Z punktu widzenia ludności rdzennej – film jako narzędzie dekolonizacji w Kanadzie

• Autorzy: Loska Krzysztof

Warianty tytułu

EN

From the Point of View of Indigenous Peoples: Film as a Tool of Decolonization in Canada

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Tematem artykułu są sposoby wykorzystania technologii audiowizualnej przez artystów natywnych w Kanadzie. Realizowane przez nich filmy są rozważane w kontekście teorii postkolonialnej jako składnik szerszego procesu, w ramach którego ludność rdzenna przejmuje kontrolę nad wytwarzaniem obrazów i przedstawianiem (Kerstin Knopf). Przyjmując hipotezę, że dekolonizacja spojrzenia łączy się z walką o uznanie w wymiarze politycznym i odzyskanie kontroli nad własnym życiem, można stwierdzić, że twórcy rdzenni szybko dostrzegli korzyści płynące z zachodniej technologii i postanowili przejąć narzędzia dawnych kolonizatorów po to, aby przepisać historię własnych narodów i opowiedzieć ją na nowo. Analizując filmy fabularne i dokumentalne nakręcone przez reżyserów związanych m.in. z Isuma Productions, Wapikoni Mobile i Arnait Video Productions, można zauważyć, że ważną rolę odgrywa w nich poszukiwanie środków stylistycznych pozwalających wyrazić punkt widzenia mniejszości narodowych. Technologia nie jest postrzegana jako zagrożenie dla rodzimej kultury, lecz jako szansa na odbudowanie więzi wspólnotowych.

EN

The paper focuses on how native artists in Canada use audiovisual technology. Their films are considered in the context of postcolonial theory as part of a larger process in which indigenous peoples take control of image production and representation (Kerstin Knopf). Assuming that the decolonization of the gaze is connected with the struggle for political recognition and regaining control over one’s own life, it can be concluded that the indigenous artists quickly saw the benefits of Western technology and decided to take over the tools of the former colonizers in order to rewrite the history of their own peoples and tell it anew. By analyzing feature films and documentaries made by directors, primarily working for Isuma Productions, Wapikoni Mobile and Arnait Video Productions, one can clearly notice the importance of the search for stylistic means by which national minorities may express their unique point of view. Technology therefore is not seen as a threat to native culture, but as a chance to rebuild community ties.

Słowa kluczowe

PL

media autochtoniczne; postkolonializm; Pierwsze Narody w Kanadzie; film i technologia audiowizualna

EN

indigenous media; postcolonialism; First Nations in Canada; film and audiovisual technology

• Wydawca: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Czasopismo: Kwartalnik Filmowy
• Rocznik: 2021
• Numer: 116 Kino i tożsamośc społeczna
• Strony: 171-189

