Przenoszenie terminów i procedur badawczych pomiędzy językoznawstwem synchronicznym i diachronicznym

• Autorzy: Mika Tomasz

Warianty tytułu

EN

Transfer of terms and research procedures between synchronic and diachronic linguistics

Abstrakty

PL

Tekst ma charakter metodologiczny. Autor identyfikuje (jego zdaniem wyraźną) tendencję do przenoszenia terminów między językoznawstwem synchronicznym i diachronicznym. Historycy języka badający składnię, leksykę, semantykę, a nawet tekst czy ewolucję gatunków literackich szukają obecnie precyzyjnych narzędzi badawczych. W artykule pokazano, że nawet jeśli nie da się w badaniach diachronicznych użyć synchronicznych narzędzi, to takie próby przynoszą nauce wiele wymiernych korzyści, jak na przykład proponowanie nowych terminów, precyzowanie istniejących czy refleksja nad własną sytuacją badawczą.

EN

Transfer of terms and research procedures between synchronic and diachronic linguistics. Summary: In this methodology-related paper, the author identifies a clear (in his opinion) tendency to transfer terms between synchronic and diachronic linguistics. Language historians who study syntax, lexis, semantics as well as text and the evolution of literary genres are now searching for precise research tools. The article demonstrates that even if it is not possible to use synchronic tools in diachronic research, such attempts bring measurable benefits to science such as, for example, proposing new terms, clarifying the existing ones, or reflecting on one’s own research situation. Keywords: synchronic and diachronic linguistics, methodology, terminology

Słowa kluczowe

PL

językoznawstwo synchroniczne i diachroniczne,; metodologia,; terminologia

EN

synchronic and diachronic linguistics,; methodology,; terminology

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Językoznawcze; UNIVERSITAS Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych; Wydawnictwo LEXIS
• Czasopismo: Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego
• Rocznik: 2020
• Tom: 76
• Strony: 231-242

