Wytwarzanie oporu w ramach mobilizacji na rzecz praw kobiet

• Autorzy: Krzemień Magdalena

Warianty tytułu

EN

Creating Resistance During Women’s Rights Mobilisation in 2020–2023

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Głównym celem tego artykułu jest analiza różnorodnych form wytwarzania oporu mających miejsce podczas Protestów Kobiet (2020–2023). Swoją refleksję osadzam w kontekście teorii oporu, materialności i wizualności. Przeanalizowałam 19 epizodyczno-narracyjnych wywiadów, które są częścią moich badań magisterskich. Korzystając z różnorodnych narzędzi teoretycznych i metodologicznych, poddaję wspomniane narracje ustrukturyzowanej analizie, a następnie opisowi. Uwagę koncentruję na eksplorowaniu różnorodnych sposobów podejmowanego zaangażowania przybierających różne od siebie kierunki (np. negacyjny, emancypacyjny). Zwracam również uwagę na rodzaje aktorów biorących udział w oporze – zarówno tych materialnych, jak i niematerialnych – oraz formujące się pomiędzy nimi relacje. Dzięki temu włączam w badanie oporu nie tylko perspektywę ludzi, ale również materialną soczewkę umożliwiającą rozszerzenie i ponowne podjęcie istniejących w literaturze antropocentrycznych analiz.

EN

The main aim of this article is to analyze the diverse forms whereby resistance has been produced during the women’s mobilizations (2020 to 2023). I focus on the forms and directions of resistance (emancipation, challenging discourses) as well as on how the material objects were involved in it. The theories of resistance, materiality and visuality provide a theoretical framing for the study. The article draws on 19 episodic- narrative interviews that were conducted as a part of my MA research. With the help of the theoretical and methodological tools, I analize these narratives seeking to explore which actors create the resistance, which actors are created during the resistance and what relationships between them are produced. In this way, I map the protests not only from the perspective of people but also the material objects that co-create them. The material lens used in the analysis allows to challenge the anthropocentric interpretations of resistance.

Słowa kluczowe

PL

badania jakościowe; opór; materialność; Protesty Kobiet; przedmioty materialne

EN

qualitative research; resistance; materiality; Women’s Protest; material objects

• Wydawca: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Czasopismo: Studia Socjologiczne
• Rocznik: 2024
• Numer: 4
• Strony: 81-110

