Widoczna i niewidoczna religia. Negocjowanie obecności religii w pracy zawodowej przez rzymskie katoliczki

• Autorzy: Szwed Anna

Warianty tytułu

EN

Visible and Invisible Religion. Negotiating the Presence of Religion in Work Environment by Roman Catholic Women

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł koncentruje się wokół problematyki związków między religią a pracą. Wykorzystując ramę teoretyczną lived religion i odwołując się do wyników badań jakościowych, pokazuje, w jaki sposób wykształcone, zaangażowane religijnie, wielkomiejskie rzymskie katoliczki w Polsce negocjują obecność religii w pracy i jak widzą jej rolę w swojej aktywności zawodowej. Zjawiska te analizowane są z perspektywy intrapersonalnej, związanej z nadawanymi pracy znaczeniami, postrzeganiem jej jako źródła wsparcia i sprawstwa, oraz interpersonalnej, odnoszącej się do relacji ze współpracownikami. Zaprezentowana w artykule analiza pokazuje, że choć badane przez nas katoliczki otwarcie nie kwestionują sekularnego charakteru miejsca pracy, to na poziomie praktyk podział na to, co religijne i świeckie, jest podważany, a samo znaczenie tych dwóch wymiarów redefiniowane. Obecność religii w środowiskach pracy bardziej niż jako pewne status quo można zatem interpretować w kategoriach ukontekstowionego procesu uwidoczniania i uniewidoczniania religii.

EN

The article focuses on the relationship between religion and work. Using the lived religion framework and referring to the results of qualitative research, it shows how educated religiously engaged metropolitan Roman Catholic women in Poland negotiate the presence of religion in work environment and how they see its role in their professional activity. The analysis includes an intrapersonal perspective, related to the meanings attributed to work, perceiving it as a source of support and agency. It also reflects on an interpersonal perspective, referring to relationships with co-workers. It shows that, although at the discursive level the Catholic women do not openly question the secular nature of the workplace, in practice the division between the religious and the secular is challenged and both dimensions are redefined. The presence of religion in work environment, more than as a certain status quo, can therefore be interpreted as a contextualised process of making religion visible and invisible.

Słowa kluczowe

PL

religia; praca; lived religion; praktyki religijne

EN

religion; work; lived religion; religious practices

• Wydawca: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Czasopismo: Studia Socjologiczne
• Rocznik: 2024
• Numer: 4
• Strony: 111-135

