SAINT MARTIN IN POLISH LOCAL SELF-GOVERNMENT HERALDRY

• Autorzy: Piechocka-Kłos Maria

Warianty tytułu

PL

Święty Marcin w polskiej heraldyce samorządowej

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

PL

W tradycji chrześcijańskiej św. Marcin jest popularną postacią. Jego życie i działalność wywarły znaczny wpływ na kolejne pokolenia chrześcijan począwszy od średniowiecza. Współcześnie nadal jest obecny w świadomości wiernych. Popularność Świętego w Polsce i Europie znajduje odzwierciedlenie w licznych wezwaniach kościołów, parafii, kaplic, ołtarzy oraz w sztuce, imiennictwie i heraldyce. W artykule scharakteryzowano i omówiono wybrane polskie herby samorządowe, które na swoich tarczach herbowych ukazują postać św. Marcina lub atrybuty z nim utożsamiane. W polskiej heraldyce samorządowej pełna postać św. Marcina widnieje m.in. na pięciu herbach gmin wiejskich (gminy: Biskupice, Drużbice, Granowo, Mochowo, Wiśniowa), dwóch herbach gmin miejskich (gmina Jawor, miasto i gmina Pacanów) oraz jednym herbie dzielnicy (Słocina – obecna dzielnica Rzeszowa, do 1954 r. gmina). Tylko jeden z omówionych, tj. herb gminy Poświętne, odwołuje się do św. Marcina poprzez utożsamiane z nim przedmioty. Herbowe wyobrażenie św. Marcina z Tours spotykamy m.in. w Niemczech, zwłaszcza w Hesji, Bawarii, Nadrenii-Palatynacie, Moguncji, ale również w Czechach, Austrii, Słowacji, Finlandii i na Ukrainie.

EN

Saint. Martin is a very popular character in the Christian tradition. His life and deeds have had a considerable impact on successive generations of Christians, beginning with the Middle Ages and he is still present in the minds of believers. The popularity of this saint in Poland and Europe is reflected in many names of churches, parishes, chapels, altars as well as in art, names and heraldry. This paper presents selected local self-government coats of arms displaying an image of St. Martin or attributes associated with him. The full figure of St. Martin in Polish local self-government heraldry can be found on the coats of arms of five rural communes (the communes of Biskupice, Drużbice, Granowo, Mochowo and Wiśniowa), the coats of arms of two urban communes (the commune of Jawor, the town and commune of Pacanów) and the coat of arms of an urban quarter (Słocina – currently a quarter of Rzeszów, earlier – until 1954 – a commune). Only one of these, i.e. the coat of arms of the commune of Poświętne, refers to St. Martin by objects associated with him. Heraldic representations of Martin of Tours can be found, for example, in Germany, especially in Hesse, Bavaria, Rhineland-Palatinate, Mainz, but also in Czechia, Austria, Slovakia, Finland and Ukraine.

Słowa kluczowe

EN

St. Martin of Tours; heraldry; worship of saints; commune; local self-government; Poland

• Wydawca: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Czasopismo: Forum Teologiczne
• Rocznik: 2022
• Tom: 23
• Strony: 37-49

Daty

wydano

2022-11-30

Twórcy

autor

Piechocka-Kłos Maria

• University of Warmia and Mazury in Olsztyn (Poland)