Daty

wydano

2024-12-12

Twórcy

autor

Krzemień Magdalena

Bibliografia

• Abbey,M.(2021).Performingforthecamera:Queermigration,sexwork,andobjecthood. Visual Studies, 37(4), 284–295. https://doi.org/10.1080/1472586X.2021.1963830
• Abriszewski, K. (2012). Poznanie, zbiorowość, polityka. Analiza teorii aktora-sieci Bruno Latoura. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas. Ackerman, P., Kruegler, Ch. (1994). Strategic Nonviolent Conflict: The Dynamics of
• People Power in the Twentieth Century. Bloomsbury Academic.
• Arendt, H. (2010). O przemocy. Nieposłuszeństwo obywatelskie. (W. Madej, A. Ła-
• godzka, tłum.). Fundacja Aletheia.
• Article 19. 26.11.2020. Poland: Authorities must end police brutality and persecu-
• tionof protesters and journalists. https://www.article19.org/resources/poland-au- thorities-must-end-police-brutality-and-persecution-of-protesters-and-journalists/. Dostęp od 03.09.2024.
• Attfield, J. (2020). Wild Things: The Material Culture of Everyday Life. Bloomsbury Visual Arts.
• Babbie, E. (2004). Badania społeczne w praktyce. (W. Betkiewicz, M. Bucholc, P. Gadomski, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Batorski, D., Olcoń-Kubicka, M. (2006). Prowadzenie badań przez Internet – Podsta- wowe zagadnienia metodologiczne. Studia Socjologiczne, 182(3), 99–132.
• Bennett, J. (2010). Vibrant Matter. A Political Ecology of Things. Duke University Press.
• Bielska, B. (2018). Potencjał zmiany. Rezultaty działania ruchu społecznego na przy- kładzie aktywizmu LGBT* w Polsce. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Miko- łaja Kopernika w Toruniu.
• Biuro RPO. 2.12.2020. Adam Bodnar: policyjne „kotły” – ograniczeniem praw ucze- stników zgromadzeń spontanicznych. https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpopo licyjne-kotly-ograniczaja-prawa-uczestnikow-zgromadzen. Dostęp od 03.09.2024.
• Bourdieu P. (1999). Acts of Resistance: Against the Tyranny of the Market. The New Press.
• Boyd, E. (2023). Memorialisation and its denial: slow resistance through derealisation in Kiruna, Sweden. Journal of Political Power, 16(2), 158–176. https://doi.org/10 .1080/2158379X.2023.2251110
• Brink, E., Vargas Falla, A. M., Boyd, E. (2023). Weapons of the vulnerable? A re- view of popular resistanceto climate adaptation. Global Environmental Change, 80. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2023.102656
• Brownlee, K. (2007). Civil Disobedience. Stanford Encyclopedia of Philosophy. https:// plato.stanford.edu/entries/civil-disobedience/#FeaCivDis. Dostęp od 03.09.2024.
• Bryda, G. (2014). CAQDAS a badania jakościowe w praktyce. Przegląd Socjologii Jakościowej, 10(2), 12–38. https://doi.org/10.18778/1733-8069.10.2.02
• Burawoy M. (1982). Manufacturing Consent. Changes in the Labor Process Under Monopoly Capitalism. The University of Chicago Press.
• Butler, J. (2015). Notes Toward a Performative Theory of Assembly. Harvard Univer- sity Press.
• Checchi, M. (2021). The primacy of resistance: Power, opposition and becoming. Bloomsbury Publishing Plc.
• Chenoweth, E., Stephan, M.J. (2011). Why Civil Resistance Works: The Strategic Log- ic of Nonviolent Conflict. Columbia University Press.
• Chmielewska, M., Druciarek, M., Przybysz, I. (2017). Czarny protest – w stronę no- wego „kompromisu aborcyjnego”? Instytut Spraw Publicznych.
• Chodak, J. (2022). Czy Solidarność 1980-1981 była ruchem rewolucyjnym? Kultura i Społeczeństwo, 66(4), 209–233. https://doi.org/10.35757/KiS.2022.66.4.9
• Chodakiewicz, M. (2004). Between the Nazis and the Soviets: The politics of occupa- tion in Poland, 1939-1947. Lexington Books.
• Choudry, A. (2020). Reflections on academia, activism, and the politics of knowledge and learning. The International Journal of Human Rights, 24(1), 28–45. https://doi. org/10.1080/13642987.2019.1630382
• Chua, L., Salmond, A. (2012). Artefacts in Anthropology. W: R. Fardon, O. Harris, T. Marchand, C. Nuttall, C. Shore, V. Strang, R. Wilson (red.). The SAGE Handbook of Social Anthropology, vol.2. SAGE Publications.
• Conde, M., Walter, M. (2022). Knowledge Co-Production in Scientific and Activist Alliances: Unsettling Coloniality. Engaging Science Technology and Society, 8(1). https://doi.org/10.17351/ests2022.479
• Dahl, R. (1961). Who Governs? Democracy and Power in an American City. Yale University Press.
