„Zmierzch zaimków dzierżawczych” – lampa naftowa i gazowa a doświadczenie nowoczesności

• Autorzy: Gielata Ireneusz

Warianty tytułu

EN

“Decline of possessive pronouns” – kerosene lamp and gas lighting and the experience of modernity

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The essay presents the “flame dreamers” fascinated by kerosene lamps and gas lighting: Bachelard, Benjamin and, last but not least, Bohumil Hrabal, whose novels Taka piękna żałoba (Such a beautiful mourning) and Postrzyżyny (Cutting it short) describe childhood fascination with the beauty of those lamps. However, due to the twentieth century modernization, those lamps were replaced by electric light. Thus one can say that Benjamin and Hrabal lived in the times of decline of kerosene lamps and gas lighting, the lamps which added colours to their childhood world. The author links the disappearing of kerosene and gas lamps with the typically modern process of “colonizing the night” (A. Giddens). In this respect gas lighting and electric light become an element of the same process of the constant modernization. However, the writers of the emerging modernity clearly differentiate between the two types of lighting. They never sing praises of the “beauty” of electric bulb, yet quite often they admire the charm of gas and kerosene lamps which are bound to vanish. Thus they celebrate the loss as such, without realising what else is lost with their decline. This experience finds its fullest expression through language, in particular in the disappearance of the possessive pronouns (G. Bachelard). Electric bulbs are not wrapped in such words as my, mine, our, as kerosene or gas lamps used to be, and, as a consequence, modern man loses a friendly relationship with the surrounding objects.

Słowa kluczowe

PL

Bohumil Hrabal; nowoczesność; zmierzch; lampa

EN

Bohumil Hrabal,; modernity; decline; lamp

• Wydawca: Uniwersytet Bielsko-Bialski
• Czasopismo: Świat i Słowo
• Rocznik: 2013
• Tom: 11
• Numer: 2(21)
• Strony: 235-248

Daty

wydano

2013-10

Twórcy

autor

Gielata Ireneusz

• Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej, Willowa 2, 43-300 Bielsko-Biała,

Bibliografia

• Bachelard Gaston (1996), Płomień świecy, przekł. J. Rogoziński, Gdańsk.
• Bachelard Gaston (1975), Psychoanaliza ognia, przekł. H. Chudak, Ziemia, wola i marzenia, przekł. A. Tatarkiewicz [w tegoż:] Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, wyboru dokonał H. Chudak, przedmowa J. Błoński, Warszawa.
• Benjamin Walter (2010), Berlińskie dzieciństwo na przełomie wieków, przekł. B. Baran, Warszawa.
• Freud Zygmunt (2007), Żałoba i melancholia [w tegoż:] Psychologia nieświadomości. Dzieła, t. VIII, przekł. R. Reszke, Warszawa.
• Giddens Anthony (2007), Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, przekł. A. Szulżycka, Warszawa.
• Hrabal Bohumil (1991), Taka piękna żałoba, Postrzyżyny [w tegoż:] Lekcje tańca dla starszych i zaawansowanych, przekł. A. Czcibor-Piotrowski, Warszawa.
• Marks Karol, Engels Fryderyk (1956), Manifest komunistyczny, brak autora przekładu, Warszawa.

Identyfikatory

ISSN

1731-3317