Neurobiologiczne przyczyny dysleksji

• Autorzy: Natalia Józefacka-Szram

Warianty tytułu

EN

Neuroscientific causes of dyslexia

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Zainteresowanie zjawiskiem dysleksji wciąż rośnie. Niejednorodność metod diagnostycznych sprawia, że dzieci mające tą samą diagnozę różnią się od siebie pod względem funkcjonowania poznawczego. Wprowadzane nowe formy badań mózgu dają nadzieję na zrozumienie etiologii dysleksji. W niniejszym artykule przybliżono przegląd najczęściej cytowanych i najmniej kontrowersyjnych hipotez dotyczących powstania dysleksji, w nurcie neurobiologicznym. Zaprezentowane koncepcje dobrze opisują pewien wycinek tego zaburzenia, aczkolwiek żadna z nich nie obejmuje go całościowo, gdyż zwraca uwagę na inny aspekt: wzrokowy, słuchowy, przetwarzanie w czasie czy automatyzację. Ciekawy jest fakt, że wszystkie te koncepcje znalazły odzwierciedlenie w badaniach neuroobrazowych.

EN

There is a growing interest in the phenomenon of dyslexia. Due to the heterogeneity of assessment methods, children with the same diagnosis differ in their cognitive functioning. The new forms of brain examinations that are being introduced raise hopes that the etiology of dyslexia will be understood. This article reviews the most frequently quoted and least controversial hypotheses about the causes of dyslexia in neuroscience. Although the concepts presented in the article accurately describe a certain fragment of this disorder, none of them encompasses the whole of it as they each focus on a different aspect: the visual aspect, the auditory aspect, processing speed, and automaticity. It is interesting that all these concepts have been reflected in neuroimaging.

Słowa kluczowe

PL

dysleksja,; neurobiologiczne przyczyny dysleksji

EN

dyslexia; neuroscientific causes of dyslexia

• Wydawca: Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej. Wydawnictwo APS
• Czasopismo: Człowiek - Niepełnosprawność - Społeczeństwo
• Rocznik: 2013
• Numer: 4(22)
• Strony: 197-206

Twórcy

autor

Natalia Józefacka-Szram

• Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej,

Bibliografia

• Borkowska, A., Domańska, Ł. (2006). Neuropsychologia kliniczna dziecka. Wybrane zagadnienia.
• Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Brambati, S.M., Termine, C., Ruffino, M., Danna, M., Lanzi, G., Stella, G., Cappa, S.F., Perani,
• D. (2006). Neuropsychological deficits and neural dysfunction in familial dyslexia. Brain Research,
• 1113, nr 1, 174–185.
• Eden, G., Zeffiro, T.A. (1998). Neural system affected in developmental dyslexia revealed by functional
• neuroimaging. Neuron, 21, nr 2, 279–282.
• Farmer, M.E., Klein, R.M. (1995). The evidence for a temporal processing deficit linked to dyslexia:
• A review. Austin: Psychonomic Bulletin.
• Fawcett, A.J., Nicolson, R.I. (2004). Rola móżdżku w dysleksji. W: A. Grabowska, K. Rymarczyk
• (red.), Dysleksja. Od badań mózgu do praktyki. (s. 43–75). Warszawa: Instytut Biologii Doświadczalnej
• im. M. Nenckiego PAN.
• Grabowska, A., Jednoróg, K. (2009). Neurobiologiczne podstawy dysleksji. W: G. Krasowicz-Kupis,
• Diagnoza dysleksji. Najważniejsze problemy. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
• Grabowska, A., Rymarczyk, K. (red.). (2004). Dysleksja. Od badań mózgu do praktyki. Warszawa:
• Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN.
• Habib, M. (2004). Zaburzenia nabywania zdolności językowych i pisania: najnowsze osiągnięcia
• neurobiologii. W: A. Grabowska, K. Rymarczyk (red.), Dysleksja. Od badań mózgu do praktyki.
• (s. 195–199). Warszawa: Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN.
• Irlen, H. (2005). Reading by the Colors: Overcoming Dyslexia and Other Reading Disabilities
• Through the Irlen Method. New York: Berckley Publishing Group.
• Krasowicz-Kupis, G. (2009a). Diagnoza dysleksji. Najważniejsze problemy. Gdańsk: Wydawnictwo
• Harmonia.
• Krasowicz-Kupis, G. (2009b). Psychologia dysleksji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• McAnally, D.I., Hansen, P.C., Cornelissen, P.L., Stein, J.F. (1997). Effect of time and frequency
• manipulation on syllable perception in developmental dyslexics. Journal Speech Lang Hear
• Res; 40, 912–24.
• Molfese, D.L. (2000). Predicting Dyslexia at 8 Years of Age Using Neonatal Brain Responses.
• Brain and Language, 72, 238–245.
• Nicolson, R.I., Fawcett, A.J., Dean, P. (2001). Developmental dyslexia: The cerebellar deficit hypothesis.
• Trends in Neurosciences, 24, nr 9, 508–511.
• Pańczyk J. (red.). (1991). Pedagogika specjalna. Psychopedagogiczne i medyczne studium terminologiczne.
• Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych.
• Ramus, F. (2004). Neurobiology of dyslexia: A reinterpretation of the data. Trends in Neurosciences,
• 27, nr 12, 720–726.
• Rey, V., De Martino, S., Espesser, R., Habib, M. (2002). Temporal processing phonological impairment
• in dyslexia: Effect of phoneme lengthening on order judgment of two consonants.
• Brain and Language, 80, nr 3, 576–591.
• Snowling, M.J. (2004). Różnice indywidualne w rozwoju umiejętności czytania u dzieci. W:
• A. Grabowska, K. Rymarczyk (red.), Dysleksja. Od badań mózgu do praktyki. (s. 77–97). Warszawa:
• Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN.
• 206 Natalia Józefacka-Szram
• Stein, J. (2004). Wielkokomórkowa teoria dysleksji rozwojowej. W: A. Grabowska, K. Rymarczyk
• (red.), Dysleksja. Od badań mózgu do praktyki. (s. 7–42). Warszawa: Instytut Biologii Doświadczalnej
• im. M. Nenckiego PAN.
• Studdert-Kennedy, M., Mody, M. (1995). Auditory temporal perception deficits in the reading‑impaired:
• A critical review of evidence. Austin: Psychonomic Bulletin and Review.
• Temple, E., Poldrack, R.A., Protopapas, A., Nagarajan, S., Salz, T., Tallal, P., Merzenich, M.M.,
• Gabrieli, J.D.E. (2000). Disruption of the neural response to rapid acoustic stimuli in dyslexia:
• Evidence from functional MRI. Proceedings of the National Academy of Sciences of the
• United States of America, 97(25), 13907–13912.
• Vinckenbosch, E. (2005). Gray matter alteration in dyslexia: Converging evidence from volumetric
• and voxel-by-voxel MRI analyses. Neuropsychologia, 43, nr 3, 324–331.
• Whitney, C., Cornelissen, P. (2005). Letter-position encoding and dyslexia. Journal of Research of
• Reading, 28, nr 3, 274.