Cmentarz żydowski w Modrzejowie

• Autorzy: Domański Krzysztof

Warianty tytułu

EN

The Jewish Cemetery in Modrzejów

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

EN

The Jewish cemetery in Sosnowiec-Modrzejow, one the of oldest and most interesting examples of sepulchral art in the Silesian-Dąbrowa region, was renovated in 1990-1993- The cemetery, probably founded at the turn of the eighteenth century, is at the moment the only „live” testimony of the existence of a population of the Mosaic faith. The cemetery was renovated by the Jewish Religious Community in Katowice thanks to funds granted by Jews whose roots reach back to Modrzejow and who reside in Canada, Israel, the United States and other countries. The structure of the tombstones (the matsevas, sarcophagi „tree trunks” and relief inscriptions on many of them) as well as the specificity of the symbolic stratum permit us to regard the necropolis — alongside those in Mikołow, Pyskowice, and Tychy-Bieruń Stary — as a small-town cemetery of considerable landscape and historical merits. Up to the late 1980s the site was neglected and to a great extent devastated; many of the tombstones, especially the matsevas, were damaged and lay on the ground. The situation was additionally complicated by the general accessibility of the cemetery which was completely unprotected and not isolated from the surrounding environment. The lush vegetation of the area was used by the local population for cattle grazing. The pedestels and walls of the graves were removed during reconstruction. The tombstones were placed on rectangular high postuments, in this way making it possible to better protect the sandstone objects from dampness and to display them in the surrounding high grasses. Free spaces created by gaps in the inner substance were filled by new objects: a cenotaph composed of double matseva stelae (commemorating the victims of the second world war), a contemporary slab-stela monument and a lapidarium (with 57 details and fragments of tombstones). The revalorization of the cemetery (at present containing 271 monuments) was completed in September 1993 after the installation of a permanent fence made of vertical iron bars. As a result of the renovation, the cemetery received a legible and clearcut configuration which harmoniously supplements the small-town landscape of Modrzejow. The reconstruction certainly achieved its aim despite the fact that the introduction into the historical substance of new elements (cenotaph, slab-stela monument) appears to be controversial.

Słowa kluczowe

PL

cmentarz żydowski; nekropolie żydowskie; Modrzejów; Żydzi Modrzejowscy; macewy

• Wydawca: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Czasopismo: Ochrona Zabytków
• Rocznik: 1994
• Numer: 2
• Strony: 218-223

Daty

wydano

1994

Twórcy

autor

Domański Krzysztof

Bibliografia

• K. Domański, Secesja na kierkowie, „Ochrona Zabytkow” 1993, nr 1, s. 80-86.
• M. Kantor-Mirski, Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy. Szkice monograficzne, Sosnowiec 1931, s. 377-383
• M. Kantor-Mirski, Sosnowiec. Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy. Szkice monograficzne z ilustracjami, T. IV, Sosnowiec 1991, s. 88, 81.
• Sosnowiec. Zarys rozwoju miasta, prac. zbior, pod red. H. Rechowicza, Warszawa-Krakow 1977, s. 12-13, 31.
• W. Jaworski Żydowskie gminy wyznaniowe w Zagłębiu Dąbrowskim, „Biuletyn ŻIH” 1988, nr 1-2, s. 135
• J. Żołkowski, Sosnowiec. Drogi i czynniki rozwoju miasta przemysłowego, Katowice I960, s. 150.
• S. Jaros, Słownik historyczny kopalń na ziemiach polskich, Katowice 1984,
• M. Kantor-Mirski, Sosnowiec. Z przeszłości s. 83.
• S. Bronstein, Ludność żydowska w Polsce w okresie międzywojennym. Studium statystyczne, Wrocław 1963, zestawienia na s. 277-279, poza tym s. 29, 112, 115, 126, 14.
• J. Jaros, Wiadomości o Żydach w polskim przemyśle węglowym, „Biuletyn ŻIH” I960, nr 35, s. 30-42.
• W. Jaworski, Partie polityczne w Zagłębiu Dąbrowskim w okresie międzywojennym w świetle akt archiwalnych, „Biuletyn ŻIH” 1988, nr 3-4, s. 89-93.
• N. E. Szternfinkiel, Zagłada Żydow Sosnowca, Katowice 1946, s. 19, 29 i in.,
• A. Eisenbach, Hitlerowska polityka eksterminacji Żydow, „Biuletyn ŻIH” 1988, nr 3-4, s. 158, 356.
• K. Domański, Cmentarze żydowskie na terenie konurbacji Gornośląskiego Okręgu Przemysłowego, Katowice 1988-1989, masz. (w Wydziale Kultury Fizycznej Sportu i Turystyki Urzędu Wojewodzkiego w Katowicach).
• M. Dąbrowska, Z. Łabędzka, Cmentarz żydowski w Sosnowcu, Katowice 1985, masz.
• Z działalności Związku Religijnego Wyznania Mojżeszowego w RP (w:) Kalendarz żydowski 1992-1993, s. 155-170
• Kalendarz żydowski 1993-1994, s. 162-174.
• J. Dzikowski Zamek Sielecki w Sosnowcu. Muzeum i Centralna Wzorcownia , Szkła Polskiego, Katowice 1981.

Identyfikatory

ISSN

0029-8247