• Danahay-Reed, D. (1993). Talking about resistance: ethnography and theory in rural France. Anthropologica Quarterly, 66(4) 221–229. https://doi.org/10.2307/3318065 de Certeau, M. (1984). The Practice of Everyday Life. University of California Press. Douzinas, C. (2014). Notes towards analytics of resistance. New formations, 83, 79–98. Drozdowski, R. (2017). Jak i po co badać wizualność protestów społecznych? Czas
• Kultury, 33(4), 21–26.
• Esmoris, M., Ohanian, M. (2022). Material Protest. A contribution from the cultural
• biography of things. Ethnographies of Protests. Ethnologia Polona, 43, 179–194.
• https://doi.org/10.23858/ethp.2022.43.3004
• Fanon, F. (1963). The wretched of the earth. New York: Grove Press.
• Flick, U. (2011). Projektowanie badania jakościowego. (P. Tomanek, tłum.). Wydaw-
• nictwo Naukowe PWN.
• Foucault, M. (1995). Discipline and Punish: The Birth of the Prison. Vintage Books. Foucault, M. (1995). Historia seksualności. (B. Banasiak, T. Komendant, K. Matu-
• szewski, tłum.). Wydawnictwo Czytelnik.
• Frankfort-Nachmias, C., Nachmias, D. (2001). Metody badawcze w naukach społecz-
• nych. (E. Hornowska, tłum.). ZYSK I S-KA Wydawnictwo.
• Gibbs, G. (2024). Analizowanie danych jakościowych. (M. Brzozowska-Brywczyń-
• ska, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gross, J. (2000). Sąsiedzi: Historia zagłady żydowskiego miasteczka. Wydawnictwo
• Pogranicze.
• Harman, G. (2017). Object-Oriented Ontology: A New Theory of Everything. Pelican Books. Hollander, J., Einwohner, R. (2004). Conceptualizing resistance. Conference: Annual
• Meeting of the Pacific-Sociological-Association, 19.
• Hoy, D. (2004). Critical Resistance. From Poststructuralism to Post-Critique. The
• MIT Press Cambridge, Massachusetts; London, England.
• Isin, E. (2008). Theorizing Acts of Citizenship. W: E. Isin, Nielsen G. (red.), Acts of Citizenship (s. 15–43). Zed Books.
• Kliskey, A., Williams, P., Trammell, J.E., Cronan, D., Griffith, D., Alessa, L., Lam- mers, R., Haro-Marti, M., Oxarango-Ingram, J. (2023). Building trust, building futures: Knowledge co-production as relationship, design, and process in transdis- ciplinary science. Frontiers in Environmental Science, 11.
• Kocyba, A., Łukianow, M., Piotrowski, G. (2020). Młodzieżowe strajki klimatyczne w Polsce: kto protestuje i dlaczego? Miscellanea Anthropologica Et Sociologica, 21(4), 77–95.
• Kopytoff, I. (1986). The cultural biography of things: commoditization as a process. W: A. Appadurai (red.). The social life of things. Commodities in cultural perspec- tive. Cambridge University Press.
• Korolczuk, E., Kowalska, B., Ramme, J., Snochowska-Gonzalez, C. (2019). Bunt ko- biet. Czarne Protesty i Strajki Kobiet. ecS.
• Krajewski, M. (2013). Są w życiu rzeczy... Szkice z socjologii przedmiotów. Fundacja Bęc Zmiana.
• Kubik, J. (1994). The Power of Symbols Against the Symbols of Power. The Rise of Soli- darity and the Fallof State Socialism in Poland. Pennsylvania State University Press. Kubisa, J. (2009). Pielęgniarki. Protesty pielęgniarek i położnych w kontekście reform
• ochrony zdrowia. Raport Think Tanku Feministycznego, nr 3.
• Lash, S., Lury, C. (2011). Globalny przemysł kulturowy. Medializacja rzeczy. (J. Maj-
• murek, R. Mitoraj, tłum.). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Latour, B. (2010). Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora- -sieci. (A. Derra, K. Abriszewski, tłum.). Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac
• Naukowych Universitas.
• Lehtonen, T.K. (2009). How Does Materiality Matter for the Social Sciences? W:
• D. Colas, O. Kharkhordin (red.) The Materiality of Res Publica. How to Do Things
• with Publics. Publics.
• Lilja, M. (2022). Theorising resistance formations: reverse discourses, spatial resis-
• tance, and networked dissent. Global Society, 36(3), 309–329. https://doi.org/10.1
• 080/13600826.2022.2052020
• Lilja, M., Baaz, M., Schulz, M., Vinthagen, S. (2017). How resistance encourages
• resistance: Theorizing the nexus between power, ‘Organised Resistance’ and ‘Ev- eryday Resistance’. Journal of Political Power, 10(1), 40–54. https://doi.org/10.1 080/2158379X.2017.1286084
• Lilja, M., Johansson, E. (2018). Feminism as power and resistance: An inquiry into different forms of Swedish feminist resistance and anti-genderist reactions. Social Inclusion, 6(4), 82–94. https://doi.org/10.17645/si.v6i4.1545
