Rozważania nad genezą prasłowiańskiego apelatywu *smokъ

• Autorzy: Witczak Krzysztof Tomasz

Warianty tytułu

EN

Some refl ections on the origin of the Proto-Slavic term for ‘dragon’

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The Proto-Slavic term for ‘dragon, big winged snake’, *smokъ, cannot be explained on the basis of the native, purely Slavic vocabulary of Indo-European origin. It was suggested many years ago that the noun in question has been borrowed from a foreign source. The old hypothesis by Słuszkiewicz (1958: 211–214), according to which the Slavs borrowed it from a Germanic source (e.g. OE. snaca m. ‘snake’, E. snake ‘id.’, LG. Schnake m. ‘grass-snake’), specifi cally a Scandinavian one (see Nw. snåk m. ‘snake, viper’, Sw. snok, Dan. snog ‘id.’ < Gmc. *snēkaz m.), should be rejected for morphological and phonological reasons. The author suggests a new etymology, according to which PSl. *smokъ represents an Iranian borrowing (from Iran. *sušnaka- ‘dragon, winged snake’ via Sarmatian). The Indo-Iranian lexical data seem to confi rm this hypothesis, cf. Vedic (RV) śúṣṇa- m. ‘a serpentine demon slain by Indra’ (originally *ćúšna- ‘hisser’ in Indo- Iranian); Shughni sāɣ̌(d) f., Bajui sāw f., Roshani sāw f., Khufi sāw f., Bartangi sāwn f. ‘a big snake (in folklore), dragon’ < Iran. *sušnā- (Morgenstierne 1974: 72–73).

Słowa kluczowe

EN

etymology; contact linguistics; loanwords; dragon; Iranian; Proto-Slavic

• Wydawca: Committee on Slavic Studies, Polish Academy of Sciences
• Czasopismo: Rocznik Slawistyczny
• Rocznik: 2016
• Tom: 65
• Strony: 101-115
• Rodzaj publikacji: artykuł

