Oswojenie i walka. Sidney Poitier i Harry Belafonte w amerykańskim kinie lat 50. i 60.

• Autorzy: Patrycja Włodek

Warianty tytułu

EN

Familiarity and struggle. Sidney Poitier and Harry Belafonte in American cinema of the 1950s and 1960s.

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Lata 50. i 60. w Hollywood były czasem, gdy po raz pierwszy czarnoskórzy aktorzy – Sidney Poitier i Harry Belafonte – nie tylko grali role główne bądź równorzędne z aktorami białymi, ale byli też dobrze opłacanymi gwiazdami. Jednocześnie kolor ich skóry nie był neutralny, zawsze uwikłany w szerszy kulturowy konflikt przebiegający na wielu płaszczyznach. W prawie każdym filmie nakręconym z ich udziałem we wspomnianym okresie rasa była bowiem wysuwana na plan pierwszy. Poitier został więc utożsamiony z nowym typem – „integracyjnym”, łagodnym i ugodowym, niezagrażającym dominującemu systemowi, choć jednocześnie pełnym godności. Belafonte w latach 50. stworzył typ przeciwny – bohatera okazującego gniew i agresję białym, nacechowanego erotycznie i aktywnie buntującego się przeciw dyskryminacji. Ten typ nie był z kolei powszechnie akceptowany, Belafonte nie otrzymywał więc propozycji, które by go interesowały i jego kariera filmowa się nie rozwinęła. Prześledzenie postaci grywanych przez obu aktorów oraz przebiegu ich karier pozwala spojrzeć na kinematografię amerykańską lat 50. i 60. jako na arenę międzykulturowych zmagań, także w kontekście przemian owej kultury.

EN

Nineteen fifties and sixties in Hollywood were a period, when for the first time Afro-American actors – such as Sidney Poitier and Harry Belafonte – not only played the principal characters or roles of equal rank to their white colleagues, but were also well paid stars in their own right. At the same time their skin colour was not value free and neutral. It was always an element of wider cultural conflicts and tensions that were present on many levels. In almost every film they took part in during that period the white race was placed in the foreground. Poitier was identified with a new type of a black skinned character – who was a mild and conciliatory, and could be associated with the notion of 'integration', one that did not pose any threat to the dominant system of values, though nonetheless full of personal dignity. Belafonte in the 1950s created an opposite type – a protagonist that did not hide his anger and was aggressive towards the whites, a person with an erotic magnetism engaged in an active struggle against discrimination. The character type was not commonly accepted. As a consequence of this Belafonte did not receive roles that would interest him, and his movie career did not develop. Tracing the career paths of both actors and the roles that they played lets us see American cinema of the 1950s and 1960s as a cross-cultural area of struggle and as an element of changing culture.

Słowa kluczowe

EN

Poitier Sidney; Bellafonte Harry; American cinema

• Wydawca: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Czasopismo: Kwartalnik Filmowy
• Rocznik: 2012
• Numer: 80
• Strony: 120-138

Twórcy

autor

Patrycja Włodek

• Uniwersytet Opolski

Bibliografia

• Burszta, Wojciech. 2008. Świat jako więzienie kultury. Pomyślenia. Warszawa: PIW.
• Bauman, Zygmunt. 2006. Płynna nowoczesność. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Leff, Leonard J., Jerold L. Simmons. 2001. The Dame in the Kimono. Hollywood, Censorship and the Production Code, Lexington.
• Bogle, Donald. 2001. Toms, Coons, Mulattoes, Mammies, and Bucks: An Interpretive History of Blacks in American Films. New York: Continuum.
• Kołodziejczyk, Jacek. 1996. Twarze barbarzyńcy. Stereotypy czarnych w kinie hollywoodzkim. „Kino”, nr 12.
• Quinn, Eithne, Peter. Krämer. 2006. Blaxploitation. W: L. R. Williams, M. Hammond (red.). Contemporary American Cinema, London-Boston: Open University Press.
• Hirsch, Foster. 2007. Otto Preminger. The Man Who Would Be King,. New York: Alfred A. Knopf.
• Goudsouzian, Aram. 2004. Sidney Poitier. Man, Actor, Icon. Chapel Hill – London: The University of North Carolina Press.