Perturbacje kinematografii słoweńskiej

• Autorzy: Guštin Maša

Warianty tytułu

EN

Perturbations of Slovenian Cinematography

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Słoweńska kinematografia rozwinęła się wyraźnie po 1945 r., kiedy socjalistyczne państwo rozpoczęło budowę struktur nowej kinematografii jugosłowiańskiej, a Komitet Centralny Związku Komunistów Jugosławii decydował o wszystkim, co dotyczyło świata filmowego. W latach 50. i 60. pod skrzydłami studia Triglav Film powstało wiele obrazów, które odniosły sukces i dziś są uważane za klasyki filmu słoweńskiego. Kinematografia słoweńska przeżywała w owym czasie odrodzenie na płaszczyźnie instytucjonalnej: w Lublanie działała Kinoteka, wychodził magazyn filmowy „Ekran”, został otwarty Wydział Reżyserii Filmowej i Telewizyjnej, powstało Słoweńskie Archiwum Filmowe. W latach 70. w filmach widać krytykę społeczną oraz problematykę jednostki znajdującej się na krawędzi upadku. Lata 80. to ciężki kryzys ekonomiczny i polityczny; pojawiają się także kasety wideo konkurujące z filmami hollywoodzkimi i programami telewizyjnymi. Tym niemniej powstaje wówczas pierwszy „niezależny” film zrealizowany poza głównymi strukturami produkcyjnymi, punkt przełomowy w liberalizacji słoweńskiej kinematografii. Po uzyskaniu niepodległości Republika Słowenii przejmuje odpowiedzialność za subwencjonowanie produkcji filmowej, którą w dużej mierze tworzy nowe pokolenie reżyserów, skupione na problematyce współczesności i okresu transformacji.

EN

Slovenian cinematography developed clearly after 1945, when the socialist state began building structures of the new Yugoslav cinematography, and the Central Committee of the League of Communists of Yugoslavia decided about everything that concerned the film world. In the 1950s and 1960s, under the wings of the Triglav Film studio, many films were made that were successful and are today considered classics of the Slovenian film. Slovenian cinematography at that time experienced a renaissance on the institutional level: in Ljubljana a film library operated, the film magazine “Ekran” [“Screen”] was published, the Film and Television Directing Department was opened, the Slovenian Film Archive was established. In the 1970s, the films were showing social criticism and the problems of the individual on the brink of collapse. The 1980s was a difficult period characterised by an economic and political crisis; video cassettes that competed with Hollywood films and TV shows also appeared. Nevertheless, the first “independent” film created outside of the main production structures was created, a breakthrough point in the liberalization of Slovenian cinematography. After regaining the independence, the Republic of Slovenia assumes responsibility for subsidizing film production, which is largely created by a new generation of directors focused on the problems of the present and the transformation period.

Słowa kluczowe

EN

Slovenian cinema

• Wydawca: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Czasopismo: Kwartalnik Filmowy
• Rocznik: 2019
• Numer: 105-106 Kino wobec transformacji ustrojowych
• Strony: 137-154