Daty

wydano

2024-12-12

Twórcy

autor

Szwed Anna

• Uniwersytet Jagielloński

Bibliografia

• Ammerman, N. T. (2014a). Finding religion in everyday life. Sociology of Religion: A Quarterly Review, 75(2), 189–207. https://doi.org/10.1093/socrel/sru013
• Ammerman, N. T. (2014b). Sacred Stories, Spiritual Tribes. Sacred Stories, Spiritual Tribes. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199896448.001.0001
• Ammerman, N. T. (2020). Rethinking Religion. American Journal of Sociology, 126(1), 6–51. https://doi.org/10.1086/709779
• Ammerman, N. T. (2021). Studying Lived Religion. Contexts and Practices. New York University Press.
• Aptekarz nie odmówi pigułki „dzień po”, powołując się na klauzulę sumienia. (2024). Rzeczpospolita. https://www.rp.pl/zdrowie/art39934201-aptekarz-nie-odmowi-pi- gulki-dzien-po-powolujac-sie-na-klauzule-sumienia
• Bartkowski, J. P. (2001). Remaking the Godly Marriage. Gender Negotiation in Evan- gelical Families. Rutgers University Press.
• Berger, P. (2005). Święty baldachim. Elementy socjologicznej teorii religii. (W. Kur- dziel, tłum.). Zakład Wydawniczy Nomos.
• Bracke, S. (2008). Conjugating the Modern/ Religious, Conceptualizing Female Reli- gious Agency: Contours of a ‘Post-secular’ Conjuncture. Theory, Culture & Socie- ty, 25(6), 51–67. https://doi.org/10.1177/0263276408095544
• Cadge, W., Konieczny, M. E. (2014). „Hidden in Plain Sight”: The significance of re- ligion and spirituality in secular organizations. Sociology of Religion: A Quarterly Review, 75(4), 551–563. https://doi.org/10.1093/socrel/sru043
• Casanova, J. (2005). Religie publiczne w nowoczesnym świecie [Public Religions in the Modern World]. (T. Kunz, tłum.). Zakład Wydawniczy Nomos.
• CBOS. (2022). Postawy wobec obecności religii i Kościoła w przestrzeni publicznej. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2022/K_003_22.PDF
• CBOS. (2024). Religijność Polaków w ostatnich dziesięcioleciach. https://www.cbos. pl/SPISKOM.POL/2024/K_050_24.PDF
• Czekajewska, J., Walkowiak, D., Domaradzki, J. (2023). The Association Between Religion and Healthcare Professionals’ Attitudes Towards the Conscience Clause. A Preliminary Study From Poland. International Journal of Public Health, 68(De- cember). https://doi.org/10.3389/ijph.2023.1606526
• Di, D., Ecklund, E. H. (2017). Producing Sacredness and Defending Secula- rity: Faith in the Workplace of Taiwanese Scientists. Socius, 3. https://doi. org/10.1177/2378023117733739
• Ecklund, E. H., Daniels, D., Bolger, D., Johnson, L. (2020). A nationally representative survey of faith and work: Demographic subgroup differences around calling and conflict. Religions, 11(6), 1–18. https://doi.org/10.3390/rel11060287
• Fopka-Kowalczyk, M., Best, M., Krajnik, M. (2023). The Spiritual Supporter Scale as a New Tool for Assessing Spiritual Care Competencies in Professionals: Design, Validation, and Psychometric Evaluation. Journal of Religion and Health (T. 62, Numer 3). Springer US. https://doi.org/10.1007/s10943-022-01608-3
• Frenkel, M., Wasserman, V. (2020). With God on their Side: Gender–Religiosity In- tersectionality and Women’s Workforce Integration. Gender and Society, 34(5), 818–843. https://doi.org/10.1177/0891243220949154
• Ghumman, S., Ryan, A. M., Barclay, L. A., Markel, K. S. (2013). Religious Discrimi- nation in the Workplace: A Review and Examination of Current and Future Trends. Journal of Business and Psychology, 28(4), 439–454. https://doi.org/10.1007/ s10869-013-9290-0
• Graber, D. R., Johnson, J. A. (2001). Spirituality and Healthcare Organizations. Jour- nal of Healthcare Management, 46(1), 39–52.
• Héliot, Y. F., Gleibs, I. H., Coyle, A., Rousseau, D. M., Rojon, C. (2020). Religio- us identity in the workplace: A systematic review, research agenda, and practi- cal implications. Human Resource Management, 59(2), 153–173. https://doi. org/10.1002/hrm.21983
• Konieczny, M. E. (2013). The Spirit’s Tether. Family, Work and Religion among Ame- rican Catholics. Oxford University Press.
