Wycofanie 239. Baranowickiej Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego Armii Radzieckiej z Pomorza Zachodniego

• Autorzy: Andrzej Bierca

Warianty tytułu

EN

The Withdrawal of the 239th Baranowicka Fighter Aviation Division of the Soviet Army from Western Pomerania

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

EN

The Red Army occupied the area of the contemporary Western Pomerania in the first months of 1945. Among a few dozen of former German garrisons left at its disposal in this area, there were also aviation garrisons. Since 1952 they were used by branches of the 239th Baranowicka Fighter Aviation Division of the 4th Air Army Group of the Soviet Forces in Poland. Operational airports of this division were situated in Kluczewo, Chojna and Bagicz near Kołobrzeg. Moreover, the Division also used a ground and alternate aerodrome situated in the area of the today’s Western Pomerania Province. The key components of the Division were three Fighter Regiments: the 159th Noworosyjski (New-Russian) Fighter Aviation Regiment Guards (in Kluczewo), the 871st Pomeranian Fighter Aviation Regiment (in Bagicz), and the 582nd Fighter Aviation Regiment (in Chojna). At the beginning of the 1990s, the armament of these three Regiments comprised about 110 combat planes, as well as combat trainer planes. The withdrawal of the military branches of the 239th Fighter Aviation Division took a few years, which was the result of both military and political issues. The entire process was an inherent part of the huge operation of retreat and reduction of the Soviet Army, which was launched in the late 1980s. In the case of the 239th Division branches, it terminated at the end of 1992. At that point, the Cold War had come to an end. The USSR was dissolved; the Soviet Army was not there any longer. However, in the history of the 239th Division, this period was epitomised by the rearmament of two regiments constituting it into Su-27 Flanker, which was then deemed the most modern Soviet Fighter. The period also witnessed an expansion of the garrisons occupied by the division. The units leaving the West-Pomeranian airports fl ew to Russia. There, either they were dissolved at short notice, or, like in the case of the 159th Noworosyjski Fighter Aviation Regiment Guards, they underwent gradual transformation, and they have been operating to this day as part of the structures of the Air Force and the Air Defence Forces of the Russian Federation.

Słowa kluczowe

PL

Armia Radziecka na Pomorzu historia Pomorza w PRL; lotnictwo wojskowe na Pomorzu

EN

the Soviet Army in Pomerania; the history of Pomerania in the People’s Republic of Poland (PRP) military aviation in Pomerania

• Wydawca: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Czasopismo: Przegląd Zachodniopomorski
• Rocznik: 2013
• Numer: 2
• Strony: 81-121

