Wybory prezydenckie w czasie pandemii

• Autorzy: Dobrowolski Marek

Warianty tytułu

EN

Presidential elections during the pandemic

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

EN

The presidential election held in 2020 was special due to the ongoing SARS-CoV-2 pandemic, as the electoral process took place in several unusual stages. The first stage was based on the assumption that a standard electoral process would suffice to perform the election. In the second stage, an attempt was made to organise the election by postal voting. The third stage resulted from the failure to hold the vote on the originally scheduled date (10 May 2020). The fourth stage was to hold the electoral process on a new date (28 June 2020). The extraordinary circumstances under which the election took place revealed previously unknown aspects in the application of the law. The paper aims at describing different stages of the process as well as identifying legal problems that were exposed during the elections. The systematics of the article is based on a chronology of events.

Słowa kluczowe

EN

presidential election of 2020; SARS-CoV-2 pandemic

• Wydawca: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Czasopismo: Przegląd Sejmowy
• Rocznik: 2022
• Numer: 6(173)
• Strony: 13–44

Twórcy

autor

Dobrowolski Marek

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Polska John Paul II Catholic University of Lublin, Faculty of Law, Canon Law and Administration, Poland sędzia Sądu Najwyższego [e-mail], https://orcid.org/0000-0002-5201-6042

