Przekształcenie relacji występujących w hasłach rozwiniętych i opisach przedmiotowych KABA do postaci powiązań w mapie tematów

• Autorzy: Włodarczyk Bartłomiej

Warianty tytułu

EN

The Transformation of Relationships in KABA Subject Heading Strings into Associations in Topic Maps

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

CEL/TEZA: Celem artykułu jest wskazanie możliwości i problemów transformacji wybranych haseł rozwiniętych KABA do postaci powiązań w mapie tematów opartej na JHP KABA. KONCEPCJA/METODY BADAŃ: Na podstawie analizy dokumentacji opublikowanej na stronie Centrum NUKAT przeprowadzono ocenę możliwości wprowadzenia bardziej szczegółowej kategoryzacji jednostek leksykalnych języka KABA. Następnie analizując noty stosowania określników rzeczowych, wskazano na rodzaje konstrukcji występujących we wspomnianym języku oraz możliwości ich przekształcenia w powiązania w mapie tematów. WYNIKI I WNIOSKI: W języku KABA, oprócz podziału tematów i określników zgodnego z etykietami pól formatu MARC 21 dokonano kategoryzacji określników w celu kontroli połączeń między jednostkami leksykalnymi w hasłach rozwiniętych. Dane na ten temat są zapisane w rekordach wzorcowych określników (pole 073). Brakuje ich jednak w rekordach wzorcowych tematów (pole 072), co uniemożliwia automatyczną kontrolę poprawności haseł. Pokazano, że ich uzupełnienie tylko w ograniczonym zakresie może być pomocne przy przekształcaniu języka do postaci mapy tematów. W przypadku niektórych jednostek identyfikujących argumenty relacji konieczne było zaproponowanie dodatkowych kategorii, które pozwoliły na zapis ograniczeń dotyczących powiązań. W artykule zaprezentowano przykłady przekształcenia wybranych haseł i opisów przedmiotowych. Kryterium doboru było występowanie w ich składzie określników rzeczowych reprezentujących relacje między przedmiotami. Podział całości zasobu leksykalnego KABA byłby dużo bardziej złożony i wymagałby utworzenia licznych ograniczeń. Zalecane byłoby przynajmniej częściowe zautomatyzowanie tej pracy. ORYGINALNOŚĆ/WARTOŚĆ POZNAWCZA: W artykule zaprezentowano propozycję przekształcenia relacji występujących w hasłach rozwiniętych i w opisach przedmiotowych KABA w mapę tematów. Przedstawiona propozycja z jednej strony wypełnia w pewnym stopniu lukę, jaka istnieje w tym zakresie w literaturze z zakresu informatologii. Z drugiej strony jest ona głosem w dyskusji na temat przyszłości języków haseł przedmiotowych, w szczególności JHP KABA, pokazując rozwiązanie wpisujące się w nurt współczesnych projektów semantycznych. W związku z kompatybilnością języka KABA z językami RAMEAU i LCSH, rezultaty badań mogą być częściowo zastosowane odnośnie do tych narzędzi.

EN

PURPOSE/THESIS: The purpose of the paper is to present the transformation of selected KABA subject heading strings into associations in topic maps. APPROACH/RESEARCH METHODS: The possibility of introducing more detailed categorization of KABA Subject Headings was assessed based on the documentation published by the NUKAT Center. The analysis of the scope notes of KABA topical subdivisions was used to present the types of constructions occurring in the system and the options of their transformation into associations in topic maps. RESULTS AND CONCLUSIONS: KABA Subject Headings subdivision authority records already are had been populated with categories (073 field).However, the authority records for subject headings lack these data (expected to appear in field 072) and consequently the automatic heading string validation is impossible. Yet the addition of the categories can be helpful in transforming subject headings into topic map only to a limited extent. There is a need to create additional categories which enable the creation of constraints on topic map ontology. The paper presents examples of the transformation of selected subject heading strings. The selected strings had to include subdivisions representing relationships between subjects. The division of the whole vocabulary would be far more difficult and requiring numerous constraints. It would be advisable to automate this process, at least some of its aspects. ORIGINALITY/VALUE: The author puts forward the proposal to transform the relationships within KABA subject heading strings into associations in topic maps. There has not been any similar analysis recorded in library and information science literature before. Owing to the compatibility of KABA, RAMEAU and LCSH systems, the results of the research can be at least partly applied in the transformation of those tools.

