Marivaux w osiemnastowiecznej Francji i Polsce. Dwa modele komedii dell’arte

Warianty tytułu

EN

Marivaux in the 18th-century France and Poland. Two Models of Commedia dell’arte. The Ancients and the Moderns

Abstrakty

EN

The French career of Marivaux’s dramatic work relied to a great extent on the situation of commedia dell’arte in the country – reopening of the official Italian stage in 1716 was not so much meant for the previous triumphs of the Comédie-Italienne to continue but rather to contribute to a complete reform of the genre: it was an erudite and yet fully professional theatre that anticipated in certain respects the development of comedy enterprises of the 19th century. Awareness of the change, however, did not reach Poland which remained under a strong influence of the old Comédie-Italienne (closed in 1697) and as a result the most interesting 18th-century plays associated with the Parisian stage of commedia dell’arte were related to the fairground shows, rather than erudite theatre. What complicated the situation even further is the fact that the European quarrel of the ancients and the moderns had a weak impact on the Polish intellectual life; Polish reformers of the 18th century, although resembling the French moderns of the previous century, were inconsistent in their aesthetic choices. Molière (representing the ancients who opposed the moderns under the aegis of Richelieu) in Poland was interpreted from the modern standpoint of utility, which limited the scope of what was to be expected from the comedy in general; the genre was meant mostly for didactic purposes and often served as a handy means to meet some urgent need; this was also how the plays by Marivaux were perceived in Poland.

Słowa kluczowe

EN

Marivaux ; theatre history ; drama history ; Enlightenment theatre

• Wydawca: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Czasopismo: Pamiętnik Teatralny
• Rocznik: 2014
• Tom: 63
• Numer: 4(252)
• Strony: 97-142

Twórcy

Bibliografia

• L. Bernacki Teatr, dramat i muzyka za Stanisława Augusta, Lwów 1929, t. 1–2.
• M. Boudet, La Comédie Italienne. Marivaux et Silvia, Albin Michel, Paris 2001.
• A. Croix, J. Quéniart, De la Renaissance à l’aube des Lumières, Seuil, Paris 2005.
• M. Dębowski, Wstęp [w:] A. F. Riccoboni, Sztuka teatru, przekł. i oprac. M. Dębowski, Gdańsk 2005.
• A. Francis, La mort du roi. Une thanatographie de Louis XIV, Gunter Narr Verlag, Tübingen 1991.
• M. Fumaroli, Comédiens et acteurs. L’art du théâtre à Paris de Bossuet à Chateaubriand, [w:] idem Exercices de lecture. De Rabelais à Valéry, Gallimard, Paris 2006.
• M. Fumaroli, La querelle des Anciens et des Modernes XVIIème–XVIIIème siècles précédé de Les abeilles et les araignées, Gallimard, Paris 2001.
• M. Fürstenau, Zur Geschichte der Musik und des Theaters am Hofe zu Dresden, Studienbibliothek Peters, Leipzig 1979.
• Z. Goliński, Krasicki, Warszawa 2002.
• E. J. H. Greene, Menander to Marivaux. The History of a Comic Structure, The University of Alberta Press, Edmonton 1977.
• G. Hansen, Formen der Commedia dell’Arte in Deutschland, Emsdetten 1984.
• Z. Jabłoński, Dzieje teatru w Krakowie w latach 1781–1830, Kraków 1980.
• M. Klimowicz Początki teatru stanisławowskiego 1765–1773, Warszawa 1965.
• M. Klimowicz, Repertuar teatru warszawskiego w latach 1765–1767, „Pamiętnik Teatralny” 1962 z. 2.
• K. Konarski, Teatr warszawski w dobie saskiej, aneks 1, „Pamiętnik Teatralny” 1952 z. 1.
• B. Korzeniewski, Teatr francuski za Augusta III, „Pamiętnik Teatralny” 1956 z. 1.
• J. Kott, Główne problemy teatru w dobie oświecenia, [w:] Teatr Narodowy 1765–1794, red. J. Kott, Warszawa 1967.
• M. Lever, Théâtre et Lumières, Fayard, Paris 2001.
• J. Lewański, Faust i Arlekin, „Pamiętnik Teatralny” 1957 z. 1.
• P. Olkusz, Absolutyzm i akademia, „Dialog” 2014 nr 10.
• P. Olkusz, O zmiennym znaczeniu słowa „sans souci”, „Dialog” 2009 nr 2.
• S. Ozimek, Udział „Monitora”w kształtowaniu teatru narodowego 1765–1785, Wrocław 1957.
• Z. Raszewski Porcelanowa arlekinada „Pamiętnik Teatralny” 1957 z. 1.
• D. Ratajczakowa, Komedia oświeconych, Warszawa 1993.
• E. M. Rostworowski, Historia powszechna. Wiek XVIII, Warszawa 1984.
• M. Venard, La Foire entre en scène, Librairie Théâtrale, Paris 1985.
• K. Wierzbicka-Michalska, Aktorzy cudzoziemscy w Warszawie w XVIII wieku, Wrocław 1975.
• K. Wierzbicka-Michalska, Josse Rousseloi. Projekt organizacji teatru Warszawskiego, [w:] Z dziejów wojny polityki. Księga pamiątkowa ku uczczeniu siedemdziesiątej rocznicy urodzin prof. dra Janusza Wolińskiego, Warszawa 1964.
• K. Wierzbicka-Michalska Źródła do historii teatru warszawskiego, cz. 1, Wrocław 1971.
• S. Windakiewicz Teatr polski przed powstaniem sceny narodowej, Kraków 1921.