• P. Wandycz, Pod zaborami 1795–1918, Warszawa 1994.
• M. Warneńska, Ulica dzieci wrzesińskich, Warszawa 1983.
• Wydarzenia wrzesińskie w roku 1901, red. Z. Grot, Poznań 1964.
• J. Żarnowski, Ojczyzną był język i mowa. Kultura polska a odbudowa niepodległości w 1918 roku, Warszawa 1978.