Officium gratiarum actionis pro victoria ex Turcis obtenta zachowane w antyfonarzach rodziny Piotrkowczyków (cz. I)

• Autorzy: Beata Bodzioch

Warianty tytułu

EN

Officium gratiarum actionis pro victoria ex Turcis obtenta Retained in the Antiphonaries of the Piotrkowczyk Family (Part I)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

At present, three versions of Officium Gratiarum actionis pro victoria ex Turcis obtenta are well known. The first two are anonymous forms (1624, 1624-1628) which can be described as services honouring saint Patrons of Poland. We still do not know anything about their musical arrangements. The third form (1628) was created as an expression of thanks for the victory in the Battle of Chocim (Khotyn, 1621). Its authors (Jan Fox and Sebastian Nuceryn) were undoubtedly familiar with earlier texts, yet none of them reached the final version of the Officium (the mediaeval theatrical form). The melodies composed to fit this version were preserved in the fourth edition of the antiphonary by Andrzej Piotrkowczyk (1645). The Fox-Nuceryn form functioned until 1961.

Obecnie znane są trzy wersje Officium Gratiarum actionis pro victoria ex Turcis obtenta. Dwie pierwsze to anonimowe formularze (1624, 1624-1628), które określić można jako nabożeństwa ku czci świętych patronów polskich. Jak dotąd, nic nie wiadomo o ich opracowaniach muzycznych. Formularz trzeci (1628) ułożono w duchu podziękowania za zwycięstwo pod Chocimiem (1621). Jego twórcy, Jan Fox i Sebastian Nuceryn, bez wątpienia znali dawniejsze teksty, żaden z nich jednak nie wszedł do ostatecznej wersji oficjum. Do wersji tej skomponowano melodie zachowane w czwartym wydaniu antyfonarza Andrzeja Piotrkowczyka (1645). Formularz Foxa-Nuceryna funkcjonował do 1961 r.

Słowa kluczowe

PL

wojna chocimska; monodia liturgiczna; tradycja muzyczna; tradycja liturgiczna; tradycja polska

EN

the Chocim (Khotyn) War; liturgical monody; musical tradition; liturgical tradition; Polish tradition

• Wydawca: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Czasopismo: Roczniki Teologiczne
• Rocznik: 2016
• Tom: 63
• Numer: 13: Muzykologia
• Strony: 41-53

Twórcy

autor

Beata Bodzioch

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Instytut Muzykologii, Katedra Etnomuzykologii i Hymnologii,

Bibliografia

• Bazydło Janusz: Gładysz Bronisław, w: Encyklopedia katolicka, red. P. Hemperek i in., t. 5, Lublin 1989, kol. 1124-1125.
• Bodzioch Beata: Proprium de sanctis w antyfonarzach Andrzeja Piotrkowczyka z pierwszej połowy XVII wieku, „Disputationes scientificae Universitatis Catholicae in Ružomberok” 3 (2003), s. 28-46.
• Bodzioch Beata: Brewiarzowe teksty wierszowane zachowane w potrydenckiej liturgii w Polsce, „Disputationes scientificae Universitatis Catholicae in Ružomberok”, 4(2006), s. 29-78.
• Bodzioch Beata: Katalog śpiewów antyfonarzy piotrkowskich (1600-1645), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 89(2008), s. 89-188.
• Bodzioch Beata: Melodie oficjów rymowanych w antyfonarzach Andrzeja Piotrkowczyka, „Liturgia Sacra” 13 (2007), nr 2(30), s. 461-4.
• Borowczyk K.: Foks, Fox Jan, w: Encyklopedia katolicka, red. Piotr Hemperek i in., t. 5, Lublin 1989, kol. 365-366.
• Bużeński Stanisław: Żywoty arcybiskupów gnieźnieńskich, prymasów Korony Polskiéj i Wielkiego Księstwa Litewskiego, od Wilibalda do Andrzeja Olszowskiego włącznie w pięciu tomach, autorstwa Stanisława Bużeńskiego, na podstawie niewydanego dotąd rękopisu łacińskiego, który na język polski przełożył Michał Bohusz Szyszko. Wydano nakładem Księgarni Rubena Rafałowicza w Wilnie w 1860 roku.
• Gigilewicz Edward: Jocher Adam Benedykt, w: Encyklopedia katolicka, red. Bogusław Migut i in., t. 8, Lublin 2000, kol. 49.
• Gładysz Bronisław: Kwestia autorstwa hymnów w „Officium in gratiarum actione pro victoria Chocimensi”, „Przegląd Teologiczny. Kwartalnik Naukowy” 7 (1926).
• Gładysz Bronisław: Officium in gratiarum actione pro victoria Chocimensi w historycznym rozwoju przedstawione z uwzględnieniem dwóch nieznanych druków liturgicznych z XVII w., Fiszer i Majewski, Poznań 1928.
• Grzebień Ludwik: Sokołowski, Socolovius, Stanisław, w: Encyklopedia katolicka, red. E. Gigilewicz i in., t. 18, Lublin 2013, kol. 558-559.
• Estreicher Karol, w: Encyklopedia muzyki, red. Andrzej Chodkowski, Warszawa 2001, s. 241-242.
• Kopiec Jan: Urban VIII, w: Encyklopedia katolicka, red. E. Gigilewicz i in., t. 19, Lublin 2013, kol. 1383.
• Librowski Stanisław: Chodyński Stanisław, w: Encyklopedia katolicka, red. Romuald Łukaszyk i in., t. 3, Lublin 1995, kol. 207-208.
• Marszalska Jolanta M.: Nuceryn, Nucerinus Sebastian, w: Encyklopedia katolicka, red. Edward Gigilewicz i in. (red.), t. 14, Lublin 2010, kol. 108.
• Nowicka-Struska Anna: Sarbiewski Maciej Kazimierz, w: Encyklopedia katolicka, t. 17, red. E. Gigilewicz i in., Lublin 2012, kol. 1110-1112.
• Parsch Pius: Rok liturgiczny, t. 3, przeł. Zofia Żółtowska, Poznań 1958, s. 544.
• Pawlak Ireneusz: Graduały piotrkowskie jako przekaz chorału gregoriańskiego w Polsce po Soborze Trydenckim, Lublin 1988.
• Śmigiel Kazimierz: Wężyk Jan, w: Encyklopedia katolicka, t. 20, red. Edward Gigilewicz i in., Lublin 2014, kol. 427-428.
• Tretiak Józef: Historia wojny chocimskiej, Kraków 1921.
• Warmiński Jan: Grzegorz XV, w: Encyklopedia katolicka, red. Jan Walkusz i in., t. 6, Lublin 1993, kol. 342.

Identyfikatory

DOI

10.18290/rt.2016.63.13-2