Pogodyn, pogodynek czy prezenter pogody? Nowe nazwy męskie i językowe mechanizmy ich tworzenia

• Autorzy: Szpyra-Kozłowska Jolanta

Warianty tytułu

EN

Pogodyn, pogodynek or prezenter pogody ‘weatherman’? New personal masculine nouns and linguistic mechanisms of their formation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedmiotem analizy jest nowe, interesujące i do tej pory w niewielkim tylko stopniu zbadane zjawisko współczesnej polszczyzny – tworzenie męskich odpowiedników żeńskich nazw osobowych, takich jak pogodynka, kosmetyczka czy niania. Na podstawie materiałów internetowych oraz badania ankietowego z udziałem 80 studentek i studentów artykuł określa najważniejsze tendencje językowe w powstawaniu nowych rzeczowników męskich, tj. derywację paradygmatyczną (pogodynka > pogodynek), ucięcie żeńskiego przyrostka –k(a) (przedszkolanka > przedszkolan) oraz użycie sufiksów męskoosobowych (świetlica > świetlic(z)arz). Ponadto wskazano na istotne różnice w opiniach kobiet i mężczyzn; studentki najczęściej proponowały formy odżeńskie (niania > nianiek/niań), studenci zaś unikali takich nazw, sięgając do konstrukcji opisowych (niania > opiekun do dziecka) oraz derywacji sufiksalnej niemotywowanej przez feminatywa (przedszkole > przedszkolarz/przedszkolanin).

EN

The subject of our analysis is an interesting, new and hitherto unexamined phenomenon in contemporary Polish of forming masculine equivalents of feminine personal nouns such as pogodynka ‘female weather forecaster,’ kosmetyczka ‘female beautician’ or niania ‘female nanny.’ Basing on Internet sources and a questionnaire study carried out among 80 female and male student participants, the paper identifies the major linguistic mechanisms employed in forming new masculine nouns, that is grammatical gender change (from feminine to masculine) of the input item (pogodynka ‘female weather forecaster’ > pogodynek ‘weatherman’), clipping of the feminine suffix –k(a) ((przedszkolanka ‘female kindergarten teacher’ > przedszkolan ‘male kindergarten teacher’) and the use of masculine personal suffixes (świetlica ‘day-care room’ > świetlic(z)arz ‘male day-care room supervisor’). Moreover, significant differences in the opinions of women and men are pointed out; the female students’ most frequent choice involves nouns derived from feminitives (niania ‘female nanny’ > nianiek/niań ‘male nanny’), whereas male students avoid such forms and suggested descriptive phrases (niania ‘female nanny’ > opiekun do dziecka ‘male child caretaker’) and suffixal nouns not derived from feminine items (przedszkole ‘kindergarten’ > przedszkolarz/przedszkolanin ‘male kindergarten teacher’).

Słowa kluczowe

PL

nowe nazwy męskie; słowotwórstwo odżeńskich rzeczowników męskich; język Internetu; badanie kompetencji językowej użytkowników polszczyzny

EN

new personal masculine nouns; derivation of masculine nouns from feminine nouns; language of the Internet; studying Polish speakers’ linguistic competence

• Wydawca: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Czasopismo: Język Polski
• Rocznik: 2020
• Tom: 100
• Numer: 2
• Strony: 60-76

Daty

wydano

2020

Twórcy

autor

Szpyra-Kozłowska Jolanta

• Uniwersytet Marii Curie-Skłowdowskiej, Lublin,