Bibliografia

• Decyzja Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 kwietnia 2020 r. znak BPRM.4820.2.3.2020 w przedmiocie polecenia Poczcie Polskiej S.A. realizacji działań w zakresie przeciwdziałania COVID-19 zmierzających do przygotowania i przeprowadzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w 2020 r. w trybie korespondencyjnym.
• Dodatkowe sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych z dnia 8 kwietnia 2020 r. o rządowym projekcie ustawy o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 oraz o poselskim projekcie ustawy o utworzeniu prawdziwej Tarczy antykryzysowej oraz o zmianie niektórych innych ustaw, druk nr 332-A w Sejmie IX kadencji.
• Komunikat Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 7 maja 2020 r., <https://pkw.gov.pl/aktualnosci/wyjasnienia-stanowiska-komunikaty/komunikat-panstwowej-komisji-wyborczej-z-dnia-7-maja-2020-roku>.
• Koronawirus w Polsce – aktualne dane i wykresy, <koronawirusunas.pl>.
• OBWE: Polskie wybory nie będą demokratyczne, <https://www.rp.pl/wydarzenia/art750181-obwe-polskie-wybory-nie-beda-demokratyczne>.
• Olejarczyk P., „Wybory będą nieważne”. Ponad 400 wykładowców prawa podpisało się pod apelem do rządu, <https://wiadomosci.onet.pl/kraj/wybory-korespondencyjne-ponad-400-wykladowcow-prawa-podpisalo-sie-pod-apelem-do-rzadu/402j7eb>.
• [Oświadczenie Jarosława Kaczyńskiego i Jarosława Gowina], <https://twitter.com/JEmilewicz/status/1258134028135342082?s=20&t=rShTtUG5JuE9wn8CMKVTqA>.
• Pismo Rzecznika Praw Obywatelskich z 24 marca 2020 r. do Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej (VII.602.9.2020.JZ), <https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/RPO-do-PKW-24.3.2020-wybory.pdf>.
• Poselski projekt ustawy z 2 kwietnia 2020 r. o utworzeniu prawdziwej Tarczy antykryzysowej oraz o zmianie niektórych innych ustaw, druk nr 324 w Sejmie IX kadencji.
• Poselski projekt ustawy z 6 kwietnia 2020 r. o szczególnych zasadach przeprowadzania wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r., druk nr 328 w Sejmie IX kadencji.
• Poselski projekt ustawy z 11 maja 2020 r. o szczególnych zasadach organizacji wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. z możliwością głosowania korespondencyjnego, druk nr 368 w Sejmie IX kadencji z autopoprawką z 12 maja 2020 r., druk nr 368-A.
• Postanowienie Marszałka Sejmu RP z dnia 5 lutego 2020 r. w sprawie zarządzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. poz. 184.
• Postanowienie Marszałka Sejmu RP z dnia 3 czerwca 2020 r. w sprawie zarządzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. poz. 998.
• Postanowienie Sądu Najwyższego z 23 marca 2020 r., sygn. akt I NSW 4/20, <http://www.sn.pl/orzecznictwo/SitePages/Baza_orzeczen.aspx>.
• Postanowienie Sądu Najwyższego z 12 czerwca 2020 r., sygn. akt I NSW 61/20, <http://www.sn.pl/orzecznictwo/SitePages/Baza_orzeczen.aspx>.
• Postanowienie Sądu Najwyższego z 1 sierpnia 2020 r., sygn. akt I NSW 963/20, <http://www.sn.pl/orzecznictwo/SitePages/Baza_orzeczen.aspx>.
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 marca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego, Dz.U. z 2020 r. poz. 441.
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii, Dz.U. z 2020 r. poz. 491.
• Rządowy projekt ustawy z 26 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, druk nr 299 w Sejmie IX kadencji z autopoprawką z 27 marca 2020 r., druk sejmowy nr 299-A.
• Rządowy projekt ustawy z 7 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, druk nr 330 w Sejmie IX kadencji.
• Sędzia Lemańska: Tylko od składu Orzekającego SN zależy treść orzeczenia o ważności wyborów, <https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/1475146,niewaznosc-wyborow-sad-najwyzszy.html>.
• Sondaż przeprowadzony przez pracownię Estymator, 23–24 kwietnia 2020 r., <https://www.rp.pl/wydarzenia/art753001-sondaz-duzy-spadek-notowan-kidawy-blonskiej-poparcie-polowe-mniejsze-niz-dla-kosiniaka-kamysza>.
• Sondaż przeprowadzony przez pracownię Ipsos, 27–29 kwietnia 2020 r., <https://www.rp.pl/wydarzenia/art742711-sondaz-duda-63-proc-kidawa-blonska-2-proc-przez-bojkot>.
• Sprawozdanie Państwowej Komisji Wyborczej z wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Zarządzonych na dzień 28 czerwca 2020 r., Warszawa, 27 lipca 2020 r., <https://pkw.gov.pl/uploaded_files/1595959102_11-1-20.pdf>.
• Sprawozdanie Stenograficzne z 8. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 27 marca 2020 r.
• Stanowisko Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka w sprawie zmiany terminu wyborów Prezydenta RP z 7 maja 2020 r., <https://archiwum.hfhr.pl/stanowisko-helsinskiej-fundacji-praw-czlowieka-w-sprawie-zmiany-terminu-wyborow-prezydenta-rp/>.
• Stanowisko Zarządu Związku Miast Polskich z 25 marca 2020 r. w sprawie koniecznych rozwiązań w stanie epidemii, <www.miasta.pl/aktualnosci/stanowisko-zarzadu-zmp-w-sprawie-koniecznych-rozwiazan-w-stanie-epidemii>.
