Orfeusz i Eurydyka w Marienbadzie

• Autorzy: Kamil Kościelski

Warianty tytułu

EN

Orpheus and Eurydice at Marienbad

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na opinii, jakoby „Zeszłego roku w Marienbadzie“ było jednym z najbardziej eksperymentalnych filmów w historii kina, zaważyła niewątpliwie nietypowa narracja dzieła Alaina Resnais. Konstrukcja utworu nie stanowi jednak jedynego zagadkowego aspektu obrazu. Osobliwy nastrój świata Marienbadu wraz z pewnymi zabiegami inscenizacyjnymi przemawiają za przypomnieniem odczytania Georges’a Sadoula interpretującego film przez pryzmat mitu o Orfeuszu. Omówienie eksponowanego w utworze motywu zwierciadła oraz refleksja na temat twórczości Lewisa Carrolla pozwalają ukazać „Zeszłego roku w Marienbadzie“ na tle tradycji filmowej i literackiej. Sposób funkcjonowania symboliki lustra u Resnais można odnieść zarówno do „Orfeusza“ Jeana Cocteau, jak i do niskobudżetowych horrorów czy filmu „Donnie Darko“ Richarda Kelly’ego. Wszelkie konteksty służą uzupełnieniu odczytania Sadoula, które ma ogromne znaczenie dla natury czasu panującego w świecie Marienbadu – kluczowego zagadnienia całego artykułu.

EN

The opinion that „Last Year at Marienbad“ is one of the most experimental films in the history of the cinema is no doubt influenced by the unusual narrative of the work by Alain Resnais. The construction of the work is not the only intriguing aspect of the picture. The peculiar atmosphere of Marienbad, together with certain elements of staging, remind one of Georges Sadoul’s interpretation of the film through the prism of the myth of Orpheus. Analysis of the motif of the mirror and reflection on the work of Lewis Carroll allow one to show „Last Year at Marienbad“ in relation to literary and film traditions. The way the symbolism of the mirror functions in the work of Resnais might be compared to Jean Cocteau’s „Orpheus“, low budget horrors and Richard Kelly’s „Donnie Darko“. All these contexts serve to add to Sadoul’s interpretation, which is of great importance to the meaning of the nature of time that reigns in the world of Marienbad – the key problem of the whole article.

Słowa kluczowe

PL

Orfeusz; Eurydyka; Resnais Alain; Carroll Lewis; Cocteau Jean; Kelly Richard

EN

Orpheus; Eurydice; Resnais Alain; Carroll Lewis; Cocteau Jean; Kelly Richard

• Wydawca: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Czasopismo: Kwartalnik Filmowy
• Rocznik: 2014
• Numer: 86
• Strony: 76-91

Twórcy

autor

Kamil Kościelski

• Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Uniwersytet Wrocławski,

Bibliografia

• Augustyn, 2000. Wyznania, Tłum. Z. Kubiak. Kraków: Znak.
• Borchmeyer, Dieter. 2005. Mozart oder Entdeckung der Liebe. Frankfurt am Main â Leipzig: Insel Verlag.
• Carroll, Lewis. 2004. Przygody Alicji w Krainie Czarów. Tłum. M. Słomczyński. Warszawa: Świat Książki.
• Cocteau, Jean. 2001. The Art of Cinema. Tłum. R. Buss. London: Marion Boyars Publishers.
• Eberhardt, Konrad. 1964. Podróże do granic filmu. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Eberhardt, Konrad. 1974. Film jest snem. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Garbień, Krystyna, Alain Resnais. 1968. Był sobie raz. „Film” 9.
• Gardner, Martin. 1999. Wszechświat w chusteczce. Tłum. W. Bartol, Warszawa: Prószyński i S-ka.
• Goliński, Janusz. 1994. Barokowe igraszki z Hypnosem. „Ogród. Kwartalnik” 17 (1).
• Hawking, Stephen. 1996. Ilustrowana krótka historia czasu. Tłum. P. Amsterdamski, Poznań: Zysk i S-ka.
• Helman, Alicja. 2003. Filmowe przygody Orfeusza. W: S. Żerańska-Kominek (red.). Mit Orfeusza. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
• Kościelski, Kamil. 2014. W labiryntach czasu i wieczności. O „Lśnieniu” Stanleya Kubricka. „Przestrzenie Teorii” 22.
• Leutrat, Jean- Louis. 2000. L'Année dernière à Marienbad, Tłum. P. Hammond, London: British Film Institute.
• Lubelski, Tadeusz. 2011. Alain Resnais: co zrobić ze swoją przeszłością? W: A. Helman, A. Pitrus (red.). Autorzy kina europejskiego VI, Warszawa: Fundacja Kino.
• Lurker, Manfred. 1989. Słownik obrazów i symboli biblijnych. Tłum. K. Romaniuk. Poznań: Pallotinum.
• Melchior-Bonnet, Sabine. 2007. Narzędzie magii: historia luster i zwierciadeł, Tłum. B. Walicka, Warszawa: Bellona.
• Paczkowski, Szymon. 2003. Apoteoza muzyki: Ficino i „L’Orfeo” Claudia Monteverdiego. W: S. Żerańska-Kominek (red.). Mit Orfeusza. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
• Prédal, Rene. 1968. Alain Resnais. Paris: Lettres Modernes.
• Resnais, Alain. 1969. O czasie i wyobraźni. „Film” 4.
• Robbe-Grillet, Alain, Alain Resnais. 1961. Mówią scenarzysta i reżyser Alain Robbe-Grillet i Alain Resnais o swym filmie „Zeszłego roku w Marienbadzie. „Film” nr 51-52.
• Thomas, Donald. 2007. Lewis Carroll: po obu stronach lustra. Tłum. M. Kittel, Warszawa: Wydawnictwo „Twój Styl”.
• Tynecka-Makowska, Słowinia. 2002. Antyczny paradygmat prezentacji snu. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Wallis, Mieczysław. 1973. Dzieje zwierciadła i jego rola w różnych dziedzinach kultury. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Wedemann, Marek. 2009. Zobrazować niewidzialne. Symbolika religijna w „Oczach szeroko zamkniętych”. W: P. Bortkiewicz, S. Mikołajczak i M. Rybka (red.). Język religii dawniej i dziś (w kontekście teologicznym i kulturowym) V. Materiały z konferencji. Gniezno 22-24 września 2008. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”.
• Wilson, Emma. 2009. Alain Resnais. Manchester & New York: Manchester University Press.
• Zagożdżon, Joanna. 2002. Sen w literaturze średniowiecznej i renesansowej. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.