O chrześcijaństwie i cywilizacjach – przypomnienie myśli wybranych autorów dwudziestowiecznych

• Autorzy: Piekarski Romuald M.

Warianty tytułu

EN

On Christianity and civilizations – a reminder of the thoughts of selected twentieth-century authors

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł zawiera przypomnienie myśli wybranych autorów dwudziestowiecznych, prognozujących przyszłość chrześcijaństwa. Autor mierzy się z pytaniem, czy ateistyczny humanitaryzm, liberalizm i naukowy racjonalizm potrafią odpowiadać na głębokie, ludzkie wyzwania egzystencjalne. Dopiero bowiem poszerzenie myśli egzystencjalnej prowadzi do otwarcia człowieka na doświadczenie sacrum. Mierząc się z tą niełatwą kwestią przywołuje Piekarski myśl Alaina Besançona, według którego zbrodnicze ideologie i reżymy totalitarne XX wieku przedstawiają się właśnie jako zastępcze formy zbawienia. Z kolei Charles Taylor czy Eric Voegelin poskreślali, że postawa szczególnego racjonalizmu, cechująca ludzi Oświecenia, stanowi przeszkodę w podążaniu za boskimi podstawami bycia. Stwierdziwszy to, Piekarski zastanawia się nad możliwą przyszłością chrześcijaństwa i dialogu międzywyznaniowego czy międzyreligijnego. Zwłaszcza analizy tego ostatniego zagadnienia wymagają uwzględnienia w procesie badawczym największych społecznych struktur, tj. cywilizacji. Raz jeszcze powraca zatem Piekarski do myśli Arnolda Toynbee’go, który opowiadał się za pewną wersją pluralizmu religijnego. Myśliciel ten sądził, że różne Kościoły i wyznania mogą się uzupełniać, za cenę jednakże wyrzeczenia się roszczeń do ekskluzywnego posiadania depozytu prawdy o człowieku, Bogu i świecie.

EN

The article contains a reminder of the thoughts of selected twentieth-century authors forecasting the future of Christianity. Its author confronts the question of whether atheistic humanitarianism, liberalism and scientific rationalism can respond to deep human existential challenges. For it is only the extension of existential thought that leads to the opening of a man to the experience of the sacred. Facing this difficult issue, Piekarski recalls the thought of Alain Besançon, according to which criminal ideologies and totalitarian regimes of the 20th century are presented as substitute forms of salvation. In turn, Charles Taylor or Eric Voegelin emphasized that the attitude of special rationality, characteristic for people of the Enlightenment, is an obstacle in following the divine foundations of being. Having found this, Piekarski reflects on the possible future of Christianity, and interfaith and interreligious dialogue. In particular, the analysis of the latter issue requires taking into account in the research process the largest social structures, i.e. civilizations. Once again, Piekarski returns to the thought of Arnold Toynbee, who advocated a certain version of religious pluralism. This thinker believed that different churches and denominations could complement each other, for the price of renouncing claims for an exclusive deposit of the truth about man, God and world.

Słowa kluczowe

PL

przyszłość chrześcijaństwa; cywilizacje; dialog międzyreligijny i międzywyznaniowy; wiara; doświadczenie religijne i unikalność chrześcijaństwa; Ferdynad Braudel; Arnold Toynbee; Alain Besançon; Charles Taylor; Miguel de Unamuno; Christopher Dawson; Eric Voegelin; Daniel Rops; Fiodor Dostojewski; Karl Jaspers; René Girard; Ostwald Spengler

EN

the future of Christianity; civilizations; interreligious and interfaith dialogue; faith; religious experience and uniqueness of Christianity; Ferdinad Braudel; Arnold Toynbee; Alain Besançon; Charles Taylor; Miguel de Unamuno; Christopher Dawson; Eric Voegelin; Daniel Rops; Fyodor Dostoyevsky; Karl Jaspers; René Girard; Ostwald Spengler

• Wydawca: Spółdzielczy Instytut Naukowy G. Bierecki sp.j.
• Czasopismo: Pieniądze i Więź
• Rocznik: 2019
• Tom: 22
• Numer: 2(83)
• Strony: 7-19

Daty

wydano

2019-07

Twórcy

autor

Piekarski Romuald M.

• Uniwersytet Gdański, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Filozofii Socjologii i Dziennikarstwa, Zakład Metafizyki, Filozofii Religii i Filozofii Współczesnej, ul. Bażyńskiego 4, 80-309 Gdańsk, Poland,