• Kowalczyk, O., Roszkowski, K., Pawliszak, W., Rypel, A., Roszkowski, S., Kowal- ska, J., Tylkowski, B., Bajek, A. (2022). Religion and Spirituality in Oncology: An Exploratory Study of the Communication Experiences of Clinicians in Po- land. Journal of Religion and Health, 61(2), 1366–1375. https://doi.org/10.1007/ s10943-021-01343-1
• Krzyże w warszawskich urzędach zakazane. Sprawa trafi do prokuratury. (2024). Rzecz- pospolita. https://www.rp.pl/samorzad/art40398251-krzyze-w-warszawskich- urzedach-zakazane-sprawa-trafi-do-prokuratury
• Lekarz powoła się na klauzulę sumienia przy aborcji. Ucierpi też szpital. (2024). Rzeczpospolita. https://www.rp.pl/zdrowie/art39986341-lekarz-powola-sie-na- klauzule-sumienia-przy-aborcji-ucierpi-tez-szpital
• Longman, C. (2008). Sacrificing the career or the family?: Orthodox jewish women between secular work and the sacred home. European Journal of Women’s Studies. https://doi.org/10.1177/1350506808091505
• Luckmann, T. (1995). Niewidzialna religia. Problem religii w nowoczesnym społe- czeństwie. (L. Bluszcz, tłum.). Zakład Wydawniczy Nomos.
• Mahmood, S. (2005). Politics of piety. W: The Islamic Revival and the Feminist Sub- ject. University Press. https://doi.org/10.1017/UPO9781580466301
• Miller, D. W. (2007). God at Work: The History and Promise of the Faith at Work Movement. Oxford Academic.
• Niedźwiedź, A. (2015). Religia przeżywana. Katolicyzm i jego konteksty we współcze- snej Ghanie. Wydawnictwo Libron.
• Park, J. Z., Dougherty, K. D., Neubert, M. J. (2016). Work, Occupations, and Entre- preneurship. W: D. Yamane (Red.), Handbook of Religion and Society (s. 29–46). Springer International Publishing.
• Piela, A. (2011). Piety as a concept underpinning Muslim women’s online discussions of marriage and professional career. Contemporary Islam, 5(3), 249–265. https:// doi.org/10.1007/s11562-011-0162-y
• Rejowska, A. (2023). The besieged fortress? Urban, highly educated and highly reli- gious: female members of Catholic groups in contemporary Poland. Culture and Religion, 23(2), 117–139. https://doi.org/10.1080/14755610.2024.2303524
• Rogińska, M. (2019). Trajectories of (Non)Belief in the Scientific Community: The Case of Polish and Ukrainian Natural Scientists. Review of Religious Research, 61(4), 389–409. https://doi.org/10.1007/s13644-019-00386-x
• Rogińska, M. (2021). “Boundary Work”: The Religious Faith of Natural Scientists in Poland and Ukraine. Implicit Religion, 24(1), 63–85. https://doi.org/10.1558/ imre.19568
• Schaeffer, C. B., Mattis, J. S. (2012). Diversity, religiosity, and spirituality in the work- place. Journal of Management, Spirituality and Religion, 9(4), 317–333. https:// doi.org/10.1080/14766086.2012.742750
• Schatzki, T. (2001). Introduction: Practice Theory. W: T. R.Schatzki, K. Knorr Cetina, E. von Savigny (red.), The Practice Turn in Contemporary Theory. Routledge. Shove, E., Pantzar, M., Watson, M. (2012). The Dynamics of Social Practice. Every-
• day Life and How It Changes. Sage.
• Singh, R. K., Babbar, M. (2021). Religious Diversity at Workplace: a Literature Re-
• view. Humanistic Management Journal, 6(2), 229–247. https://doi.org/10.1007/
• s41463-021-00105-1
• Steffy, K. (2013). Religious orthodoxy and the American worker. Sociology of Reli-
• gion: A Quarterly Review, 74(1), 1–29. https://doi.org/10.1093/socrel/srs074 Szwed, A. (2024). Religion Lived In-Between. Time, Space, and Religious Practices of Roman Catholic Women in Poland. Sociology of Religion: A Quarterly Review,
• srae005. https://doi.org/10.1093/socrel/srae005
• Wasserman, V., Frenkel, M. (2020). The politics of (in)visibility displays: Ultra-Ortho-
• dox women manoeuvring within and between visibility regimes. Human Relations,
• 73(12), 1609–1631. https://doi.org/10.1177/0018726719879984
• Weber, M. (1984). Szkice z socjologii religii (H. Wandowski, tłum.). Książka i Wiedza. Wnuk, M. (2022). Are Religious Practices Indirectly Related to Stress at Work Thro-
• ugh the Tendency to Forgive? A Sample of Polish Employees. Journal of Religion
• and Health. https://doi.org/10.1007/s10943-022-01710-6
• Wnuk, M. (2024). Spirituality, Organizational Gratefulness, and Well-Being Among
• Polish Workers. Journal of Religion and Health, 0123456789. https://doi. org/10.1007/s10943-024-02036-1

Identyfikatory

DOI

10.24425/sts.2024.152855