Twórcy

autor

Andrzej Bierca

Bibliografia

• Adamski M., Su-27 z Mirgorodu, „Skrzydlata Polska” 2009, nr 7Armia Radziecka w Polsce 1957–1993. Dokumenty i materiały, oprac. M.L. Krogulski, Warszawa 2002Bajnietow S., 30 liet na straże lietnych prawił, „Armiejskij Sbornik”, maj 2007Balcerz B., Samolot myśliwski Messerschmitt Me 163 B Komet, Warszawa 1990Baziur G., Stacjonowanie jednostek Armii Radzieckiej w Szczecinie w latach 1945–1992 na tle ogólnej sytuacji geopolitycznej Polski powojennej, „Przegląd Zachodniopomorski” 2000, z. 4Białogard 1299–1999. Studia z dziejów miasta, red. B. Polak, Koszalin–Białogard 1999Białoszewski T., Saryusz-Wolski M., Uśpione lotnisko, „Polska Zbrojna” 2010, nr 20Bielcow W., Cel – Czeczenia. Rosyjskie WWS nad Groznym, „Skrzydlata Polska” 1995, nr 5Bochiński J., Zawadzki J., Polska – nowy podział terytorialny. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1999Butowski P., Co nowego w rodzinie Su-27?, „Nowa Technika Wojskowa” 1999, nr 9Butowski P., Rosyjskie jubileusze, „Lotnictwo” 2007, nr 7 Butowski P., Samolot myśliwski MiG-21, Warszawa 1986Butowski P., Siły Powietrzne Federacji Rosyjskiej, cz. IV: Lotnictwo taktyczne w Europie, „Lotnictwo” 2008, nr 6Czyżyk H., 2. Pułk Lotnictwa Myśliwskiego „Kraków” 1944–1994, Warszawa 2008Czyżyk H., Dzieje 4. Pomorskiej Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego, Warszawa 2007Dąbrowski M., W gminie Chojna skórę na niedźwiedziu dzielą, „Gazeta Wyborcza”, 30.06.1992Dobrzyński B., Herkules – legalny szpieg, „Gazeta Wyborcza”, 2.04.1992Dominik A., Bezpilotowy MiG-23 z Kołobrzegu, „Skrzydlata Polska” 2002, nr 16Dudek A., Finlandyzacja po polsku, „Rzeczpospolita”, 14–16.08.2009Erenc M., Plany i decyzje strony niemieckiej i radzieckiej na kierunku szczecińskim w operacji pomorskiej w marcu 1945 r., „Przegląd Zachodniopomorski” 1996, z. 1Flisowski Z., Reportaż z pola walki, Warszawa 1979Gałajko W., Muzei wojennych stroitieli, „Krasnaja Zwiezda”, 29.06.2009Gasztold T., Śladem Operacji Pomorskiej, Poznań 1973Gładysiewicz M., Pożegnalne obrachunki, „Głos Szczeciński”, 17–18.10.1992Gordon J., Centrum w Lipiecku, „Skrzydlata Polska” 1995, nr 5Gordon J., Dlaczego Su-27 jest najlepszy?, „Skrzydlata Polska” 1997, nr 1Gordon J., Putmakow O., MiG-25. Stalowa błyskawica, Warszawa 1994Gordon J., Su-24, Warszawa 1993Gordon J., Szkolenie najlepszych, „Skrzydlata Polska” 2003, nr 8Graczow A., Gorbaczow, tłum. M.B. Jagiełło, Warszawa 2003Gruszczyński J., Rybak E.F., Piotrowski C., MiG-23. Wersje myśliwskie, Warszawa 1999Grzegorzewski J., Samolot myśliwski MiG-23, Warszawa 2005Hoeveler W., Premiere: Sowjetischer Superjäger Su-27 in Le Bourget, „Luftwaffen-Forum” 3 (1989)Hołdanowicz G., Mocne akcenty, „Skrzydlata Polska” 1995, nr 7Hołdanowicz G., Poznański Air-Show ’91, „Żołnierz Polski” 1991, nr 41–42Hottmar A., Mackovík J., Rudé hvězdy nad Československem 1968–1991, část 1, Praha 2008.Hypki T., Spadek po imperium, „Skrzydlata Polska” 1994, nr 2Hypki T., Matusiak W., Hołdanowicz G., Jaxa-Małachowski R., Gretzyngier R., Su-27, Warszawa 1992Identyfikacja i wycena szkód ekologicznych spowodowanych przez stacjonujące w Polsce Wojska Federacji Rosyjskiej. Raport końcowy, Warszawa 1994Informator o stosunkach Polska–Związek Radziecki 1944–1991, oprac. W. Daszkiewicz, Warszawa 1994International