Sfera publiczna w Polsce. Nadzieje, oczekiwania i rozczarowania

• Autorzy: Wojciech Misztal

Warianty tytułu

EN

Public Sphere in Poland the Hopes, Expectations and Disappointments

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Właściwością demokracji jest istnienie wolnej od nacisków przestrzeni wymiany poglądów. Sfera publiczna jest niezbędnym elementem prawidłowego funkcjonowania demokracji i przestrzenią aktywności społeczeństwa obywatelskiego. Artykuł zawiera rozważania na temat istoty sfery publicznej, oczekiwań i zjawisk występujących w polskiej przestrzeni publicznej w ciągu ostatnich dziesięciu lat. W pierwszej części pracy zawarto refleksje teoretyczne na temat sfery publicznej w literaturze światowej i polskiej. Druga część artykułu zawiera przegląd socjologicznych opracowań dotyczących kondycji moralnej uczestników sfery publicznej w Polsce. Zakończenie stanowi prezentacja wyników badań o poziomie i jakości zaangażowania obywatelskiego Polaków.

EN

One of the basic features of democracy is the existence of free of influence space of exchanging opinions. The public sphere is crucial element of proper functioning of democracy and also the space of activity of civil society. The article contains considerations about the essence of public sphere, expectations and phenomena occurring in Polish public space within last ten years. The first part of the paper contains theoretical reflections concerning public sphere in Polish and world literature. The second part of the article contains review of sociological descriptions concerning moral condition of participants of public sphere in Poland. The ending presents the results of research about the level and quality of engagement of Poles in civil activities.

Słowa kluczowe

PL

demokracja; sfera publiczna; społeczeństwo obywatelskie; aktywność społeczna

EN

democracy; public sphere; civil society; social activity

• Wydawca: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Czasopismo: Roczniki Nauk Społecznych
• Rocznik: 2014
• Tom: 6(42)
• Numer: 2
• Strony: 107-133