Twórcy

autor

Guštin Maša

Bibliografia

• Cvitkovič o družini pred težko preizkušnjo in moči njenih, (wywiad), [w:] MMC RTV SLO, 11. oktober 2017, https://www.rtvslo.si/kultura/film-in-tv/cvitkovic-o-druzini-pred-tezko-preizkusnjo-in-moci-njenih-povezav/434914.
• De Cuir G. Jr., Jugoslovenski crni talas. Polemički film od 1963 do 1972 u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji, Belgrad 2011.
• Dvakrat odbiti „Tu in tam”, [w:] 24ur, 16.11.2004, https://www.24ur.com/dvakrat-odbiti-tu-pa-tam.html.
• Film Na własnej ziemi na stronie FF w Cannes: https://www.festival-cannes.com/en/films/na-svoji-zemlji.
• Furlan S., Predgovor, [w:] Traven J., Pregled razvoja kinematografie pri Slovencih (do 1918), Ljubljana 1992.
• Gabrič A., Slovenska agitpropovska kulturna politika: 1945-1952, Ljubljana 1991.
• Guštin M., Kratek oris zgodovine slovenskega filma, [w:] Svetovni dnevi slovenskega filma. Od 21. do 24. novembra 2005, Ljubljana 2005.
• Guštin M., Łukaszewicz T., Wstęp, [w:] Vojnović G., Czefurzy Raus!, tłumaczenie T. Łukaszewicz, Gdańsk 2010, s. 5-9.
• Guštin M., Wywiad z Goranom Vojnoviciem, [w:] Vojnović G., Czefurzy Raus!, tłumaczenie T. Łukaszewicz, Gdańsk 2010, s. 204-212.
• Kinoteka na Kulturnem bazarju: 100 let Franceta Štiglica, http://www.kinoteka.si/si/463/670/Kinoteka_na_Kulturnem_bazarju_100_let_Franceta_stiglica.aspx.
• Kocjančič T. N., Robar Dorin F., Dialogi s Filipom, Ljubljana 2017.
• Levi P., Razpad Jugoslavije na filmu, Ljubljana 2011
• Matjaž Klopčič. Eseji in pričevanja, pod red. A. Šprah, Ljubljana 2012.
• Meden J., O kruhu in mleku (wywiad z Janem Cvitkoviciem), [w:] „Ekran”, rocznik XXXVIII, nr 3/4, 2001, s. 6-9.
• Partisants in Yugoslavia. Literature, Film and Visual Culture, pod red. M. Jakiš, N. Gilić, Bielfeld 2015.
• Selič R. M., Slovenska filmska dediščina. Posvečeno 100-letnici slovenskega filma, w: Tehnični in vsebinski problemi klasičnega in elektronskega arhiviranja. Zbornik referatov z dopolnilnega izobraževanja, Maribor 4/2005, nr 1., s. 211-223, http://mail.pokarh-mb.si/fileadmin/www.pokarh-mb.si/pdf_datoteke/Radenci2005/R-2005-RAU-SELIC.pdf.
• Šimenc, Panorama slovenskega filma, Ljubljana 1996.
• Sloga w Retroseks. Nekoč v Slogi, pod red. M. Peče, Ljubljana 2014.
• Šprah A., Osvobajanje pogleda. Eseji o sodobnem slovenskem filmu, Ljubljana 2004.
• Stankovič P., A Small Cinema from the other Side of the Alps: A Historical Overview of Slovenian Films, [w:] „Film History”, Volume 24, 2012, s. 35-55.
• Stankovič P., Zgodovina slovenskega celovečernega igranega filma. Slovenski klasični film (1931-1988), Ljubljana 2013.
• Štefančič M. Jr, Slovenski film 2.0. Kritična enciklopedija slovesnkega celovečernega filma 1991-2016, Ljubljana 2016.
• Štefančič M. Jr., Maškarada. Strašne fantazije slovenskega filma (1948-1990), Ljubljana 2013.
• Štefančič M. Jr., Na svoji zemlji. Zgodovina slovenskega filma, Ljubljana 2005.
• Štefančič M. Jr., Počemu? Hvala Bogu za Franceta Brenka, [w:] „Kino!” 17-18/2012.
• Traven J., Pregled razvoja kinematografie pri Slovencih (do 1918), Ljubljana 1992.
• Valentinčič M., Varuh meje, [w:] „Ekran” rocznik XXXIX, tom 27, nr 3-4, s. 8-9.
• Vovk P., Istorija jugoslavenskog filma, Beograd 1986.
• Vrdlovec Z., Filmski ravs med politiko in stroke, [w:] „Dnevnik”, 29. maj 2010, https://www.dnevnik.si/1042363040.
• Vrdlovec Z., Zgodovina filma na Slovenskem 1896-2011, Ljubljana 2013.