Choroba Alzheimera o wczesnym początku z perspektywy psychiatry i logopedy – na podstawie portretu osoby chorej kreowanego w książce Motyl L. Genovy i jej adaptacji filmowej

• Autorzy: Domagała Aneta , Czernikiewicz Andrzej

Warianty tytułu

EN

Early Onset Alzheimer’s disease from the Perspective of Psychiatrist and Speech Therapist - Based on the Portrayal of A Patient, Created in the Book “Still Alice” by L. Genova and Its Film Adaptation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule podjęto problematykę choroby Alzheimera o wczesnym początku, z odniesieniem do portretu 50-letniej kobiety dotkniętej tą postacią choroby, przedstawionego w książce Motyl L. Genovy (2011) i jej adaptacji filmowej pt. Motyl still Alice (reż. R. Glatzer, W. Westmoreland, 2014). Poszczególne domeny choroby Alzheimera, a więc zaburzenia mowy i języka (im poświęcono najwięcej miejsca), uczenia i pamięci, poznania społecznego, postrzegania i funkcji ruchowych oraz funkcji wykonawczych zaprezentowano w formacie z kolejnych scen książki i filmu. Sądzimy, że oba te źródła, książka i film, pomagają wejść w świat choroby Alzheimera z ukierunkowaniem na problemy pacjenta i mogą być użyteczne we wczesnej diagnostyce i interwencji w odniesieniu do osób cierpiących na tę chorobę.

EN

The article discusses the problems of early-onset Alzheimer’s disease with reference to the portrayal of a 50-year-old woman affected by this form of disease, presented in the book “Still Alice” (by Lisa Genova, 2011) and its film adaptation “Butterfly, Still Alice” (directed by R. Glatzer, W. Westmoreland, 2014). Individual domains of Alzheimer’s disease, i.e. of speech and language disorders (most room having been devoted to them), learning and memory disorders, social cognition, perception and motor function disorders, as well as executive function disorders were presented in the format of successive scenes from the book and the film. We believe that the two sources, the book and the film, help enter the world of Alzheimer’s disease with orientation to the patient’s problems and can be useful in early diagnosis and intervention regarding patients with the disease in question.

Słowa kluczowe

PL

choroba Alzheimera o wczesnym początku; portret literacki; rodzinny wariant choroby Alzheimera; zaburzenia komunikacji

EN

early-onset Alzheimer’s disease; literary portrait; familial Alzheimer’s disease; communication disorders

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Czasopismo: Logopedia
• Rocznik: 2019
• Tom: 48
• Numer: 2
• Strony: 481-496

Daty

wydano

2021-01-26

Twórcy

autor

Domagała Aneta

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Katedra Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego

autor

Czernikiewicz Andrzej

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Katedra Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego

Bibliografia

• DeFelice S.L., Nirenberg S., 2001, Utrata pamięci. Norma czy choroba, przeł. K. Broczek, Warszawa.
• Domagała A., 2012, Mowa w demencji w samoocenie pacjentek we wczesnej i umiarkowanej fazie choroby Alzheimera, „Forum Logopedyczne”, 20, s. 50–55.
• Domagała A., 2015, Narracja i jej zaburzenia w otępieniu alzheimerowskim, Lublin.
• Domagała A., Długosz E., Gustaw K., 2003, Zaburzenia mowy w badaniu klinicznym i ocenie własnej pacjenta we wczesnej fazie demencji typu Alzheimera, „Logopedia” 32, s. 245–259.
• Domagała A., Sitek E., 2018, Choroba Alzheimera w świetle aktualnych kryteriów diagnostycznych, [w:] A. Domagała, E. Sitek, Choroba Alzheimera. Zaburzenia komunikacji językowej, Gdańsk, s. 26–44.
• Draaisma D., 2009, Rozstrojone umysły. Historie chorych i dzieje chorób, Warszawa.
• Dubois B., Feldman H.H., Jacova C., Hampel H., Molinuevo J.L., Blennow K., DeKosky S.T.,Gauthier S., Selkoe D., Bateman R., Cappa S., Crutch S., Engelborghs S., Frisoni G.B.,Fox N.C., Galasko D., Habert M.O., Jicha G.A., Nordberg A., Pasquier F., Rabinovici G., Robert P., Rowe C., Salloway S., Sarazin M., Epelbaum S., de Souza L.C., Vellas B., Visser P.J.,Schneider L., Stern Y., Scheltens P., Cummings J.L., 2014, Advancing research diagnosticcriteria for Alzheimer’s disease: the IWG-2 criteria, “Lancet Neurology”, 3(6), s. 614–29.
• Gałecki P., Pilecki M., Rymaszewska J., Szulc A., Sidorowicz S., Wciótka J., 2018, Kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych DSM-5, Wrocław, s. 713–782.
• Golańska E., 2013, Polimorfizmy genetyczne jako czynniki ryzyka w chorobie Alzheimera. Badania genów APOE, PRNP, PRND, CYP46, APBB2, BACE1 I NEP, Łódź.
• Grossberg G.T., Kamat, S. M., 2011, Choroba Alzheimera. Najnowsze strategie diagnostyczne i terapeutyczne, Warszawa.
• Hulko W., 2009, From ‘not a big deal’ to ‘hellish’: Experiences of older people with dementia, “Journal of Aging Studies” 23, s. 131–144.
• Łuczywek E., 1996, Zaburzenia aktywności poznawczej osób w późnym wieku. Problemy demencji,[w:] Zaburzenia w funkcjonowaniu człowieka z perspektywy neuropsychologii klinicznej, red.A. Herzyk, D. Kądzielawa, Lublin, s. 111–149.
• Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne, 2000, Kraków–Warszawa.
• McKhann G.M., Knopman D.S., Chertkow H., Hyman B.T., Jack C.R. Jr, Kawas CH., Klunk W.E.,Koroshetz W.J. , Manly J.J., Mayeux R., Mohs R.C., Morris J.C., Rossor M.N., Scheltens P.,Carrillo M.C., Thies B., Weintraub S., Phelps C.H., 2011, The diagnosis of dementia due to Alzheimer’s disease: recommendations from the National Institute on Aging-Alzheimer’s Association workgroups on diagnostic guidelines for Alzheimer’s disease, “Alzheimer’s & Dementia” 7(3), s. 263–269.
• Ryan N.S., Rossor M.N., 2010, Correlating familial Alzheimer’s disease gene mutations with clinical phenotype, “Biomarkers in Medicine” 4, s. 99–112.
• Sitek E., 2018, Obraz kliniczny i diagnostyka różnicowa choroby Alzheimera o późnym i wczesnym początku, [w:] A. Domagała, E. Sitek, Choroba Alzheimera. Zaburzenia komunikacji językowej, Gdańsk, s. 45–59.
• Sitek E.J., Narożańska E., Pepłońska B., Filipek S., Barczak A., Styczyńska M., Mlynarczyk K.,Brockhuis B., Portelius E., Religa D., Barcikowska M., Sławek J., Żekanowski C., 2013,A patient with posterior cortical atrophy possesses a novel mutation in the presenilin 1 gene,“PLoS One” 8, e61074.
• Swerdlow R.H., 2007, Is aging part of Alzheimer’s disease, or is Alzheimer’s disease part of aging?, “Neurobiology of Aging” 28, s. 1465–1480.
• Wilkins R.H., Brody I.A., 1969, Alzheimer’s Disease, “Archives of Neurology” 21, s. 109–110.
• Woods R.T., 2001, Discovering the person with Alzheimer’s disease: Cognitive, emotional and behavioural aspects, “Aging & Mental Health” 5 (Supplement 1), s. 7–16.

Identyfikatory

DOI

10.24335/90v6-y377