Air Show, Warszawa 1991Iz bojewoj lietopisi istorii armii, „Znamia Pobiedy” nr 118, 22.05.1992Jadziak E., Wyzwolenie Pomorza. Działania 1 Armii WP z operacji pomorskiej Armii Radzieckiej 6 III–7 IV 1945, Warszawa 1962Jaszczyński W., Staniewicz C., Wikło J., Działalność Drugiego Pułku Lotnictwa Myśliwskiego „Kraków” na Pomorzu Zachodnim w latach 1957–1995, Szczecin 2009Jeżowska D., Od sierpnia Szczecin bez wojsk radzieckich, „Głos Szczeciński”, 20.02.1991Jeżowska D., Z przepompowni wprost do Miedwia, „Głos Szczeciński” 1990, nr 221Kardanow K., Poliet k pobiedie, Nalczik 1985Karwacki T., Czerwone gwiazdy i białe orły w walkach o wolność ziemi szczecińskiej, Szczecin 1981Kasela T., Sprawozdanie z wizji terenowej przeprowadzonej w dniu 15.05.’93 na lotnisku k/wsi Śniatowo woj. szczecińskie, Kielce, 18.05.1993Kasela T., Sprawozdanie z wizji terenowej przeprowadzonej w obiektach: 1. Poligon Czarnowo, 2. Baza paliw Dolicach, 3. Poligon koło Przewłok, Kielce, 6.06.1993Kobrinskaja I., Długi koniec zimnej wojny. Rosja i Europa Środkowa 1991–1996, tłum. E. Kornowska-Michalska, Warszawa 1998Kosiarz E., Wyzwolenie Polski Północnej 1945, Gdynia 1967Kozaczenko A., Wiertolietnaja odissieja komandy Achmetszina, „Krasnaja Zwiezda”, 31.01.2006Kozak Z., Zbiory centralnego Archiwum Wojskowego dotyczące formacji militarnych Pomorza Zachodniego, w: Pomorze militarne XII–XXI w. Część II. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej w Zamku Książąt Pomorskich, red. K Kozłowski, W. Wróblewski, Szczecin 2006Krogulski M.L., Armia Radziecka w Polsce 1957–1993. Dokumenty i materiały, Warszawa 2002Krogulski M.L., Okupacja w imię sojuszu. Armia Radziecka w Polsce 1956–1993, Warszawa 2001Kronika Miasta Stargardu Szczecińskiego 1992 (w zbiorach Książnicy Stargardzkiej)Krzemiński C., Polskie Lotnictwo Wojskowe 1945–1980, Warszawa 1989Liskowacki A.D., Dżuma w szklance wody? Pułk imienia Suworowa zagraża Szczecinowi, „Wokanda” 1990, nr 31Magierska A., Armia Radziecka w Polsce. Okoliczności wyjścia. Skutki wieloletniej obecności, w: Ziemie Odzyskane pod wojskową administracją radziecką po II wojnie światowej. Materiały z konferencji, red. S. Łach, Słupsk 2000Malicki P., Zmiany w WWS FR, „Raport” 2010, nr 8 Narbutt M., Weekend, który wstrząsnął światem, „Rzeczpospolita”, 9–10.12.2006Newdick T., Samoloty zimnej wojny 1945–1991, tłum. P. Henski, Poznań 2011Onichimowski B., Odlecieli. Chojna, 5 maja 1992, godz. 11.30, „Głos Szczeciński”, 6.05.1992Otto D., Pożegnanie, „Żołnierz Polski” 1989, nr 32Panczenko W., Etot marsz niesmołkał na pierronach, „Krasnaja Zwiezda”, 17.02.2009Pcziełow O., Komesk Kazacziek, „Krasnaja Zwiezda”, 11.08.2010Pińczuk A., Na awiabazie Biesowiec, „Krasnaja Zwiezda”, 24.03.2010Piotrowski C., Senkowski R., 4. Armia Lotnicza – ostatni rok na polskim niebie. (Cz. I), „Lotnictwo” 1992, nr 14Piotrowski C., Senkowski R., 4. Armia Lotnicza – ostatni rok na polskim niebie. (Cz. II), „Lotnictwo” 1992, nr 15Piotrowski P., Organizacja i dyslokacja Armii Czerwonej/Armii Radzieckiej na terytorium Polski w latach 1944–1993, w: W objęciach Wielkiego Brata. Sowieci w Polsce 1944–1993, red. K. Rokicki, S. Stępień, Warszawa 2009Poprzeczka J., Różnimy się, ale rozumiemy. Premier T. Mazowiecki w ZSRR, „Polityka” 1989, nr 48Potyrała B., Dowódcy Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej (Federacji Rosyjskiej) w latach 1945–1992, „Szkice Legnickie” 16 (1994)Potyrała B., Szczegóła H., Czerwoni marszałkowie. Elita Armii Radzieckiej 1935–1991, Zielona Góra 1997Potyrała B., Szlufi k W., Who is Who? Trzygwiazdkowi generałowie i admirałowie radzieckich sił zbrojnych z lat 1940–1991, Częstochowa 2001Potyrała B., Szulfi k W., Koniec mitu o niezwyciężonej Armii Radzieckiej (lata siedemdziesiąte–dziewięćdziesiąte), Częstochowa 2001Pożegnanie z armią. Z generałem Zdzisławem Ostrowskim, pełnomocnikiem rządu do spraw pobytu w Polsce wojsk byłego ZSRR, rozmawia Mieczysław Szczepański, Warszawa 1992Przegląd wydarzeń 1.1.–31.3.1992, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1992, nr 3Przegląd wydarzeń od 1.1. do 31.3.1985 r., „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1985, nr 3Przemówienie Michaiła Gorbaczowa na uroczystym posiedzeniu Sejmu PRL 11 lipca 1988 r., w: Pieriestrojka i socjalistyczna odnowa – wspólna przepustka w XXI wiek. Wizyta Michaiła Gorbaczowa w Polsce w dniach 11–14 lipca 1988 r., Warszawa 1988Pszenianik G., Dolietim do Odiera, Moskwa 1985Reese R.R., Czerwoni dowódcy. Korpus ofi cerski Armii Czerwonej, tłum. S. Kędzierski, Warszawa 2010Remnick D., Grobowiec Lenina, tłum. K. Obłucki, Warszawa 1997Rudnicki M., Kiedy pójdą do domu?, „Morze i Ziemia” 1990, nr 40Rybak E.F., Gruszczyński J., Su-27 – samolot na pokaz, „Skrzydlata Polska” 1997, nr 1Scharenborg M., Wenink R., Centrum Szkolenia Lotniczego w Lipiecku, „Armia” 2009, nr 12Schwarz K., Sowjetische Su-27 verblüfft die westlichen Experten. Der Superjäger, „Flug Revue” 1989, nr 8Skuza C., Pomorze Zachodnie a zmiany sojuszów militarnych III Rzeczpospolitej, w: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X–XX wiek. Materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r., red. K. Kozłowski, A. Wojtaszak, Szczecin 2001Sobczak K., Wyzwolenie północnych i zachodnich ziem polskich w roku 1945, Poznań 1985Sowietskije wojska w Giermanii. 1945–1994. Pamiatnyj albom, Moskwa 1994Stanisławski W., Rejon turystyczno-krajoznawcze w Puszczy Piaskowej, „Szczecin” 1961, z. 6Stańczyk J., Kres „Zimnej Wojny”, Toruń 2004Stolár M.J., Siły Powietrzne Ukrainy, „Lotnictwo” 2009, nr 5Strzelczyk J., Ucieczka ze Wschodu. Rosja w polskiej polityce 1989–1993, Warszawa 2002Szczepański M., Polska. Życie po j.a.r., Warszawa 2005Szulc T., Radziecki myśliwiec Su-27. (Cz. 1), „Armia” 2009, nr 7–8Szulc T., Radziecki myśliwiec Su-27. (Cz. 2), „Armia” 2009, nr 9Szulc T, Radziecki myśliwiec Su-27. (Cz. 3), „Armia” 2009, nr 12Szulc T., Nicpoń K., Magazyny broni jądrowej na terytorium Polski, „Poligon” nr 3, 2007Szutowicz A., Kluczewo 15 lat temu, „Odkrywca” 2007, nr 8Ślusarczyk J., Układ Warszawski – działalności polityczna (1955–1991), Warszawa 1992 Świącik J.L., Podwójnie strzeżeni. Armia Radziecka w Legnicy (1945–1993), Wrocław 2010Taras P., MiG kontra Sabre – pierwsze walki, „Aero” Magazyn lotniczy 2008, nr 3Wielikaja Otieczestwiennaja: Bitwa za Bierlin (Krasnaja Armija w powierżennoi Giermanii), T. 15 (4–5), Moskwa 1995Wierszynin K., Czietwiertaja Wozdusznaja, Moskwa 1975Zawjałow A., Kaliadin T., Wastoczno-Pomeranskaja operacija, Moskwa 1960Żołnierze bez Imperium, fi lm dokumentalny produkcji polskiej, scenariusz i realizacja M. Widarski, 1998