O widowiskach staropolskich

• Autorzy: Kencki Patryk

Warianty tytułu

EN

On Old Polish Spectacles

Abstrakty

EN

The author presents the world of old Polish spectacles by combining performative and ethnoscenological perspectives. On the one hand, he makes use of his own definition of performance as a causal action while, on the other hand, attempting to distinguish the sphere of old Polish spectacles and pinpoint its unique features. In his analysis, he eschews any theatrocentric classification of performance phenomena. The middle part of the article discusses Julian Lewański’s research on old theatre and stresses the novel way in which he looked at various sides of stage creation using classifications derived from sociology. The last, and the longest, part is an attempt to combine the methodological assumptions discussed in the previous sections. Its title, “Power and Spectacle,” is a deliberate reference to the thought of Michel Foucault and Jon McKenzie. Adoption of such a point of view leads the author to distinguish the concepts of direct and indirect performatives, which may be exemplified by a public execution on the one hand, and the drowning of Marzanna on the other. At the same time the author proposes to replace the sociological classification put forward by Lewański with one that differentiates the kinds old Polish spectacles in relation to centres of power: the Church, secular authorities, and school situated on the borderland between them. The author, however, does not ignore the “prehistoric” sphere of spectacles functioning at the lower, or deeper, levels of culture that the aforementioned typology fails to grasp. The whole text is set into a frame of metaphors relating to old and modern visions of cosmos.

Słowa kluczowe

EN

Polish theatre; theatre history; Early Modern theatre

• Wydawca: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Czasopismo: Pamiętnik Teatralny
• Rocznik: 2013
• Tom: 62
• Numer: 2(246)
• Strony: 5-18

Twórcy

autor

Kencki Patryk

• Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk

Bibliografia

• J. L. Austin, Jak działać słowami, [w:] idem, Mówienie i poznawanie. Rozprawy i wykłady filozoficzne, Warszawa 1993.
• J. Dürr-Durski, O mieszczańskim teatrze renesansowym w Polsce, „Pamiętnik Teatralny” 1953 z. 3, s. 57–79.
• M. Foucault, Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, przeł. T. Komendant, Warszawa 2009.
• P. Kencki, Inspiracje starotestamentowe w dramacie polskiego renesansu (1545–1625), Warszawa 2012.
• P. Kencki, M. Zembrzuska, Krzyżanowski – historyk teatru staropolskiego?, [w:] Krzyżanowski. Spojrzenie po latach, red. Ł. Książyk, M. Nabiałek, Warszawa 2013.
• P. Kencki, Nowe historie, nowe rozczarowania, „Dialog” 2010 nr 9, s. 187–195.
• D. Kosiński, Teatra polskie. Historie, Warszawa 2010.
• J. Krzyżanowski, Dramat staropolski, „Nowe Książki” 1960 nr 5, s. 260–264.
• J. Lewański, Dramat i teatr średniowiecza i renesansu w Polsce, Warszawa 1981.
• J. Lipiński, Planeta Luna. Wstęp do historii sztuki aktorskiej w Polsce, „Pamiętnik Teatralny”1971 z. 2, s. 161–210.
• Liturgiczne łacińskie dramatyzacje Wielkiego Tygodnia. XI–XVI w., zebr., wstęp. i koment. opatrz. J. Lewański, Lublin 1999.
• J. McKenzie, Performuj albo... Od dyscypliny do performansu, wstęp i przekł. T. Kubikowski, Kraków 2011.
• Z. Raszewski, Krótka historia teatru polskiego, Warszawa 1977.
• Teatr polskiego renesansu. Antologia, oprac. J. Lewański, Warszawa 1988.