Problem polskiej wiary. Uwagi socjologa

• Autorzy: Andrzej Potocki

Warianty tytułu

EN

THE PROBLEM OF POLISH FAITH. SOCIOLOGIST’S COMMENTS

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Autor prezentuje syntezę charakterystyki wiary religijnej Polaków widzianej pod kątem warsztatu badawczego socjologa. Pokazuje, że wiara jest jednym ze wskaźników religijności i nie wyczerpuje wielowymiarowego charakteru tej ostatniej. W świetle badań przedstawiona jest wiara Polaków na tle systemu ich wartości życiowych. Okazuje się, że wiara jest dość ważna, lecz nie najważniejsza, a i jej znaczenie ma tendencję malejącą. Przy tym powszechne jest u Polaków przyznawanie się do wiary. Jest to jednocześnie wiara mocno nacechowana selektywizmem – przyjmuje się część kościelnego depozytu wiary, a pewne prawdy wiary się odrzuca. W ten sposób połowa deklarujących się jako wierzący faktycznie wierzy na swój własny sposób. Wierzący i niewierzący mają w istocie dość podobną hierarchię wartości. Różnią się przede wszystkim opcjami moralnymi w sferze wymagań bioetycznych oraz w obszarze etyki seksualnej i małżeńskiej. Niewierzących znamionuje większy relatywizm i liberalizm moralny.

EN

Author gives here the synthesis of the characteristics of religious faith Poles viewed in terms of the research workshop of sociologist. It shows that the belief is one of the indicators of religiosity and does not deplete the multidimensional nature of the latter. In the light of the research the faith of Poles is shown against the system of their life values. It turns out that faith is quite important, but not the most and the importance of it is a downward trend. In this case it is common to the Poles confess to the faith. It is also strongly marked that faith is very selective – part of it is the Church’s deposit and part of is rejected. In this way, half of declaring themselves as believers actually believe in their own way. Believers and non-believers are in fact quite similar in hierarchy of values. They differ primarily in the moral options in bioethics requirements and in the field of sexual ethics in marriage. Non-believers are marked by greater moral relativism and liberalism.

Słowa kluczowe

PL

wiara; religijność; wartości; socjologia

EN

belief; religion; values; sociology

• Wydawca: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Czasopismo: Colloquia Theologica Ottoniana
• Rocznik: 2014
• Numer: 1
• Strony: 35-58