• Lopez, J.S. (2015). From Banned Bodies to Political Subjects: Immigrants in Protest Bundles. W: R. Van Dyke (red.). Practicing Materiality (s. 176–195). The University of Arizona Press.
• Lozano, A. (2018). Knowledge co-production with social movement networks. Re- defining grassroots politics, rethinking research. Social Movement Studies, 17(4), 451–463. https://doi.org/10.1080/14742837.2018.1457521
• Malmvig, H. (2016). Eyes wide shut: Power and creative visual counter-conducts in the battle for Syria, 2011–2014. Global Society, 30(2), 258–278. https://doi.org/10 .1080/13600826.2016.1150810
• McAdam, D. (2008). Model procesu politycznego. W: K. Gorlach, P. Mooney (red.). Dynamika życia społecznego. Współczesne koncepcje ruchów społecznych. Wy- dawnictwo Naukowe Scholar.
• McCarthy, J., Edwards, B. (2004). Resources and Social Movement Mobilization. W: D. Snow, S. Soule., H. Kriesi (red.). The Cultural Contexts of Collective Action: Constraints, Opportunities, and the Symbolic Life of Social Movements (s. 116– 152). Blackwell Publishing.
• WytWarzanie oporu W ramach mobilizacji na rzecz praW kobiet
• McCarthy, J., Zald, M. (1977). Resource Mobilization and Social Movements: A Partial Theory. American Journal of Sociology, 82(6), 1212–1241. https://doi. org/10.1086/226464
• McFarland, M. (2004). Resistance as a Social Drama: A Study of Change‐Orient- ed Encounters. American Journal of Sociology, 109(6), 1249–1318. https://doi. org/10.1086/381913
• Medina, M. C. (2023). The feminization of resistance: The narratives of #NiUnaMenos as social transformative action. Journal of Political Power, 16(2), 237–253. https:// doi.org/10.1080/2158379X.2023.2251109
• Morreall, J. (1991). The Justifiability of Violent Civil Disobedience. W: H.A.Bedau (red.), Civil Disobedience in Focus. Routledge.
• Nowak, A. (2011). Podmiot, system, nowoczesność. Wydawnictwo Naukowe UAM. Ostaszewska, A. (2017). Czarne protesty. Doświadczenia społeczne jako podstawa
• communitas kobiet. Pedagogika Społeczna, 4(66), 117–132.
• Pasieka, A. (2015). Opór, dominacja i teoria społeczna na przełomie XX i XXI wieku.
• W: A. Pasieka, K. Zielińska. (red.). Opór i dominacja. Antologia tekstów (s. 7–29).
• Zakład Wydawniczy NOMOS.
• Plummer, K. (2003). Intimate Citizenship: Private Decisions and Public Dialogues.
• McGill-Queen’s University Press.
• Polonsky, A. (2013). The Jews in Poland and Russia: A Short History. Liverpool Uni-
• versity Press, Littman Library of Jewish Civilization.
• Raz, J. (1991). Civil Disobedience. W: H.A. Bedau (red.), Civil Disobedience in Fo-
• cus. Routledge.
• Sabsay, L. (2016). Permeable Bodies: Vulnerability, Affective Powers, Hegemony. W:
• J. Butler, Z. Gambetti, L. Sabsay (red.), Vulnerability in Resistance. Duke Univer-
• sity Press Books.
• Scott, J. (1990). Domination and the Arts of Resistance. Hidden Transcripts. Yale
• University Press.
• Scott, J.C. (1989). Weapons of the Weak. Everyday Form of Peasant Resistance. Yale
• University Press.
• Singer, P. (1991). Disobedience as a Plea for Reconsideration. W: H.A. Bedau (red.),
• Civil Disobedience in Focus. Routledge.
• Skórzyński, J. (2014). Krótka historia Solidarności 1980–1989. Europejskie Centrum
• Solidarności.
• Talpade Mohanty, Ch. (2003). Feminism without Borders: Decolonizing Theory, Prac- ticing Solidarity. Duke University Press.
• Vargas, Falla A., Urinboyev, R. (2015). Everyday Forms of Resistance to the Law: An Ethnographic Study of Street Vendors in Bogotá. Droit et société, 3(91), 623–638. https://doi.org/10.3917/drs.091.0623
• Vinthagen, S. (2015). A Theory of Nonviolent Action: How Civil Resistance Works. Zed Books.
• Vinthagen, S., Johansson, A. (2016). Dimensions of Everyday Resistance: An An- alytical Framework. Critical Sociology, 42(3), 417–435. https://doi.org/10.1177/ 0896920514524604
• Wyka, A. (1993). Badacz społeczny wobec doświadczenia. Wydawnictwo IFiS PAN. Zabrzewska, A., Dubrow, J. (2021). Gender, Voice, and Violence in Poland. Women’s
• Protests during the Pandemic. Narodowe Centrum Nauki.
• Zalewska-Bujak, M. (2022). W poszukiwaniu nauczycielskiego oporu – na podstawie
• narracji nauczycieli. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 41(1), 23–40.
• Žižek, S. (2002). Welcome to the Desert of the Real: Five Essays on September 11 and
• Related Dates. Verso Books.

Identyfikatory

DOI

10.24425/sts.2024.152854