• Szef PKW: Wybory korespondencyjne 10 maja są niemożliwe, <https://www.rp.pl/wydarzenia/art736931-szef-pkw-wybory-korespondencyjne-10-maja-sa-niemozliwe>.
• Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej nr 93/2020 z dnia 23 marca 2020 r. w sprawie powołania okręgowych komisji wyborczych w celu przeprowadzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych na dzień 10 maja 2020 r., M.P. 2020 poz. 337.
• Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej nr 121/2020 z dnia 15 kwietnia 2020 r. w sprawie listy kandydatów na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w wyborach zarządzonych na dzień 10 maja 2020 r., M.P. 2020 poz. 366.
• Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej nr 126/2020 z dnia 4 maja 2020 r. w sprawie zmian w składach okręgowych komisji wyborczych powołanych w celu przeprowadzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych na dzień 10 maja 2020 r., M.P. 2020 poz. 400.
• Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej nr 129/2020 z dnia 10 maja 2020 r. w sprawie stwierdzenia braku możliwości głosowania na kandydatów w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. poz. 967.
• Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej nr 190/2020 z dnia 12 czerwca 2020 r. w sprawie listy kandydatów na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w wyborach zarządzonych na dzień 28 czerwca 2020 r., M.P. poz. 532.
• Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 3 sierpnia 2020 r., sygn. akt I NSW 5890/20, <http://www.sn.pl/orzecznictwo/SitePages/Baza_orzeczen.aspx>.
• Uchwała Senatu RP z dnia 1 czerwca 2020 r. w sprawie ustawy o szczególnych zasadach organizacji wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. z możliwością głosowania korespondencyjnego, druk senacki nr 399.
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej, Dz.U. nr 62, poz. 558.
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym, Dz.U. nr 113, poz. 985.
• Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1239, ze zm.
• Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, tekst jedn. Dz.U. poz. 374, ze zm.
• Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. poz. 568.
• Ustawa z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, Dz.U. poz. 695.
• Ustawa z dnia 6 maja 2020 r. o szczególnych zasadach przeprowadzania wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r., Dz.U. poz. 827.
• Ustawa z dnia 2 czerwca 2020 r. o szczególnych zasadach organizacji wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. z możliwością głosowania korespondencyjnego, Dz.U. nr 979.
• Ważna M., Minął miesiąc od pierwszego potwierdzonego przypadku COVID-19 w Polsce. Co się przez ten czas wydarzyło?, <medonet.pl/koronawirus/koronawirus-w-polsce,minal-miesiac-od-pierwszego-potwierdzonego-przypadku-covid-19-w-polsce--co-sie-przez-ten-czas-wydarzylo-,artykul,29387875.html#25-marca-liczba-zakazen-koronawirusem-przekroczyla-1000-osob>.
• Wybory 2020. Jest wspólne oświadczenie Jarosława Kaczyńskiego i Jarosława Gowina, <https://wiadomosci.wp.pl/wybory-2020-jest-wspolne-oswiadczenie-jaroslawa-kaczynskiego-i-jaroslawa-gowina-6507706718541953a>.
• Wybory prezydenckie 2020. Rafał Trzaskowski dziękuje Małgorzacie Kidawie-Błońskiej. Wrzawa w sztabie KO, <https://wideo.wp.pl/wybory-prezydenckie-2020-rafal-trzaskowski-dziekuje-malgorzacie-kidawie-blonskiej-wrzawa-w-sztabie-ko-6526483165369985v>.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 listopada 2006 r., sygn. akt K 31/06, OTK ZU nr 10/A/2006, poz. 147.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 października 2009 r., sygn. akt Kp 3/09, OTK ZU nr 9/A/2009, poz. 138.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lipca 2011 r., sygn. akt K 9/11, OTK ZU nr 6/A/2011, poz. 61.
• Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 września 2020 r., sygn. akt VII SA/WA 992/20.
• Zaskakujący zwrot akcji! Oświadczenie Kaczyńskiego i Gowina ws. wyborów prezydenckich, <https://wiadomosci.dziennik.pl/polityka/artykuly/7691184,jaroslaw-kaczynski-jaroslaw-gowin-wybory-prezydenckie-sn-sad-najwyzszy-nowy-termin-niewaznosc-pis-porozumienie-marszalek-witek.html>.
• Chmaj M., Opinia prawna w przedmiocie dopuszczalności zastosowania rozporządzenia Ministra Aktywów Państwowych z dnia 9 maja 2020 r. w sprawie przekazania spisu wyborców gminnej obwodowej komisji wyborczej oraz operatorowi wyznaczonemu w związku z przeprowadzeniem wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. – po dniu 10 maja 2020 r., Warszawa, 11 maja 2020 r., BAS-879/20A, <https://www.miasta.pl/uploads/attachment/file/3437/879-20A_CHMAJ_-_opinia_prawna.pdf>.
• Dudek D., Autorytet Prezydenta a Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013.
• Dudek D., Ekspertyza prawna w sprawie uchwały Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 10 maja 2020 r., „Przegląd Sejmowy” 2021, nr 2.