Bibliografia

• Adamczewski Marek, 2014, Herb powiatu zduńskowolskiego, Biuletyn Szadkowski, 14, pp. 85–96.Bebłowski Andrzej and Radziwiłłowicz Dariusz, 2000, Herby i heraldyka: krótki informator, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa.Benedykt XVI, 2008, Wzór miłości braterskiej św. Marcina (rozważanie przed modlitwą „Anioł Pański” 11 listopada 2007), L’Osservtore Romano (ed. pol.), No. 1, pp. 58 – 59.Daniluk Mirosław, 2006, Marcin z Tours I, in: Encyklopedia Katolicka, vol. 11, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin, c. 1232–1234.Dudziński Paweł, 1997, Alfabet heraldyczny, Wydawnictwo Diogenes, Warszawa.Dudziński Paweł, 2007, Współczesna heraldyka i zwyczaje heraldyczne w kościołach chrześcijańskich, vol. 1, Wydawnictwo DiG, Warszawa.Fros Henryk and Sowa Franciszek, 2007, Księga imion i świętych, vol. 6: W–Z, Wydawnictwo WAM Księża Jezuici, Kraków, p. 506.Gołdyn Piotr, 2005, Inspiracje symboliczne herbów gminnych III Rzeczpospolitej: próba społeczno--politycznej analizy zjawiska, Historia i Polityka, No. 2, pp. 77–86.Gołdyn Piotr, 2008, Symbolika religijna i kościelna w herbach miast polskich do końca XX wieku, Wydawnictwo DiG, Warszawa.Góra Henryk, 2016, Akt Erekcji Kościoła w Pacanowie w świetle źródeł historycznych, in: Pacanów [online], access: 28.11.2021, <http://ug.pacanow.pl/Akt-Erekcji-Kosciola-w-Pacanowie-w-swietle-zrodel-historycznych,2,8,8,p.html>.Hałoń Elżbieta, 2020, Herb Słociny, in: Dzielnica. Pobitno, Słocina, Wilkowyja, Załęże [online],access: 14.11.2021, < https://dzielnica.rzeszow.pl/herb-slociny/.htlm>.Hoever Hugo, 1999, Żywoty Świętych Pańskich na każdy dzień, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn, pp. 255–256.Kuczyński Stefan Krzysztof, 1973, Niektóre zagadnienia symboliki heraldycznej na tle funkcjonowania herbu jako znaku, in: Szymański Józef (ed.), Problemy nauk pomocniczych historii, II, Uniwersytet Śląski, Katowice, pp. 29–43.Malewska Hanna, 2012, Dodatek: Święty Marcin z Tours, in: Sulpicjusz Sewer, Pisma o św. Marcinie z Tours, Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów, Kraków, pp. 237–252.Niewęgłowski Wiesław Aleksander, 2006, Leksykon świętych, Rosikon Press, Warszawa. Nowak Władysław, 2019, Św. Marcin z Tours: duchowość, kult, wzór ewangelizacji w dziele integracji Europy, Studia Elbląskie, 20, pp. 245–256.Pastwa Marcin, 2006, Marcin z Tours IV. Ikonografia, in: Encyklopedia Katolicka, vol. 11, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin, c. 1235 – 1237.Piechocka-Kłos Maria, 2016, Święta Katarzyna Aleksandryjska w polskiej heraldyce samorządowej, in: Święta Katarzyna Aleksandryjska w wierze, pobożności, teologii i sztuce-dawniej i dziś. Perspektywa uniwersalna i regionalna, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn, pp. 117–130.Sobkowicz Krzysztof, 2016, Wizerunek św. Floriana jako symbol heraldyczny w niektórych herbach polskich gmin i miast, Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego, 36, No. 1, pp. 251–269.Starowieyski Marek, 2012, Wstęp, in: Sulpicjusz Sewer, Pisma o św. Marcinie z Tours, Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów, Kraków, pp. 11 – 44.Sulpicjusz Sewer, Żywot świętego Marcina, in: Sulpicjusz Sewer, Pisma o św. Marcinie z Tours, Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów, Kraków, pp. 51– 98.Szymański Józef, 1972, Nauki pomocnicze historii od schyłku IV do końca XVIII w., Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.Wójcik Marek L., 2010, Święta Jadwiga w heraldyce samorządowej Dolnego Śląska, in: Dolnośląski portal katolicki Nowe Życie [online], access: 10.11.2021, <http://www.nowezycie.archidiecezja. wroc.pl/stara_strona/numery/102010/07.html>.