To jest twój człowiek – idź z nim. O zakłóconej identyfikacji w filmach Alana Clarke’a

• Autorzy: Kosińska Karolina

Warianty tytułu

EN

This Is Your Man – Go with Him: About the Disrupted Identification in the Films of Alan Clarke

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W późnych filmach Alana Clarke’a – m.in. Made in Britain (1983), Christine (1987), Słoń (Elephant, 1989) – ujawnia się skrystalizowana, dojrzała strategia twórcza reżysera. Określają ją: skrajna redukcja i repetycyjność narracji, podkreślenie kompulsywności działań postaci, skupienie na aspektach behawioralnych przy radykalnym odrzuceniu psychologii. Strategia ta realizuje się przede wszystkim w długich, „chodzonych” ujęciach, a jej efektem jest doświadczenie cielesne, niemal transowe i specyficzna relacja widza z postaciami, a także – w konsekwencji – z samym ciałem filmu. Clarke zmusza oglądającego do nieustannego kontaktu z figurą człowieka obecną na ekranie, a jednocześnie metodycznie pozbawia go możliwości identyfikacji z nią. Autorka tematyzuje tę zakłóconą identyfikację, analizując kolejne filmy reżysera, ale też lokując je w kontekście swoiście antycypujących styl Clarke’a Notatek o kinematografie Roberta Bressona oraz koncepcji teoretycznych Jennifer M. Barker dotyczących cielesnego odbioru kina.

EN

Alan Clarke’s later films – like Made in Britain (1983), Christine (1987), Elephant (1989) – reveal a fully crystalized, mature creative strategy of the director. This strategy is defined by extreme reduction and repetitiveness of the narrative, emphasis on the compulsiveness of the characters’ actions, concentration on behavioural aspects combined with a radical rejection of psychology. It is realized primarily through long “walking” shots, and it results in a corporeal, trans-like experience of the film, in a specific relationship of the viewer with the characters and also, consequently, with the body of the film itself. Clarke forces on the viewer the constant contact with the human figure on the screen, while methodically depriving him or her of the possibility of identification. The author problematizes this disturbed identification by analyzing Alan Clarke’s films and by situating them in the context of Robert Bresson’s Notes on Cinematography, which in a way anticipate Clarke’s style, and also in relation to the theoretical concepts of bodily perception of the cinema developed by Jennifer M. Barker.

Słowa kluczowe

PL

Alan Clarke; Robert Bresson; identyfikacja; behawioryzm w kinie; cielesny odbiór kina; kino brytyjskie

EN

Alan Clarke; Robert Bresson; identification; behaviourism in cinema; bodily perception of cinema; British cinema

• Wydawca: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Czasopismo: Kwartalnik Filmowy
• Rocznik: 2021
• Numer: 114 Zanieczyszczenie, brud, skaza
• Strony: 104-124

Twórcy

autor

Kosińska Karolina

• Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk

Bibliografia

• Barker, J. M. (2009). The Tactile Eye: Touch and the Cinematic Experience. Berkeley – Los Angeles – London: University of California Press.
• Bresson, R. (1983). Notatki o kinematografie (tłum. A. Ledóchowski). Film na Świecie, (300), ss. 15-47.
• Clifford, A. (1991, 16 lipca). The „Scum” Manifesto. The Guardian, s. 30.
• Hill, J. (2006). From the New Wave to „Brit Grit”: Continuity and Difference in Working-class Realism. W: J. Ashby, A. Higson (red.), British Cinema, Past and Present (ss. 249-260). London – New York: Routledge.
• Kelly, R. (red.) (1998). Alan Clarke. London: Faber and Faber.
• Kwiatkowska, P. (2011). Somatografia. Ciało w obrazie filmowym. Kraków: Korporacja Ha!art.
• Rolinson, D. (2011). Alan Clarke. Manchester – New York: Manchester University Press.
• Schuman, H. (1998). Alan Clarke: In It for Life. Sight and Sound, (9), ss. 19-20.
• Sontag, S. (2012). Duchowy styl filmów Roberta Bressona (tłum. D. Żukowski, publikacja oryginału: 1964). W: S. Sontag. Przeciw interpretacji i inne eseje (tłum. M. Pasicka, A. Skucińska, D. Żukowski, ss. 237-261). Kraków: Karakter.
• Taubin, A., Jones, K. (2003). Part of the Problem. Film Comment, (5), ss. 26-33.
• Walsh, M. (2006). Thinking the Unthinkable: Coming to Terms with Northern Ireland in the 1980s and 1990s. W: J. Ashby, A. Higson (red.), British Cinema, Past and Present (ss. 288-298). London – New York: Routledge.