Bibliografia

• Besançon Alain, Przekleństwo wieku. O komunizmie, narodowym socjalizmie i jedności Zagłady, tlum. J. Guze, Czytelnik, Warszawa 2000.
• Besançon Alain, Współczesne problemy religijne, tłum. W. Dłuski, Wydawnictwo: Teologia Polityczna, Warszawa 2017.
• Bierdajew Mikołaj, Problem komunizmu, Wyd. Zbliżenia, tłum. M. Reutt, Warszawa 1981[przedruk z Wyd. „Rój”, Warszawa 1937].
• Braudel Fernand, Historia i trwanie, tłum. B. Geremek, Czytelnik, Warszawa 1971.
• Burleight Michael, Ziemska władza. Polityka jako religia. Od Rewolucji Francuskiej do I wojny światowej, tłum. J. Korpanty, Świat Książki, Warszawa 2011.
• Chateaubriand François-René, Geniusz chrześcijaństwa, tłum. A. Loba, De Agostini, Altaya, Poznań 2003.
• Cupitt Donn, Po Bogu. Od tradycyjnej wiary po nową wizję religii. O przyszłości religii, tłum. P. Sitarski, Warszawa 1998.
• Dawson Charles, Tworzenie się Europy, tłum. J.W. Zielińska, PAX, Warszawa 2000.
• Eliade Mircea, Mahomet i rozwój islamu, [w:] tegoż, Historia wierzeń religijnych, t. 3, tłum. A. Kuryś, PAX, Warszawa 1995.
• Girard René, Widziałem szatana spadającego z nieba jak błyskawica, tłum. E. Burska, PAX, Warszawa 2002.
• Heschel Abraham J., Bóg szukający człowieka. Podstawy filozofii judaizmu, tłum. A. Gorzkowski, Wyd. Esprit, Karków 2015.
• Hick John, Piąty wymiar. Odkrywanie duchowego królestwa, Wyd. Zysk i S-ka, tłum. J. Grzegorczyk, Poznań 2005.
• Kamykowski Łukasz, Kościół a „cywilizacja żydowska”, [w:] Kościół a cywilizacje. Rozprawy i studia, t. 921, red. J. Radkiewicz, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2015.
• Knight Christopher J., Charlesa Taylora „A Secular Age”: Impuls apofatyczny, [w:] Charlesa Taylora wizja nowoczesności. Rekonstrukcje i interpretacje, red. Ch. Grabowski, J. Hudzik, J. Kłos, Wyd. Łośgraf, Warszawa 2012.
• Król Remigiusz, Kościół a cywilizacja prawosławna, [w:] Kościół a cywilizacje. Rozprawy i studia, t. 921, red. J. Radkiewicz, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2015.
• Kuehnelt-Ledihn Erik, Przeciwko duchowi czasu, tłum. T. Gabiś, Wektory, Kąty Wrocławskie 2008.
• Lewis Clive S., Bóg na ławie oskarżonych, tłum. M. Mroszczak, PAX, Warszawa 1993.
• Lewis Clive S., Chrześcijaństwo po prostu [1942], tłum. P. Szymczak, Media Rodzina, Poznań 2002.
• Lincoln Andrew, Spirituality in a Secular Age: From Charles Taylor to Study of the Bible and Spirituality, https://www.academia.edu/3618669/Spirituality_in_a_Secular_Age_From_Charles_Taylor_to_Study_of_the_Bible_and_Spirituality.
• Lisicki Paweł, Dżihad i samozagłada Zachodu, Fabryka Słów, Lublin 2015.
• Taylor Charles, Wiara po śmierci Boga (rozmowę prowadził R. Kearney), tłum. T. Sikora, „Znak” 2016, nr 734–735.
• Merton Thomas, Modlitwa kontemplacyjna, tłum. E. Szwarcenberg-Czerny, Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów, Kraków 2005.
• Mikołaj z Kuzy, O oświeconej niewiedzy, tłum. I. Kania, Aletheia, Warszawa 2014.
• Piekarski Romuald, Nowe formy wiary i duchowości w kontekście publicznej obecności religii w życiu publicznym, postrzegane z perspektywy wybranych teoretyków cywilizacji, „Pieniądze i Więź” 2017, nr 3 (76).
• Possenti Vittorio, Religia i życie publiczne. Chrześcijaństwo w dobie ponowożytnej, tłum. T. Żeleźnik, PAX, Warszawa 2005.
• Rogacz Dawid, W stronę radykalnego pluralizmu religijnego, Libron, Kraków 2016.
• Skoczyński Jan, Casus Feliksa Konecznego, http://studioopinii.pl/archiwa/188879.
• Skudrzyk Piotr, Losy cywilizacji według Arnolda J. Toynbeego, Wyd. Towarzystwo Zachęty Kultury, Katowice 1992.
• Szyszko-Bohusz Andrzej, Hinduizm, buddyzm, islam, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 1990.
• Taylor Charles, Katolicka nowoczesność, [w:] tegoż, Nowoczesne imaginaria społeczne, Znak, Kraków 2010.
• Taylor Charles, A Secular Age, Harvard University, Cambridge 2007.
• Toynbee Arnold J., A study of history. Reconsidearations, A Galaxy Book, Oxford University Press, New York 1964.
• Toynbee Arnold J., Studium historii. Skrót dokonany przez D.C. Somervella, tłum. J. Marzęcki, PiW, Warszawa 2000.
• Voegelin Eric, Nowa nauka polityki, tłum. P. Śpiewak, Aletheia, Warszawa 1992.
• Wildiers Norbert Max, Obraz świata a teologia. Od średniowiecza do dziś, tłum. J. Doktór, PAX, Warszawa 1985.
• Zabala Santiago, Wprowadzenie. Religia poza teizmem i ateizmem, [w:] R. Rorty, G. Vattimo, Przyszłość religii, red. S. Zabal

Identyfikatory

ISSN

1506-7513