Językowa kreacja doktora Szumana w Lalce Bolesława Prusa

• Autorzy: Róża Modrzejewska

Warianty tytułu

EN

The linguistic creation of dr. Szuman in Lalka (The Doll) by Bolesław Prus

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Bolesław Prus created the character of dr. Szuman as representing intelligentsia, a doctor and a scientist. This article recreates these roles linguistically via an analysis of the selected fragments of the novel such as the protagonist’s statements and the narrator’s comments as well as other characters’ utterances and “inside stories” taken from Ignacy Rzecki’s memoir. For the presentation of his characters the author used, first and foremost, concrete nouns, and only rarely abstract nouns as well as verbs as the entire novel is written in the journalistic style. Epithets are used only occasionally, mainly with regard to the creation of the protagonist’s appearance. The doctor’s eccentric demenanour is emphasized by the verbs and adverbial participles used to depict nonverbal expressions which Bolesław Prus utilizes in his book. The narrator’s and Rzecki’s statements provide us with the source material concerning the verbs and word combinations related to the doctor’s activities. The creation of the characters of the doctor and the scientist also comprises their: lexicon-related idiolect characteristics such as professionalisms, or scientific abstract lexicon; syntactical/inflection-related phenomena such the dominance of hypotaxis over parataxis, rhetorical questions, or simple compound sentences and; semantic/stylistic phenomena such as comparisons, metaphors, and irony. The linguistic-stylistic devices used by Bolesław Prus served to make the creation of dr. Szuman as a representative of intelligentsia, a doctor and a scientist more real and probable.

Słowa kluczowe

PL

idiolekt; językowa kreacja; zjawiska leksykalno-stylistyczne

EN

idiolect; inguistic creation; lexical-stylistic phenomena

• Wydawca: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Czasopismo: Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny
• Rocznik: 2012
• Tom: 11
• Strony: 151-164

Twórcy

autor

Róża Modrzejewska

• Uniwersytet Szczeciński,

Bibliografia

• Biniewicz J., Starzec A., Styl naukowy, w: Przewodnik po stylistyce polskiej, red. S. Gajda, Opole 1995.
• Cała A., Polacy niechciani. Z zagadnień asymilacji inteligencji żydowskiej w Królestwie Polskim (1864–1897), w: Inteligencja polska XIX i XX wieku. Studia, t. V, red. R. Czepulis- Rastenis, Warszawa 1987.
• Gajda S., Współczesna polszczyzna naukowa. Język czy żargon?, Opole 1990;
• Ihnatowicz I., Społeczeństwo polskie 1864–1914, Warszawa 1988.
• Kieniewicz S., Warszawa w latach 1795–1914, Warszawa 1976.
• Kurkowska H., Skorupka S., Stylistyka polska. Zarys, Warszawa 1959.
• Polański K., Idiolekt, w: Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, Wrocław 1999.
• Prus B., Lalka, t. I–II, seria BN, nr 262, Wrocław–Kraków 1998.
• Rachwałowa , Słownictwo tekstów naukowych, Wrocław 1986.
• Sarnowski M., Deminutiwum jako znak ironii, „Język a Kultura”, t. 3, Wartości w języku i tekście, red. J. Puzynina, J.Anusiewicz, Wrocław 1991.
• Skubalanka T., Językowa kreacja Jacka Soplicy (księdza Robaka), w: taż, Mickiewicz, Słowacki, Norwid. Studia nad językiem i stylem, Lublin 1997.
• Zdunkiewicz-Jedynak D., Wykłady ze stylistyki, Warszawa 2008.
• Żurawicka J., Inteligencja warszawska w końcu XIX wieku, Warszawa 1978.