Twórcy

autor

Loska Krzysztof

• Uniwersytet Jagielloński

Bibliografia

• Beaucage, M. (1995). Aboriginal Voices: Entitlement Through Storytelling. W: J. Marchessault (red.), Mirror Machine: Video and Identity (ss. 214-226). Toronto: YYZ Books.
• Bertrand, K. (2013). The Wapikoni Mobile and the Birth of a New Indigenous Cinema in Québec. American Review of Canadian Studies, 43 (2), ss. 283-289. https://doi.org/10.1080/02722011.2013.795023
• Bertrand, K. (2019). Canadian Indigenous Cinema: From Alanis Obomsawin to the Wapikoni Mobile. W: J. Marchessault, W. Straw (red.), The Oxford Handbook of Canadian Cinema (ss. 105-124). New York: Oxford University Press.
• Bessire, L. (2003). Talking Back to Primitivism: Divided Audiences, Collective Desires. American Anthropologist, 105 (4), ss. 832-837. https://doi.org/10.1525/aa.2003.105.4.832
• Bhabha, H. K. (2010). Miejsca kultury (tłum. T. Dobrogoszcz). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Bohr, M. (2015). Cinema of Emancipation and Zacharias Kunuk’s „Atanarjuat: The Fast Runner”. W: S. MacKenzie, A. Westerståhl Stenport (red.), Films on Ice: Cinemas of the Arctic (ss. 84-96). Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Cache Collective (2008). Cache: Provisions and Productions in Contemporary Igloolik Video. W: P. Wilson, M. Stewart (red.), Global Indigenous Media: Cultures, Poetics, and Politics (ss. 74-88). Durham: Duke University Press.
• Evans, M. R. (2002). Hegemony and Discourse: Negotiating Cultural Relationships Through Media Production. Journalism: Theory, Practice & Criticism, 3 (3), ss. 309-329. https://doi.org/10.1177/146488490200300302
• Evans, M. R. (2008). Isuma: Inuit Video Art. Montreal – Kingston: McGill-Queens University Press.
• Evans, M. R. (2010). „The Fast Runner”: Filming the Legend of Atanarjuat. Lincoln: University of Nebraska Press.
• Gauthier, J. L. (2013). Dismantling the Master’s House: The Feminist Fourth Cinema. Documentaries of Alanis Obomsawin and Loretta Todd. W: M. E. Marubbio, E. L. Buffalohead (red.), Native Americans on Film Conversations, Teaching, and Theory (ss. 89-115). Lexington: The University Press of Kentucky.
• Gierak-Onoszko, J. (2019). 27 śmierci Toby’ego Obeda. Warszawa: Wydawnictwo Dowody na Istnienie.
• Ginsburg, F. (1991). Indigenous Media: Faustian Contract or Global Village?. Cultural Anthropology, 6 (1), ss. 92-112. https://doi.org/10.1525/can.1991.6.1.02a00040
• Ginsburg, F. (2002). Screen Memories: Resignifying the Traditional in Indigenous Media. W: F. Ginsburg, L. Abu-Lughod, B. Larkin (red.), Media Worlds: Anthropology on New Terrain (ss. 39-57). Berkeley: University of California Press.
• Huhndorf, S. M. (2009). Mapping the Americas: The Transnational Politics of Contemporary Native Culture. Ithaca: Cornell University Press.
• Jasen, S. (2013). The Archive and Reenactment: Performing Knowledge in the Making of „The Journals of Knud Rasmussen”. The Velvet Light Trap, 71 (1), ss. 3-14. https://doi.org/10.7560/VLT7102
• Knopf, K. (2008). Decolonizing the Lens of Power: Indigenous Films in North America. Amsterdam – New York: Editions Rodopi.
• Lewis, R. (2006). Alanis Obomsawin: The Vision of a Native Filmmaker. Lincoln: University of Nebraska Press.
• Lyons, S. R. (2000). Rhetorical Sovereignty: What Do American Indians Want from Writing?. College Composition and Communication, 51 (3), ss. 447-468. https://doi.org/10.2307/358744
• Monani, S. (2014). „Kissed by Lightning” and Fourth Cinema’s Natureculture Continuum. W: S. Slovic, S. Rangarajan, V. Sarveswaran (red.), Ecoambiguity, Community, and Development: Toward a Politicized Ecocriticism (ss. 131-148). Lanham: Lexington Books.
• Niro, S. (1994). Artist’s Statement: Watchful Eyes. Native American Women Artists. Phoenix: The Heard Museum.
• Niro, S., Monani, S. (2017). Resistance and Hope in Mohawk Cinema: Iroquois Cosmologies and Histories. W: S. Monani, J. Adamson (red.), Ecocriticism and Indigenous Studies: Conversations from Earth to Cosmos (ss. 154-168). New York: Routledge.
• Ong, W. J. (1992). Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii (tłum. J. Japola). Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Raheja, M. H. (2013). Reading Nanook’s Smile: Visual Sovereignty, Indigenous Revisions of Ethnography, and „Atanarjuat: The Fast Runner”. W: M. E. Marubbio, E. L. Buffalohead (red.), Native Americans on Film Conversations, Teaching, and Theory (ss. 58-88). Lexington: The University Press of Kentucky.
• Santoro, M. (2013). The Rise of First Nations’ Fiction Films: Shelley Niro, Jeff Barnaby, and Yves Sioui Durand. American Review of Canadian Studies, 43 (2), ss. 267-282. https://doi.org/10.1080/02722011.2013.795031
• Schneider, R. (2011). Performing Remains: Art and War in Times of Theatrical Reenactment. London: Routledge.
• Siebert, M. (2015). Indians Playing Indian: Multiculturalism and Contemporary Indigenous Art in North America. Tuscaloosa: The University of Alabama Press.
• Stewart, M. (2007). The Indian Film Crews of Challenge for Change: Representation and the State. Canadian Journal of Film Studies, 16 (2), ss. 49-81. https://doi.org/10.3138/cjfs.16.2.49
• Taylor, D. (2014). Archiwum i repertuar. Performanse i performatywność. PerFORwhat studies? (tłum. M. Sugiera, M. Borowski). Didaskalia, (120), ss. 22-38.
• Todd, L. (1993). Three Moments After Savage Graces. Harbour, 9, ss. 57-62.
• Worth, S., Adair, J. (1972). Through Navajo Eyes: An Exploration in Film Communication and Anthropology. Bloomington: Indiana University Press.