Bruno Latour i „koniec” postmodernizmu

• Autorzy: Tomasz Szymon Markiewka

Warianty tytułu

EN

Bruno Latour and the “end” of postmodernism

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Bruno Latour jest jednym z czołowych przedstawiciel teorii aktora-sieci. Choć jest to koncepcja socjologiczna, to autor Nigdy nie byliśmy nowocześni porusza wiele zagadnień, które są interesujące z filozoficznego punktu widzenia. Celem artykułu jest odczytanie twórczości Bruno Latoura jako oznaki symbolicznego „końca” postmodernizmu w filozofii. „Koniec” nie oznacza w tym kontekście, że postmodernizm – czymkolwiek był – dosłownie się skończył. Chodzi raczej o to, że francuski myśliciel pokazuje w swoich pracach ograniczenia postmodernistycznego sposobu myślenia. Latour polemizuje z trzema stanowiskami charakterystycznymi dla postmodernizmu: (1) społecznym lub kulturowym konstruktywizmem, (2) totalną krytyką ogólnie przyjętych w naszej kulturze poglądów oraz (3) daleko posuniętym sceptycyzmem poznawczym.

EN

Bruno Latour is one of the key thinkers in actor-network theory. Although his conception is sociological, the author of We Have Never Been Modern takes into consideration theses which are interesting from a philosophical point of view. The aim of the article is to interpret Latour’s writings as a sign of the symbolic “end” of postmodernism in philosophy. “End” does not mean that postmodernism – whatever it was – is literally over. Rather, the French sociologist shows the limitations of the postmodern way of thinking. Latour argues against three attitudes which are characteristic of postmodernist stances: (1) social or cultural constructivism, (2) total criticism of the ideas which are generally accepted in our culture and (3) radical epistemological skepticism.

Słowa kluczowe

PL

Bruno Latour; postmodernizm; konstruktywizm; kompozycjonizm; sceptycyzm poznawczy; teoria aktora-sieci; filozofia kultury

EN

Bruno Latour; postmodernism; constructivism; compositionism; epistemological scepticism; actor-network theory; philosophy of culture

• Wydawca: Instytut Filozofii - Uniwersytet Jagielloński
• Czasopismo: Diametros
• Rocznik: 2012
• Numer: 33
• Strony: 101-119

