(Nie)obecne granice. Ramy konceptualizacji badań granic i pograniczy

• Autorzy: Dębicki Marcin , Dolińska Kamilla , Kajta Justyna , Makaro Julita , Niedźwiecka-Iwańczak Natalia , Opiłowska Elżbieta

Warianty tytułu

EN

(Non)existent Borders. Conceptual Framework of Border and Bordelands Studies

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Od wielu lat studia nad granicami i pograniczami rozwijają się intensywnie w wielu dyscyplinach, czego wynikiem są liczne publikacje i projekty badawcze, a także bogactwo pojęć i stosowanych metod. Granice nie są już postrzegane jedynie jako geografczne linie oddzielające państwa i społeczności, lecz również jako polisemiczne przestrzenie konstruowane w dyskursach, narracjach wokół „swoich” i „obcych” oraz codziennych praktykach. Tradycje polskiej socjologii pogranicza sięgają okresu międzywojnia (Znaniecki, Chałasiński), a badania nad granicami prowadzone były także w okresie PRL-u, mimo że był to temat drażliwy politycznie. Ostatnie wydarzenia społeczno-polityczne – kryzys migracyjny, brexit, wzrost znaczenia ugrupowań prawicowo-konserwatywnych – wywołały na nowo dyskusję na temat granic i ich funkcji. Niniejszy artykuł ma na celu omówienie wyników debaty naukowej nad problematyką badania granic i pograniczy oraz wypracowanie nowej agendy badawczej w kontekście współczesnych zmian społeczno- -politycznych i kulturowych.

EN

For several years, border(lands) studies have been developing intensively in many disciplines, resulting in numerous publications and research projects as well as in a wide range of concepts and methods. Thus, borders are no longer perceived only as geographical lines separating states and communities, but also as polysemous spaces constructed in discourses, narratives around “us” and “them” and in everyday practices. Traditions of the Polish sociology of borderland can be dated back to the interwar period (Znaniecki, Chałasiński). Moreover, despite the fact that borders belonged to politically sensitive issues in the period of the People’s Republic of Poland, border research was conducted at that time. Recent socio-political events such as the migration crisis, Brexit, the rise of the right-wing conservative parties have triggered a new debate on borders and their functions. This article aims to discuss the results of the scientifc debate on the issues of border and borderlands research and to develop a new research agenda in the light of contemporary socio-political and cultural changes.

Słowa kluczowe

PL

granice; pogranicza; Ziemie Zachodnie i Północne; współpraca transgraniczna; studia porównawcze

EN

borders; borderlands; Polish Western and Northern territories; cross-border cooperation comparative study

• Wydawca: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Czasopismo: Opuscula Sociologica
• Rocznik: 2017
• Numer: 4(22)
• Strony: 97-104

Twórcy

autor

Dębicki Marcin

• Uniwersytet Wrocławski

autor

Dolińska Kamilla

• Uniwersytet Wrocławski

autor

Kajta Justyna

• Uniwersytet Wrocławski

autor

Makaro Julita

• Uniwersytet Wrocławski

autor

Niedźwiecka-Iwańczak Natalia

• Uniwersytet Wrocławski

autor

Opiłowska Elżbieta

• Uniwersytet Wrocławski

Bibliografia

• Archiwum Ziem Zachodnich i Pólnocnych Instytutu Zachodniego, http://www.iz.poznan.pl/azzip/ (15.11.2017).
• Babiński, G. (2001). Pogranicza stare i nowe. W: K. Krzysztofek, A. Sadowski (red.), Pogranicza etniczne w Europie. Harmonia i konflikty (s. 69–92). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Bojar, H., Kurczewska, J. (red.). (2005). Granice na pograniczach. Z badań społeczności lokalnych wschodniego pogranicza Polski. Warszawa: Instytut Filozofi i Socjologii PAN.
• Brambilla, C. (2015). Exploring the Critical Potential of the Borderscapes Concept. Geopolitics 1 (20), 14–34. DOI: 10.1080/14650045.2014.884561.
• Chałasiński, J. (1935). Antagonizm polsko-niemiecki w osadzie fabrycznej „Kopalnia” na Górnym Śląsku. Studium socjologiczne. Warszawa: Dom Książki Polskiej.
• Dolińska K., Makaro J., Niedźwiecka-Iwańczak, N. (2017). Divided Towns in the Polish-German Borderland in the Perspective of the Transborder Processes (Transnational/ Horizontal Europeanisation?) – Opportunities and Threats. W: E. Opiłowska, Z. Kurcz, J. Roose (red.), Advances in European Borderlands Studies (s. 211–237). Baden-Baden: Nomos.
• Dolińska, K., Makaro, J., Niedźwiecka-Iwańczak, N. (w druku). Cud pogranicza? Zgorzelczanie, gubinianie i słubiczanie o życiu w miastach podzielonych. Kraków: Nomos.
• Donnan H., Wilson T.M. (2007). Granice tożsamości, narodu, państwa. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Haselsberger, B. (2014). Decoding Borders. Appreciating Border Impacts on Space and People. Planning Theory & Practice, 4 (15), 505–526. DOI: 10.1080/14649357.2014.963652.
• Kurcz, Z., Opiłowska, E. (2009). Deutsch-polnische Fragen in der Soziologie. Versuch einer Bilanz. Inter Finitimos. Jahrbuch zur deutsch-polnischen Beziehungsgeschichte, 7, 33–56.
• Kwilecki, A. (1973a). Badania socjologiczne na pograniczu Polski i NRD. Sprawy Międzynarodowe, 7–8, 145–146.
• Kwilecki, A. (1973b). Na pograniczu Polski i NRD. Nadodrze, 26–27, 314–315.
• Kwilecki, A. (1973c). Some Notes on Research in the Border Areas of Poland and the GDR. Polish Sociological Bulletin, 1 (2), 119–120.
• Newman, D., Paasi, A. (2013). Podziały i sąsiedztwa w ponowoczesnym świecie. Narracje granic w geografi politycznej. Pogranicze. Polish Borderlands Studies, 1, 12–34.
• Opiłowska, E. (2014). Transnarodowość jako paradygmat badawczy w studiach nad pograniczem. Przyczynek do debaty. W: Z. Kurcz (red.), Polskie pogranicza w procesie przemian (t. 3, s. 23–36). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Opiłowska, E. (2017). Od linii granicznych do krajobrazów przygraniczych. Konceptualizacje i badania granic i pograniczy. W: Z. Kurcz (red.), Polskie pogranicza w procesie przemian (t. 4, s. 25–47). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Opiłowska, E., Kurcz, Z., Roose, J. (red.). (2017). Advances in European Borderlands Studies. Baden-Baden: Nomos.
• Wastl-Walter, D. (red.). (2011). The Ashgate Research Companion to Border Studies. Farnham: Ashgate.
• Znaniecki, F. (1930). Studium nad antagonizmem do obcych. Przegląd Socjologiczny, 1, 158–209.
• Znaniecki, F. (1935). Socjologia walki o Pomorze. Toruń: Instytut Bałtycki.

Identyfikatory

DOI

10.18276/os.2017.4-07