Twórcy

autor

Andrzej Potocki

• Uniwersytet Warszawski,

Bibliografia

• Boguszewski R., Religijność i moralność w społeczeństwie polskim: zależność czy autonomia? Studium socjologiczne, Toruń 2012.
• Borowik I., Procesy instytucjonalizacji i prywatyzacji religii w powojennej Polsce, Kraków 1997.
• Ciupak E., Religijność poza Kościołem, w: W. Zdaniewicz (red.), Znaczenie Kościoła w pierwszych latach III Rzeczpospolitej, Warszawa 1994
• Ciupak E., Wiara religijna i ateizm jako kategorie socjologiczne, w: W. Piwowarski, W. Zdaniewicz (red.), Religijność polska w świetle badań socjologicznych, Warszawa 1990.
• Co jest ważne, co można, a czego nie wolno – normy i wartości w życiu Polaków, CBOS, Komunikat BS/99/2010.
• Dobbelaere K., Socjologiczna analiza defi nicji religii, w: W. Piwowarski (wybór i wprowadzenie), Socjologia religii. Antologia tekstów, Kraków 1998.
• Durkheim E., Elementarne formy życia religijnego, w: F. Adamski (red.), Socjologia religii. Wybór tekstów, Kraków 1984.
• Dwie dekady przemian religijności w Polsce, CBOS, Komunikat BS/120/2009.
• Jarmoch E., Globalne postawy wobec religii, w: L. Adamczuk, W. Zdaniewicz (red.), Religijność Polaków 1991, Warszawa 1993.
• Jarmoch E., Globalne postawy wobec religii, w: W. Zdaniewicz (red.), Religijność Polaków 1991–1998, Warszawa 2001.
• Libiszowska-Żółtkowska M., Wiara uczonych. Esej socjologiczny mocno osadzony w empirii, Kraków 2000.
• Mariański J., Kondycja religijna i moralna młodych Polaków, Kraków 1991.
• Mariański J., Młodzież wobec dogmatów wiary, w: W. Zdaniewicz, S.H. Zaręba (red.), Młodzież Warszawy – pokolenie pontyfi katu Jana Pawła II, Warszawa 2005.
• Mariański J., Religijność poza Kościołem – próba socjologicznego opisu zjawiska, w: A. Wójtowicz (red.), Kultury religijne. Perspektywy socjologiczne, Warszawa–Tyczyn 2005.
• Mariański J., Religijność społeczeństwa polskiego w perspektywie europejskiej. Próba syntezy socjologicznej, Kraków 2004.
• Mariański J., Religijność w procesie przemian. Szkice socjologiczne, Warszawa 1991.
• Osoby niewierzące w Polsce – kim są oraz jakie uznają normy i wartości?, CBOS, Komunikat BS/134/2013.
• Pawluczuk W., Wiara a życie codzienne, Kraków 1990.
• Piwowarski W., Od „Kościoła ludu” do „Kościoła wyboru”, w: I. Borowik, W. Zdaniewicz (red.), Od Kościoła ludu do Kościoła wyboru. Religia a przemiany społeczne w Polsce, Kraków 1996.
• Piwowarski W., Operacjonalizacja pojęcia „religijność”, „Studia Socjologiczne” 4 (1975).
• Piwowarski W., Religijność miejska w rejonie uprzemysłowionym. Studium socjologiczne, Warszawa 1977.
• Piwowarski W., Religijność wiejska w warunkach urbanizacji. Studium socjologiczne, Warszawa 1971.
• Piwowarski W., Socjologia religii, Lublin 1996.
• Piwowarski W., Teoretyczne i metodologiczne założenia badań nad religijnością, w: W. Piwowarski, W. Zdaniewicz (red.), Z badań nad religijnością polską. Studia i materiały, Poznań–Warszawa 1986.
• Potocki A., Niewierzący a praktykujący. Materiały do refl eksji nad pozorną aktywnością religijną, „Przegląd Socjologiczny” 1 (2009).
• Religijność Polaków w III RP, CBOS, Komunikat BS/39/99.
• Styk J., Religia w chłopskim systemie wartości, w: W. Piwowarski, J. Styk (red.), Przemiany religijności społeczeństwa polskiego w świetle badań lubelskiego środowiska naukowego, Warszawa 1993.
• Tułowiecki D., Bez Boga, Kościoła i zasad? Studium socjologiczne nad religijnością młodzieży, Kraków 2012.
• Wiara i religijność Polaków dwadzieścia lat po rozpoczęciu przemian ustrojowych, CBOS,Komunikat BS/34/2009.
• Wiara Polaków, CBOS, Komunikat BS/65/65/97.
• Zaręba S.H., Dynamika świadomości religijno-moralnej młodzieży w warunkach przemian ustrojowych w Polsce (1988–1998), Warszawa 2003.
• Zaręba S.H., Religijność młodzieży w środowisku zurbanizowanym. Socjologiczne studium teoretyczno-empiryczne, Warszawa–Rzeszów 2012.
• Zaręba S.H., W kierunku jakiej religijności? Studia nad katolicyzmem polskiej młodzieży, Warszawa 2008.
• Zaręba S.H., Wiara religijna wśród wartości nadających sens życiu ludzkiemu w świetle badań socjologicznych nad młodzieżą szkolną i akademicką, „Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne” 4 (2010).
• Zdaniewicz W., Wiara i wiedza religijna, w: L. Adamczuk, W. Sadłoń (red.), Postawy religijno-społeczne mieszkańców Diecezji Warszawsko-Praskiej, Warszawa 2011.
• Zmiany w zakresie wiary i religijności Polaków po śmierci Jana Pawła II, CBOS, Komunikat BS/49/2012.