Twórcy

autor

Wojciech Misztal

• Instytut Socjologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej,

Bibliografia

• Arendt H., Kondycja ludzka, tłum. A. Łagodzka, Warszawa: Fundacja ALETHEIA 2000.
• Benhabib S., The Reluctant Modernism of Hannah Arendt, Thousand Oaks: SAGE Publications 1996.
• Bokajło W., Społeczeństwo obywatelskie: sfera publiczna jako problem teorii demokracji, w: W. Bokajło, K. Dziubka (red.), Społeczeństwo obywatelskie, Wrocław: Wydawnictwo UWr 2001.
• Czapiński J., Panek T. (red.), Diagnoza społeczna 2013. Warunki i jakość życia Polaków. Raport, Warszawa: Rada Monitoringu Społecznego 2013.
• Czapiński J., Panek T. (red.), Diagnoza społeczna 2011. Warunki i jakość życia Polaków. Raport, Warszawa: Rada Monitoringu Społecznego 2011.
• Czapiński J., Panek T. (red.), Diagnoza społeczna 2009. Warunki i jakość życia Polaków. Raport, Warszawa: Rada Monitoringu Społecznego 2009.
• Czapiński J., Panek T. (red.), Diagnoza społeczna 2007. Warunki i jakość życia Polaków. Raport, Warszawa: Rada Monitoringu Społecznego 2007.
• Dworkin R., Biorąc prawa na poważnie, Warszawa: PWN 1998.
• Frieske K., Moralność ładu instytucjonalnego polskiego społeczeństwa, w: J. Mariański (red.), Kondycja moralna społeczeństwa polskiego, Kraków: Wydawnictwo WAM–Komitet Socjologii PAN 2002.
• Gąciarz B., Pańków W., Dialog społeczny po polsku – fikcja czy szansa, Warszawa: ISP PAN 2001.
• Giza-Poleszczuk A., Stosunki międzyludzkie i życie zbiorowe, w: M. Marody (red.), Co nam zostało z tych lat… Społeczeństwo u progu zmiany systemowej, Londyn: ANEKS 1991.
• Gliński P., Przedmowa. O miejscu problematyki społeczeństwa obywatelskiego w socjologii polskiej, w: A. Kościański, W. Misztal (red.), Społeczeństwo obywatelskie. Między teorią a praktyką, Warszawa: IFiS PAN 2008.
• Grabowska B., Sfera publiczna – zbyteczna czy niezbędna w państwie liberalnym?, „Filo-Sofija”, 3(2003), nr 1(3), s. 183-192.
• Habermas J., Działanie zorientowane na osiągnięcie porozumienia, w: A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), Współczesne teorie socjologiczne, t. II, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR 2006.
• Habermas J., Typy działania komunikacyjnego, w: A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), Współczesne teorie socjologiczne, t. II, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR 2006.
• Habermas J., Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej, tłum. W. Lipnik, M. Łukasiewicz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2007.
• Hudzik J.P., Edukacja: rzecz o budowie mostów między doświadczeniem a wyobrażeniem, w: J. Rutkowiak, D. Kubinowski, M. Nowak (red.), Edukacja. Moralność. Sfera publiczna, Lublin: VERBA 2007.
• Kościański A., Rozdroża obywatelskości a zmiany natury społeczeństwa obywatelskiego, „Zoon Politikon”. Rocznik naukowy Centrum Badania Społeczności i Polityk Lokalnych, 2010, nr 1.
• Lewowicki T., Pedagogika wobec (nie)moralności sfery publicznej, w: J. Rutkowiak, D. Kubinowski, M. Nowak (red.), Edukacja. Moralność. Sfera publiczna, Lublin: VERBA 2007.
• Marody M., Przemiany więzi społecznych w sferze publicznej i ich konsekwencje dla sfery publicznej, w: M. Marody (red.), Zmiana czy stagnacja? Społeczeństwo polskie po czternastu latach transformacji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR 2004.
• Matynia E., Demokracja performatywna, tłum. M. Lavergne, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej 2008.
• Michnik A., Nowy ewolucjonizm, w: A. Michnik, Szanse polskiej demokracji, Warszawa: AGORA 2009.
• Miszalska A., Moralność a demokracja – uwagi o stylu moralnym współczesnego społeczeństwa polskiego, w: J. Mariański (red.), Kondycja moralna społeczeństwa polskiego, Kraków: Wydawnictwo WAM–Komitet Socjologii PAN 2002.
• Morawski L., Prawo jako technika społeczna – problemy aksjologiczne, „Colloquia Communia”, 1989, nr 1.
• Ogrodziński P., Pięć tekstów o społeczeństwie obywatelskim, Warszawa: ISP PAN 1991.
• Pietrzyk-Reeves D., Idea społeczeństwa obywatelskiego. Współczesna debata i jej źródła, Wrocław: Wydawnictwo UWr 2004.
• Popper K.R., Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, t. I, tłum. H. Krahelska, W. Jedlicki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2006.
• Putnam R., Samotna gra w kręgle, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne 2009.
• Regulski J. (red.), Samorząd i demokracja lokalna. Osiągnięcia, zagrożenia, dylematy, Warszawa 2002.
• Schambeck M., Staat. Öffentlichkeit und öffentliche Meinung, Berlin: Dunckler und Humboldt 1992.
• Schelsky H., Politik und Publizität, Stuttgart-Degerloch: Seewald Verlag 1983.
• Shils E., Co to jest społeczeństwo obywatelskie?, w: K. Michalski (red.), Europa i społeczeństwo obywatelskie. Rozmowy w Castel Gandolfo, Kraków–Warszawa: Wydawnictwo ZNAK–Fundacja im. Stefana Batorego 1996.
• Sowa K., Uwagi o przejawach i przyczynach kryzysu moralnego w życiu publicznym współczesnej Polski, w: J. Mariański (red.), Kondycja moralna społeczeństwa polskiego, Kraków: Wydawnictwo WAM–Komitet Socjologii PAN 2002.
• Sułek A., Doświadczenia i umiejętności obywatelskie Polaków. Próba diagnozy, w: P. Gliński, A. Kościański (red.), Socjologia i Siciński: style życia, społeczeństwo obywatelskie, studia nad przyszłością, Warszawa: IFiS PAN 2009.
• Sułek A., Doświadczenie działania dla społeczności i kompetencje obywatelskie, w: J. Czapiński, T. Panek (red.), Diagnoza społeczna 2011. Warunki i jakość życia Polaków. Raport, Warszawa: Rada Monitoringu Społecznego 2011.
• Sułek A., Stan społeczeństwa obywatelskiego. Doświadczenie działania dla społeczności i kompetencje obywatelskie, w: J. Czapiński, T. Panek (red.), Diagnoza społeczna 2013. Warunki i jakość życia Polaków. Raport, [Special issue], „Contemporary Economics”, 7(2013), s. 275-284. DOI: 10.5709/ce.1897-9254.109.
• Szahaj A., O komunikacyjnym zwrocie w teorii krytycznej Jürgena Habermasa, w: L. Witkowski (red.), Dyskursy rozumu: między przemocą a emancypacją, Toruń: Wydawnictwo ADAM MARSZAŁEK 1990.
• Śnieżek R., Społeczeństwo obywatelskie w kategoriach dualizmu System/Lebenswelt w teorii krytycznej Jürgena Habermasa, w: W. Bokajło, K. Dziubka (red.), Społeczeństwo obywatelskie, Wydawnictwo UWr 2001.
• Tarkowska E., Tarkowski J., „Amoralny familizm”, czyli o dezintegracji społecznej w Polsce lat osiemdziesiątych, w: E. Wnuk-Lipiński (red.), Grupy i więzi społeczne w systemie monocentrycznym, Warszawa: IFiS PAN 1990.
• Taylor Ch., Polityka liberalna a sfera publiczna, w: K. Michalski (red.), Społeczeństwo liberalne. Rozmowy w Castel Gandolfo, Kraków–Warszawa: Wydawnictwo ZNAK–Fundacja im. Stefana Batorego 1996.
• Wciórka B., Polacy o swojej aktywności społecznej. Komunikat z badań, Warszawa: CBOS 2008.
• Wciórka B., Aktywność Polaków w organizacjach obywatelskich w latach 1998-2010, Warszawa: CBOS 2010.
• Weryński P., Polskie wzory uczestnictwa w sferze publicznej. Próba typologizacji postaw, w: A. Kościański, W. Misztal (red.), Społeczeństwo obywatelskie. Między ideą a praktyką, Warszawa: IFiS PAN 2008.
• Weryński P., Wzory uczestnictwa obywatelskiego Polaków, Warszawa: IFiS PAN 2010.
• Załęski P., Propaganda społeczeństwa obywatelskiego w dobie transformacji, „Zeszyty Prasoznawcze”, 50(2007), nr 3-4, s. 42-48.
• Ziółkowski M., Społeczno-kulturowy kontekst kondycji moralnej społeczeństwa polskiego, w: J. Mariański (red.), Kondycja moralna społeczeństwa polskiego, Kraków: Wydawnictwo WAM–Komitet Socjologii PAN 2002.