• Dudek D., Opinia prawna w sprawie rekomendacji Komisji Weneckiej dotyczących wyborów w stanach nadzwyczajnych i ich znaczenia dla wyborów prezydenckich w Polsce w 2020 r., „Przegląd Sejmowy” 2021, nr 2.
• Eckhardt K., Konstytucyjny zakaz przeprowadzania wyborów w czasie trwania stanu nadzwyczajnego – kilka wątpliwości, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2014, t. 31.
• Flis J., Koronne argumenty – termin wyborow prezydenckich 2020, <https://archiwumosiatynskiego.pl/wpis-w-debacie/koronne-argumenty-termin-wyborow-prezydenckich-2020-analiza-jaroslawa-flisa/>.
• Flis J., Problemy głosowania korespondencyjnego, <https://cbip.uj.edu.pl/documents/7503643/0/Problemy+głosowania+korespondencyjnego/4c37c6c2-f6a0-430b-9aa8-db8f28f986f6>.
• Gersdorf M., Opinia w przedmiocie ustawy z dnia 6 kwietnia 2020 r. o szczególnych zasadach przeprowadzania wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r., druk senacki nr 99, Warszawa, dnia 27 kwietnia 2020 r., PP I-0131-1416/20.
• Ivanova E., Prof. Chmaj: Dziś nie da się przeprowadzić wyborów bezpiecznych dla obywateli, <https://wyborcza.pl/7,75398,25799457,prof-chmaj-dzis-nie-da-sie-przeprowadzic-wyborow-bezpiecznych.html?disableRedirects=true>.
• Jałoszewski M., Co będzie, gdy PiS ogłosi stan nadzwyczajny? Prawa dla obywateli albo dyktatura. Wyjaśniamy różnice, <https://oko.press/co-bedzie-gdy-pis-oglosi-stan-nadzwyczajny>.
• Kazimierczuk A., PO chce, by rząd musiał wprowadzić stan klęski żywiołowej, <https://www.rp.pl/wydarzenia/art764541-po-chce-by-rzad-musial-wprowadzic-stan-kleski-zywiolowej>.
• Michalak B., Koronawirus a wybory prezydenckie. Czym grozi głosowanie podczas epidemii?, <https://archiwumosiatynskiego.pl/images/2020/03/B_Michalak_Koronawirus-a-wybory.pdf>.
• Piotrowski R., Trzeba ogłosić stan klęski żywiołowej i przesunąć wybory, <https://www.prawo.pl/samorzad/zmiana-terminu-wyborow-wg-prof-piotrowskiego-trzeba-wprowadzic,498718.html>.
• Pyrzyńska A., Warunki rejestracji kandydata na Prezydenta RP w wyborach zarządzonych na 28.06.2020 r. (uwagi na tle postanowienia SN z 12.06.2020 r.), „Państwo i Prawo” 2021, nr 12.
• Radajewski M., Dlaczego rząd nie wprowadza stanu nadzwyczajnego?, <https://www.rp.pl/urzednicy/art793971-dlaczego-rzad-nie-wprowadza-stanu-nadzwyczajnego>.
• Radwan A., Konfrontacja czy kompromis? Scenariusze decyzji dot. wyborów prezydenckich w cieniu pandemii COVID-19, Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego, Kraków 2020, <https://klubjagiellonski.pl/wp-content/uploads/2020/04/konfrontacja-czy-kompromis-xxx-wersja-online.pdf>.
• Rakowska-Trela A., Wybory prezydenckie 2020, „Państwo i Prawo” 2021, nr 9.
• Rakowska-Trela A., Rakowski M., Stan nadzwyczajny skomplikowałby wybory prezydenckie, <https://www.prawo.pl/samorzad/stan-nadzwyczajny-pociaga-za-soba-powtorzenie-czynnosci,498846.html>.
• Sitnicka D., Prof. Łętowska: Dyskusja o wyborach prowadzona jest w sposób oszukańczy. Szwindel, podmiana etykiety, <https://oko.press/prof-letowska-dyskusja-o-wyborach>.
• Skotnicki K., Opinia na temat skutków prawnych wprowadzenia stanu klęski żywiołowej, „Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu” 2010, nr 3.
• Szczurowski B., Komentarz do art. 127, [w:] Konstytucja RP. Komentarz, red. M. Safjan, L. Bosek, t. 2, C.H.Beck, Warszawa 2016.
• Szmyt A., Opinia na temat skutków prawnych wprowadzenia stanu klęski żywiołowej na części terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 232 Konstytucji) dla procedury wyborczej uruchomionej postanowieniem Marszałka Sejmu o zarządzeniu wyborów po opróżnieniu urzędu Prezydenta RP (art. 128 ust. 2 Konstytucji), „Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu” 2010, nr 3.
• Trudnowski P., Czy i jak przełożyć wybory? Proponujemy stan nadzwyczajny po 27 marca i zawieszenie broni w wojnie o sądy z 18 marca 2020 r., <https://klubjagiellonski.pl/2020/03/18/czy-i-jak-przelozyc-wybory-proponujemy-stan-nadzwyczajny-po-27-marca-i-zawieszenie-broni-w-wojnie-o-sady/>.
• Trudnowski P., Stan klęski. Cztery argumenty, których nie widzą fetyszyści, <https://publicystyka.ngo.pl/stan-kleski-cztery-argumenty-ktorych-nie-widza-fetyszysci-felieton-trudnowskiego>.
• Tuleja P., Pandemia COVID-19 a konstytucyjne stany nadzwyczajne, „Palestra” 2020, nr 9, <https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/9-2020/artykul/pandemia-covid-19-a-konstytucyjne-stany-nadzwyczajne>.
• Zalasiński T., Opinia prawna z 26 kwietnia 2020 r. przygotowana dla Fundacji im. Stefana Batorego w sprawie charakteru prawnego wniosku Poczty Polskiej S.A. o udostępnienie danych ze spisu wyborców, przedstawionego w dniu 24 kwietnia 2020 r. wójtom, burmistrzom oraz prezydentom miast, <https://obserwatoriumdemokracji.pl/wp-content/uploads/2020/04/2020_04_27_Opinia-prawna_Opinia-prawna-w-sprawie-wniosku-Poczty-Polskiej-do-samorzadow.pdf>.

Identyfikatory

DOI

10.31268/PS.2022.150