Słowa kluczowe

PL

Hasła rozwinięte; Język haseł przedmiotowych KABA; Mapy tematów; Relacje

EN

KABA Subject Headings; Relationships; Subject heading strings; Topic Maps

• Wydawca: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich i Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii. Uniwersytet Warszawski
• Czasopismo: Zagadnienia Informacji Naukowej - Studia Informacyjne
• Rocznik: 2016
• Tom: 54
• Numer: 1(107)
• Strony: 67-84

Daty

otrzymano

2016-06-17

poprawiono

2016-07-06

zaakceptowano

2016-08-01

Twórcy

autor

Włodarczyk Bartłomiej

• Katedra Bibliografii i Dokumentacji, Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii, Uniwersytet Warszawski, ul. Nowy Świat 69, 00–927 Warszawa,

Bibliografia

• BnF (n.d.). guide d'indexation RAMEAU [online]. Bibliothèque nationale de France, [07.07.2016], http://guiderameau.bnf.fr
• Cichoń, M.; Kalinowski, J.; Federowicz, G. (2014). Katalogowanie oparte na encjach. Rocznik Biblioteki Narodowej, 45, 151–200.
• Chmielewska-Gorczyca, E. (1981). Metoda indeksowania relacyjnego Farradane’a. Zagadnienia Informacji Naukowej, 38(1), 83–97.
• Ćwikowski, P. (2013). Opis przedmiotowy dokumentów na temat wojen i wojskowości. Warszawa: Wydaw. SBP.
• ISO/IEC 13250–2:2006. Information technology – Topic Maps – Part 2: Data model.
• ISO/IEC 19756:2011. Information technology – Topic Maps – Constraint Language (TMCL).
• Język deskryptorowy (2002). W: Słownik encyklopedyczny informacji, języków i systemów informacyjno-wyszukiwawczych. Warszawa: Wydaw. SBP, 102.
• LoC (n.d.). Library of Congress Authorities [online]. Library of Congress, [07.07.2016], http://authorities.loc.gov/
• LoC (1999). 073 – Subdivision Usage (NR) [online]. Library of Congress, [07.07.2016], https://www.loc.gov/marc/authority/ad073.html
• LoC (2012). Library of Congress to Add Subject Category Codes to Selected Subject Authority Records [online]. Library of Congress, [07.07.2016], http://loc.gov/catdir/cpso/field_072_announcement.pdf
• LoC (2016). Free-floating Subdivisions [online]. Library of Congress, [07.07.2016], https://www.loc.gov/aba/publications/FreeLCSH/SUBDIVISIONS.pdf
• NUKAT (n.d.a). Katalog NUKAT [online]. Centrum NUKAT, [07.07.2016], http://katalog.nukat.edu.pl/search/query?theme=nukat
• NUKAT (n.d.b). Listy dziedzinowe określników KABA [online]. Centrum NUKAT, [07.07.2016], http://centrum.nukat.edu.pl/pl/warsztat/slownictwo-jhp-kaba?view=okreslniki
• NUKAT (n.d.c). Listy dziedzinowe określników KABA – rzeczowe [online]. Centrum NUKAT, [07.07.2016], http://centrum.nukat.edu.pl/pl/warsztat/slownictwo-jhp-kaba?view=okreslniki&layout=rzeczowe
• Włodarczyk, B. (2016). Mapy tematów jako podstawa semantyzacji języka haseł przedmiotowych. Warszawa: Wydaw. SBP.

Identyfikatory

ISSN

0324-8194

e-ISSN

2392-2648

DOI

https://doi.org/10.36702/zin.288