Twórcy

autor

Tomasz Szymon Markiewka

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bibliografia

• Abriszewski [2008] – K. Abriszewski, Poznanie, zbiorowość, polityka. Analiza teorii aktora-sieci Bruno Latoura, Kraków 2008.
• Abriszewski [2010] – K. Abriszewski, Wszystko otwarte na nowo. Teoria Aktora-Sieci i filozofia kultury, Toruń 2010.
• Czerniak [1996] – S. Czerniak, Świadomość postmodernistyczna, [w:] Postmodernizm a filozofia, red. S. Czerniak, A. Szahaj, Warszawa 1996.
• Derrida [1998] – J. Derrida, Nie jestem postmodernistą (wywiad z Gabrielą Łęcką), „Polityka” 1 (styczeń) 1998.
• Derrida [2002] – J. Derrida, Biała mitologia. Metafora w tekście filozoficznym, przeł. J. Margański, [w:] idem, Marginesy filozofii, Warszawa 2002.
• Derrida [2004] – J. Derrida, Cogito i historia szaleństwa, [w:] idem, Pismo i różnica, przeł. K. Kłosiński, Warszawa 2004.
• Eagleton [1998] – T. Eagleton, Iluzje postmodernizmu, przeł. P. Rymarczyk, Warszawa 1998.
• Foucault [2000] – M. Foucault, Strukturalizm i poststrukturalizm, [w:] idem, Filozofia, historia, polityka. Wybór pism, tłum. D. Leszczyński, L. Rasiński, Warszawa-Wrocław 2000.
• Habermas [1997] – J. Habermas, Modernizm — niedokończony projekt, przeł. M. Łukaszewicz, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1997.
• Habermas [2005] – J. Habermas, Filozoficzny dyskurs nowoczesności, przeł. M. Łukaszewicz, Kraków 2005.
• Jameson [2011] – F. Jameson, Postmodernizm, czyli logika kulturowa późnego kapitalizmu, przeł. M. Płaza, Kraków 2011.
• Kmita [1995] – J. Kmita, Jak słowa łączą się ze światem: studium krytyczne neopragmatyzmu, Poznań 1995.
• Kmita [1999] – J. Kmita, Udział kultury w konstrukcji świata „realizmu naturalnego, [w:] Filozofia amerykańska dziś, red. A. Szahaj, T. Komendziński, Toruń 1999.
• Kowalewski, Piasek, Śliwa [2008] – Rzeczy i ludzie: humanistyka wobec materialności, red. J. Kowalewski, W. Piasek, M. Śliwa, Olsztyn 2008.
• Latour [2009] – B. Latour, Polityka natury, przeł. A. Czarnacka, Warszawa 2009.
• Latour [2010a] – B. Latour, Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora- sieci, przeł. A. Derra, K. Abriszewski, Kraków 2010.
• Latour [2010b] – B. Latour, An attempt at a „Compositionist Manifesto”, [w:] „New Literary History” (3) 2010, s. 471–490, dostępne na: http://www.bruno- latour.fr/sites/default/files/120-NLH-GB.pdf.
• Latour [2011] – B. Latour, Nigdy nie byliśmy nowocześni. Studium z antropologii symetrycznej, przeł. M. Gdula, Warszawa 2011.
• Lyotard [1998] – J.-F. Lyotard, Postmodernizm dla dzieci, przeł. J. Migasiński, Warszawa 1998.
• Lyotard [2010] – J.-F. Lyotard, Poróżnienie, przeł. B. Banasiak, Kraków 2010.
• Morawski [1999] – S. Morawski, Niewdzięczne rysowanie mapy...: o postmodernie(izmie) i kry- zysie kultury, Toruń 1999.
• Nietzsche [1993] – F. Nietzsche, O prawdzie i kłamstwie w pozamoralnym sensie, [w:] idem, Pisma pozostałe 1862-1875, przeł. B. Baran, Kraków 1993.
• Norris [2001] – Ch. Norris, Dekonstrukcja przeciw postmodernizmowi. Teoria krytyczna i prawo rozumu, przeł. A. Przybysławski, Kraków 2001.
• Norris [2005] – Ch. Norris, Dekonstrukcja, postmodernizm i filozofia nauki, przeł. T. Sieczkowski, „Nowa Krytyka” (17) 2005, s. 25–54, dostępne na: http://www.nowa krytyka.pl/spip.php?article296.
• Pałubicka, Kowalski [2003] – Konstruktywizm w humanistyce, red. A. Pałubicka, A.P. Kowalski, Bydgoszcz 2003.
• Rorty [1998] – R. Rorty, Filozofia jako rodzaj pisarstwa: esej o Derridzie, [w:] idem, Konsekwencje pragmatyzmu: Eseje z lat 1972-1980, przeł. Cz. Karkowski, Warszawa 1998.
• Rorty [1999a] – R. Rorty, Afterword: Pragmatism, Pluralism and Postmodernism, [w:] idem, Philosophy and Social Hope, London 1999.
• Rorty [1999b] – R. Rorty, Kosmopolityzm bez emancypacji. Odpowiedź Jean-François Lyotardowi, [w:] idem, Obiektywność, relatywizm i prawda, przeł. J. Margański, Warszawa 1999.
• Rorty [2009] – R. Rorty, Przygodność, ironia i solidarność, przeł. W.J. Popowski, Warszawa 2009.
• Sokal, Bricmont [2004] – A. Sokal, J. Bricmont, Modne bzdury. O nadużyciach nauki popełnianych przez postmodernistycznych intelektualistów, przeł. P. Amsterdamski, Warszawa 2004.
• Szahaj [2001] – A. Szahaj, Postmodernizm w kulturze współczesnej, Bydgoszcz 2001.
• Szahaj [2002] – A. Szahaj, Ironia i miłość: neopragmatyzm Richarda Rorty’ego w kontekście sporu o postmodernizm, Wrocław 2002.
• Welsch [1998] – W. Welsch, Nasza postmodernistyczna moderna, przeł. R. Kubicki, A. Zeidler-Janiszewska, Warszawa 1998.
• Wierzbicka [2007] – A. Wierzbicka, Słowa klucze. Różne języki – różne kultury, przeł. I. Duraj-Nowosielska, Warszawa 2007.

Identyfikatory

DOI

10.13153/diam.33.2012.492