Twórcy

autor

Mika Tomasz

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• 1. Bartmiński Jerzy, Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława (2012): Tekstologia. – Warszawa: PWN.
• 2. Danielewiczowa Magdalena (2018): Terminomania i terminofobia we współczesnej lingwistyce. – [w:] Tomasz Mika, Dorota Rojszczak-Robińska, Olga Ziółkowska (red.): Staropolskie Spotkania Językoznawcze 3: Terminy w językoznawstwie synchronicznym i diachronicznym. – Poznań: Wydawnictwo Rys, 11–29.
• 3. Grochowski Maciej (1997): Wyrażenia funkcyjne. Studium leksykograficzne. – Kraków: IJP PAN.
• 4. Grochowski Maciej (2014): Pojęcie jednostki funkcyjnej. Z historii metodologii składni polskiej, [w:] Wyrażenia funkcyjne w perspektywie synchronicznej, diachronicznej i porównawczej, red. Krystyna Kleszczowa, Anna Szczepanek, Katowice: UŚ, 13–23.
• 5. Honowska Maria (1975): Problemy historii fleksji słowiańskiej na tle nowszych ujęć synchronicznych. – Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• 6. Honowska Maria (1990): Wartość badań czysto synchronicznych dla obserwacji procesów rozwojowych. – Polonica XV, 5–11.
• 7. Janowska Aleksandra (2018): W pułapce czasu. Jak zdefiniować stabilność, [w:] Tomasz Mika, Dorota Rojszczak-Robińska, Olga Ziółkowska (red.): Staropolskie Spotkania Językoznawcze 3: Terminy w językoznawstwie synchronicznym i diachronicznym. – Poznań: Wydawnictwo Rys, 191–201.
• 9. Janowska Aleksandra, Pastuchowa Magdalena (1995): Niebezpieczna kompetencja. –Poradnik Językowy 8, 11–20.
• 10. Kleszczowa Krystyna (2015): U źródeł polskich partykuł. Derywacja funkcjonalna, przemiany, zaniki. – Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• 11. Kleszczowa Krystyna (2018): Terminy wobec przemian kategorii gramatycznych. – [w:] Tomasz Mika, Dorota Rojszczak-Robińska, Olga Ziółkowska (red.): Staropolskie Spotkania Językoznawcze 3: Terminy w językoznawstwie synchronicznym i diachronicznym. – Poznań: Wydawnictwo Rys, 49–59.
• 12. Koziara Stanisław (2018): W kręgu terminów i dystynkcji stylistycznojęzykowych. Między synchronią, diachronią a panchronią (casus polszczyzny biblijnej). – [w:] Tomasz Mika, Dorota 13. Rojszczak-Robińska, Olga Ziółkowska (red.): Staropolskie Spotkania Językoznawcze 3: Terminy w językoznawstwie synchronicznym i diachronicznym. – Poznań: Wydawnictwo Rys, 77–91.
• 14. Krążyńska Zdzisława, Mika Tomasz (2018): Kazania świętokrzyskie w perspektywie tekstowej i ogólnojęzykowej. – Poznań: Wydawnictwo Rys.
• 15. Krążyńska Zdzisława, Mika Tomasz, Słoboda Agnieszka (2015): Składnia średniowiecznej polszczyzny. Część I: Konteksty – metody – tendencje. – Poznań: Wydawnictwo Rys.
• 16. Lizisowa Maria Teresa (1998): Norma prawna jako wypowiedź ograniczona w tekście prawnym (na przykładzie materiału językowego staropolskiego). – [w:] Jerzy Bartmiński, Barbara Boniecka (red.): Tekst. Analizy i interpretacje. – Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 267–281.
• 17. Łozowski Przemysław (2018): Panchronia, czyli język jako symbol doświadczenia. – [w:] Piotr Stalmaszczyk (red.): Metodologie językoznawstwa. Od diachronii do panchronii. – Łódź: Uniwersytet Łódzki, 165–178.
• 18. Masłej Dorota (2017): Głos w dyskusji o tekście staropolskim. Znad kanonów mszy św. – LingVaria 2(24), 93–111.
• 19. Mika Tomasz (2013): Genetyczna wielowarstwowość i złożoność tekstów staropolskich a ich badania historycznojęzykowe. Rekonesans. – Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego LXVIII, 131–145.
• 20. Mika Tomasz (2015): Tekst staropolski jako odmienny obiekt badań? W poszukiwaniu narzędzi opisu. – LingVaria 2 (20), 235–250.
• 21. Mika Tomasz (2018): Historycznojęzykowa gra w klasy. O nazywaniu wyrażeń funkcyjnych w historii polszczyzny. – [w:] Tomasz Mika, Dorota Rojszczak-Robińska, Olga Ziółkowska (red.): Staropolskie Spotkania Językoznawcze 3: Terminy w językoznawstwie synchronicznym i diachronicznym. – Poznań: Wydawnictwo Rys, 61–75.
• 22. Mika Tomasz, Słoboda Agnieszka (2015): Wyrażenia funkcyjne w średniowiecznej polszczyźnie w perspektywie składniowej. – Poznań: Wydawnictwo Rys.
• 23. Pastuchowa Magdalena (2007): Dlaczego słowotwórstwo leksykalistyczne? Ogląd faktów diachronicznych. – LingVaria 2, 121–129.
• 24. Pastuch Magdalena (2017): Jak łączyć historyczne jednostki języka w klasy funkcjonalne? Problemy z wyodrębnianiem dopowiedzeń w materiale historycznym. – Język Polski XCVII, 24–37.
• 25. SZWF – Pawelec Radosław (2015): Słownik zapomnianych wyrażeń funkcyjnych. – Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• 26. Rejter Artur (2011): Genologia historyczna a stylistyka. Zarys problematyki. – Stylistyka XX, 208–219.
• 27. Sobotka Piotr (2017a): Jednostka opisu języka dawnego. – [w:] Magdalena Pastuchowa, Mirosława Siuciak (red.): Historia języka w XXI wieku – stan i perspektywy. – Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 325–336.
• 29. Sobotka Piotr (2017b): Komentarz językowy a interpretacja i rozumienie tekstu dawnego. – [w:] Tomasz Mika, Karolina Borowiec, Dorota Masłej (red.): Staropolskie Spotkania Językoznawcze 2: Jak wydawać teksty dawne. – Poznań: Wydawnictwo Rys, 313–333.
• 30. Sobotka Piotr (2019): Wilhelm von Humboldt a Jan Baudouin de Courtenay i Ferdinand de Saussure: filozoficzne podstawy nowoż ytnej myś li lingwistycznej. – Linguistica Copernicana 16, 27–49.
• 31. Sobotka Piotr, Żabowska Magdalena (2017): Wyodrębnianie, dekodowanie i klasyfikacja historycznych jednostek języka. – Ling Varia 24, 113–133.
• 32. Wajszczuk Jadwiga (1997): System znaczeń w obszarze spójników polskich. Wprowadzenie do opisu. – Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW.
• 33. Wajszczuk Jadwiga (2005): O metatekście. – Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW.
• 34. Witosz Bożena (2009): Dyskurs i stylistyka. – Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• 35. Wojtak Maria (1998): Teksty w tekście – o pewnym typie relacji kontekstualnych (na przykładzie Ortyli magdeburskich). – [w:] Jerzy Bartmiński, Barbara Boniecka (red.): Tekst. Analizy i interpretacje. – Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 85–97.
• 36. Wojtak Maria (2019): Wprowadzenie do genologii. – Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• 37. Ziółkowska Olga (2018): O problemach z terminem zdanie w opisie składni tekstów dawnych. – [w:] Tomasz Mika, Dorota Rojszczak-Robińska, Olga Ziółkowska (red.): Staropolskie Spotkania Językoznawcze 3: Terminy w językoznawstwie synchronicznym i diachronicznym. – Poznań: Wydawnictwo Rys, 125–145.
• 38. Żabowska Magdalena (2018): O potrzebie historycznej składni pragmatycznej języka polskiego, [w:] Tomasz Mika, Dorota Rojszczak-Robińska, Olga Ziółkowska (red.): Staropolskie Spotkania Językoznawcze 3: Terminy w językoznawstwie synchronicznym i diachronicznym. – Poznań: Wydawnictwo Rys, 107–123.