Słowa klucze kultury jako nazwy pojęć wyrazistych o wysokim stopniu utrwalenia a zagadnienia synonimii leksykalnej

• Autorzy: Niewiara Aleksandra

Warianty tytułu

EN

Key words of culture, as names of salient and entrenched concepts, and the problems of lexical synonymy

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The paper discusses a method for discovering important concepts of culture through the process of scrutinizing the most numerous sets of synonyms (which are treated as names of entrenched and salient concepts of the given language’s culture), and subsequently combining them in a set of cultural concept networks. The author focuses on the evolution of cultural concepts and the linguistic material from 19th and 20th c. dictionaries of synonyms, and the Polish version of WordNet which served as the base for the analysis. The paper shows the evolution of some of the concepts of culture established in the 19th c. and still vivid in present day discourse of collective identity.

Słowa kluczowe

EN

cultural concept network; lexical synonymy; introspection

• Wydawca: Księgarnia Akademicka
• Czasopismo: LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa
• Rocznik: 2017
• Numer: 23
• Strony: 223-252

Twórcy

autor

Niewiara Aleksandra

Bibliografia

• ASK: A.S. Krasiński, Słownik synonimów polskich, Kraków 1885.
• Bartmiński J., 2016, Słowa klucze, kulturemy, koncepty kulturowe, „Przegląd Humanistyczny” 3, s. 21–30.
• Bobkowski A., 1957, Szkice piórkiem (Francja 1940–1944), t. II, Paryż.
• Chlewiński Z., 1999, Umysł. Dynamiczna organizacja pojęć, Warszawa.
• DSS: A. Nagórko, M. Łaziński, H. Burkhardt, Dystynktywny słownik synonimów, Kraków 2004.
• Eder M., 2016, Słowa znaczące, słowa klucze, słowozbiory – o statystycznych metodach wyszukiwania wyrazów istotnych, „Przegląd Humanistyczny” 3, s. 31–44.
• Fleischer M., 1998, Współczesna polska symbolika kolektywna (wyniki badań empirycznych), [w:] J. Anusiewicz, J. Bartmiński (red.), Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, „Język a Kultura”, t. 12, Wrocław, s. 308–335.
• Gałczyński K.I., 1975, Liryka i groteska, Warszawa.
• Geeraerts D., Grondelaers S., Bakema P., 1994, The structure of lexicon variation. Meaning, naming and context, Berlin.
• Głowacki J., 2004, Z głowy, Warszawa.
• Guiraud P., 1954, Les caractéres statistiques du vocabulaire. Essai de méthodologie, Paris.
• Łaziński M., 2016, Słowa klucze polskiego dyskursu publicznego. Słowa dnia i słowa roku, Przegląd Humanistyczny” 3, s. 75–94.
• Majdak M., 2016, Słowa klucze w materiale historycznym – wyzwania i ograniczenia, „Przegląd Humanistyczny” 3, s. 45–56.
• Maziarz M., Piasecki M., Rudnicka E., Szpakowicz S., Kędzia P., 2016, plWordNet 3.0 – a Comprehensive Lexical-Semantic Resource, [w:] Proceedings of COLING 2016, the 26th International Conference on Computational Linguistics: Technical Papers, Osaka, s. 2259–2268.
• Nagórko A., 2004, Metody kontrastywne a etnolingwistyka (lingwistyka kulturowa), [w:] E. Fórián (red.), Multikulturowość, tożsamość narodowa, mniejszości na Węgrzech i w Polsce, Debreczyn, s. 23–33.
• Niebrzegowska-Bartmińska S., 2013, Ustalanie znaczeń symbolicznych w słowniku etnolingwistycznym, „LingVaria” nr 1 (15), s. 127–144. DOI: 10.12797/LV.08.2013.15.12.
• Niewiara A., 2009, Kształty polskiej tożsamości. Potoczny dyskurs narodowy w pespektywie etnolingwistycznej (XVI–XX w.), Katowice.
• Niewiara A., 2014, Od polskich słów do polskich zdań. W poszukiwaniu słów kluczy do polskiej kultury, „Forum Lingwistyczne” nr 1, Katowice, s. 65–75.
• Niewiara A., 2015, Słowa klucze kultury w sytuacji bliskiego sąsiedztwa kultur i powinowactwa językowego (dusza – serce), „LingVaria” nr 2 (20), s. 291–304. DOI: 10.12797/ LV.10.2015.20.01.
• Niewiara A., w druku, Wesół był Polak. Z problematyki słów kluczy kultury. Antonimia i pojęcia spolaryzowane, [w:] M. Pastuchowa, M. Siuciak (red.), Językoznawstwo historyczne, z poszanowaniem przeszłości, w trosce o przyszłość. Materiały „Kongresu Historyków Języka”, Uniwersytet Śląski, 13–15 kwietnia 2016 r., Katowice.
• Oksaar E., 1988, Kulturemtheorie. Ein beitrag zur Sprachverwendungsforschung, Hamburg.
• Pamiętniki, 1977: J. Dziembowska (red.), Pamiętniki emigrantów. Stany Zjednoczone, t. 2, Warszawa.
• Pawłowski A., 2016, Korpusy chronologiczne i leksykalne szeregi czasowe jako narzędzie wyszukiwania słów kluczy i neosemantyzmów, „Przegląd Humanistyczny” 3, s. 57–74.
• Pisarek W., 2016, O słowach ważnych i ważniejszych, „Przegląd Humanistyczny” 3, s. 11–20.
• Popiel P., 1927, Pamiętniki (1807–1892), Kraków.
• Puzynina J., 1997, Słowo – wartość – kultura, Lublin.
• Rak M., 2015, Kulturemy podhalańskie, „Biblioteka LingVariów”, t. 19, Kraków.
• Sharifian F., 2016, Językoznawstwo kulturowe, „Etnolingwistyka” 28, s. 31–57.
• Schmid H.-J. 2010, Entrenchment, salience, and basic levels, [w:] D. Geeraerts, H. Cuyckens (red.), The Oxford handbook of cognitive linguistics, s. 117–138.
• SS: Słowosieć, wersja: 2.0, [on-line:] http://plwordnet.pwr.wroc.pl/wordnet/ (dostęp: VI 2013).
• Talmy L., 2007, Introspection as a methodology in linguistic, [w:] Cognitive Linguistic in action. From theory to application and back, 10th International Cognitive Linguistic Conference, Book of abstract, plenary speakers, Kraków, [on-line:] http://linguistics.buffalo.edu/people/faculty/talmy/talmyweb/Handouts/introspection2.pdf.
• Wierzbicka A., 1997/2007, Understanding cultures through their key words. English, Russian, Polish, German, and Japanese, Oxford 1997 [wyd. pol.: Słowa klucze. Różne języki – różne kultury, Warszawa 2007].
• Wierzbicka-piotrowska E., 2010, Zwrot porozmawiajmy jak Polak z Polakiem przykładem uświadomionego relatywizmu konwersacyjnego, [w:] A. Pajdzińska, R. Tokarski (red.), Relatywizm w języku i kulturze, Lublin, s. 345–362.

Identyfikatory

DOI

10.12797/LV.12.2017.23.16