Kino zorientowane ku przedmiotom

• Autorzy: Marzec Andrzej

Warianty tytułu

EN

The Object-oriented Cinema

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Autor przygląda się świeżemu zjawisku, jakim jest zwrot ku rzeczom w kinie współczesnym. Interpretując filmy Quentina Dupieux oraz Petera Stricklanda, skupia się przede wszystkim na kluczowej w dotarciu do rzeczy samych w sobie kategorii powabu (allure) oraz odróżnia ją od zmysłowego uwodzenia, z którym najczęściej jest mylona. Następnie, odwołując się do teorii witalistycznego materializmu Jane Bennett oraz jej pojęcia siły rzeczy (thing-power), zastanawia się, na czym polega sprawczość przedmiotów i dlaczego tak trudno nam ją sobie wyobrazić. Obecny u Bennett pasywno-aktywny charakter sprawczości rzeczy prezentuje na przykładzie najnowszego filmu Jamesa Benninga Maggie’s Farm (2019). Autor udowadnia, że estetyka oraz retoryka w kinie zorientowanym ku przedmiotom nie są powierzchownymi ozdobnikami, nie pełnią roli ornamentu, lecz pozwalają poszczególnym twórcom filmowym w inny sposób spojrzeć na

EN

The author investigates the recent phenomenon of object-oriented cinema. Interpreting the films of Quentin Dupieux and Peter Strickland, he focuses primarily on the key category of speculative realism that is allure, and distinguishes it from sensual seduction, which is most often confused with. Then, referring to the Jane Bennett theory of vitalist materialism and her concept of thing-power, he asks about the agency of objects and why it is so difficult for us to imagine it. He presents the passive-active nature of agency of Bennett on the example of the latest film by James Benning, Maggie’s Farm (2019). The author proves that aesthetics and rhetoric in object-oriented cinema are not superficial ornaments, but on the contrary allow individual filmmakers to look at objects in a different way.

Słowa kluczowe

PL

ontologia zorientowana na przedmiot; realizm spekulatywny; powab; dziwny realizm; kino współczesne

EN

object-oriented ontology; speculative realism; allure; weird realism; contemporary cinema

• Wydawca: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Czasopismo: Kwartalnik Filmowy
• Rocznik: 2020
• Numer: 110 Poza człowiekiem
• Strony: 80-99

Twórcy

autor

Marzec Andrzej

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Bennett, J. (2010). Vibrant Matter: A Political Ecology of Things, Durham – London: Duke University Press.
• Chen, M. Y. (2012). Animacies: Biopolitics, Racial Mattering, and Queer Affect. Durham – London: Duke University Press.
• Faber, R. Goffey, A. (red.) (2014). The Allure of Things: Process and Object in Contemporary Philosophy. London – New York: Bloomsbury.
• Harman, G. (2005). Guerrilla Metaphysics: Phenomenology and the Carpentry of Things. chicacg: Open Court.
• Harman, G. (2007). Aesthetics as First Philosophy: Levinas and the Non-Human. Naked Punch, 9, ss. 21-30.
• Harman, G. (2008). On the Horror of Phenomenology: Lovecraft and Husserl. Collapse, 4.
• Harman, G. (2012). O przyczynowości zastępczej (tłum. M. Rychter). Kronos, 1.
• Harman, G. (2012). Weird Realism: Lovecraft and Philosophy. Winchester – Washington: Zero Book.
• Harman, G. (2013). Traktat o przedmiotach (tłum. M. Rychter). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Harman, G. (2017). Object-Oriented Ontology: A New Theory of Everything. London: Penguin Random House UK.
• Harman, G. (2020). Art and Objects. Cambridge: Polity Press.
• Kafka, F. (2016) Troska ojca rodziny. W: Opowieści i przypowieści (tłum. E. Ptaszyńska-Sadowska). Warszawa: PIW.
• Kristeva, J. (2007). Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie (tłum M. Falski). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Latour, B. (2013). Nadzieja Pandory. Eseje o rzeczywistości w studiach nad nauką (tłum. K. Abriszewski). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Mitchell, W. J. T. (2013). Czego chcą obrazy? Pragnienia przedstawień, życie i miłości obrazów (tłum. Ł. Zaręba). Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
• Morton, T. (2013). Hyperobjects: Philosophy and Ecology after the End of the World. Minneapolis – London: University of Minnesota Press.
• Morton, T. (2013). Realist Magic: Objects, Ontology, Causality. Ann Arbor: Open Humanities Press.
• Prus, B. (1976). Kamizelka. W: Nowele wybrane. Warszawa: PIW.
• Wilkoszewska, K. (1993). Paula Virilio filozofia prędkości i estetyka znikania. Kultura Współczesna, (1), ss. 108-113.
• Wilkoszewska, K. (2000). Wariacje na postmodernizm. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
• Žižek, S. (2003). Patrząc z ukosa. Do Lacana poprzez kulturę popularną (tłum. J. Margański). Warszawa: KR.