Twórcy

autor

Witczak Krzysztof Tomasz

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Altlitauisches etymologisches Wörterbuch, hrsg. W. Ho c k, Band 1–3, Hamburg 2015.
• Bailey H. W., 1979, Dictionary of Khotan Saka, Cambridge : London : New York :
• Melbourne.
• Boryś W., 2005, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków.
• Boryś W., Popowska-Taborska H., 2002, Słownik etymologiczny kaszubszczyzny, t. 4, Warszawa.
• Brückner A., 1877, Die slavischen Fremdwörter im Litauischen, Weimar.
• Brückner A., 1927 [1985], Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków. (Wyd. 4, Warszawa 1985).
• Buck C. D., 1949, A Dictionary of Selected Synonyms in the Principal Indo-European Languages, Chicago.
• Cooper J. C., 1998, Zwierzęta symboliczne i mityczne, tłum. A. Kozłowska-Ryś, L. Ryś, Poznań.
• Derksen R., 2008, Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon, Leiden : Boston.
• Derksen R., 2015, Etymological Dictionary of the Baltic Inherited Lexicon, Leiden : Boston.
• Fraenkel E., 1965, Litauisches etymologisches Wörterbuch, Bd. 2, Heidelberg.
• Holub J., Kopečný F., 1952, Etymologický slovník jazyka českého, Praha.
• Kempiński A. M., 2001, Encyklopedia mitologii ludów indoeuropejskich, Warszawa.
• Kroonen G., 2013, Etymological Dictionary of Proto-Germanic, Leiden : Boston.
• Kürbis B., 1976, Holophagus. O smoku wawelskim i innych smokach, [w:] Ars historia. Prace z dziejów powszechnych i Polski, red. M. Biskup, Poznań, s. 163–176.
• Lexikon der indogermanischen Verben, hrsg. H. R i x, Wiesbaden 2001.
• Lubotsky A., 1988, The System of Nominal Accentuation in Sanskrit and Proto-Indo-European, Leiden : New York : København : Köln.
• Lüders H., 1942, Von indischen Tieren, „Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft” 96, S. 23–81.
• Macdonell A. A., 1971, The Vedic Mythology, Varanasi : Delhi.
• Machek V., 1957, Etymologický slovník jazyka českého a slovenského, Praha.
• Mayrhofer M., 1964–1976, Kurzgefaßtes etymologisches Wörterbuch des Altindischen, Bd. 3, Heidelberg.
• Mayrhofer M., 1996, Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen, Bd. 2, Heidelberg.
• Miklosich F., 1886, Etymologisches Wörterbuch der slavischen Sprachen, Wien.
• Monier-Williams M., 1999, A Sanskrit-English Dictionary, Delhi.
• Morgenstierne G., 1964, An Ancient Indo-Iranian Word for Dragon, [in:] Dr. J. M. Unvala Memorial Volume, Bombay, pp. 95–98.
• Morgenstierne G., 1973, Irano-Dardica, Wiesbaden.
• Morgenstierne G., 1974, Etymological Vocabulary of the Shughni Group, Wiesbaden.
• Morgenstierne G., 2003, A New Etymological Vocabulary of Pashto, Wiesbaden.
• Neumark L., 1999, Albanian-Greek Dictionary, Oxford.
• Orel V., 2003, A Handbook of Germanic Etymology, Leiden : Boston.
• Pleteršnik M., 2006, Slovensko-nemški slovar, vol. 2, Ljubljana.
• Plezia M., 1971, Legenda o smoku wawelskim, „Rocznik Krakowski” 42, s. 33–63.
• Pokorny J., 1959, Indogermanisches Etymologisches Wörterbuch, Bern : München.
• Riegler R., 1921, Tiernamen zur Bezeichnung von Geistesstörungen, „Wörter Und Sachen” 7, S. 129–135.
• Schrader O., Nehring A., 1917–1923, Reallexikon der indogermanischen Altertumskunde, Bd. 1, Zweite, vermehrte und umgearbeitete Aufl age, Berlin : Leipzig.
• Skjærvø P. O., Khaleghi-Motlagh D., Russell J. R., 1987, Aždahā, [in:] Encyclopedia Iranica, vol. 3, fasc. 2, pp. 191–205.
• Skok P., 1973, Etimologijski rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika, knj. 3, Zagreb.
• Sławski F., 1987, Podręczny słownik bułgarsko-polski z suplementem, t. 2, Warszawa.
• Słuszkiewicz E., 1958, Smok, „Język Polski”, r. 38, z. 3, s. 211–214.
• Smagowicz K., 2004, Mantichora: etymologiczny słownik nazw zwierząt, Kraków.
• Smirnow A., 1974, Scytowie, tłum. J. Dancygier, Warszawa.
• Smoczyński W., 2007, Słownik etymologiczny języka litewskiego, Wilno.
• Szymczak M. (red.), 1998, Słownik języka polskiego PWN, t. 3, Warszawa.
• Turner R. L., 1966, A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London.
• de Vaan M., 2008, Etymological Dictionary of Latin and the Other Italic Languages, Leiden : Boston.
• Абаев В. И., 1958, Историко-этимологический словарь осетинского языка, т. 1, Москва: Ленинград.
• Абаев В. И., 1979, Историко-этимологический словарь осетинского языка, т. 3, Ленинград.
• Живановић Б., 1999, Пољско-српски речник / Słownik polsko-serbski, t. 2, Београд.
• Конески Б., 1966, Речник на македонскиот јазик со српскохрватски толкувања, т. 3, Скопје.
• Преображенский А. Г., 1958, Этимологический словарь русского языка, т. 2, Москва.
• Расторгуева В. С., Эдельман Д. И., 2007, Этимологический словарь иранских языков, т. 3, Москва.
• Романски С., 1959, Речник на съвременния български книжовен език, т. 3, София.
• Стеблин-Каменский И. М., 1999, Этимологический словарь ваханского языка, Санкт-Петербург.
• Фасмер М., 1987, Этимологический словарь русского языка, т. 3, Москва.
• Цаболов Р. Л., 2010, Этимологический словарь курдского языка, т. 2, Москва.