Z DEDYKACJĄ DLA KSIĄŻĘCEGO SYNA. O RENESANSOWEJ OPRAWIE KRÓLEWIECKIEJ KASPARA ANGLERA W ZBIORACH BIBLIOTEKI KÓRNICKIEJ

• Autorzy: Wagner Arkadiusz

Warianty tytułu

EN

With a dedication to a princely son. On Kaspar Angler’s Renaissance Königsbergian binding in the collection of the Kórnik Library

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Th e holdings of the Kórnik Library include a small printed book by Walenty Schreck published by the Königsbergian printing house of Johann Daubmann in 1559. At the beginning of the book, there is a hand-written dedication from the author to Duke Albrecht Frederick, a son of Albrecht of Prussia (von Hohenzollern), and a versed poetic work. Since the volume was a gift to a juvenile duke (and indirectly to his father), it was bound in a masterly manner: in covers with rich, almost entirely gilded ornamentation and with gilded edges. Th e paper off ers an analysis of this book-binding work, taking similar objects from Polish collections and information from relevant literature as a point of reference. Th is allowed a thesis that the object is a representative creation of the leading 16thcentury Königsbergian book-binder Kaspar Angler, in which he used several of his characteristic decorating tools (such as a roll with fi gures of cupids and putti, a roll with a cortège of a king and bishop, and 3 medallion plaques with Biblical scenes). Taking into account its high artistry and almost untouched condition, the work seems to be one of the most impressive objects of the 16thcentury European bookbinding industry in the collection of the Kórnik library. Its high historical value also results from its provenance – it originates from the ducal library in Königsberg.

Słowa kluczowe

EN

Kaspar Angler; Walenty Schreck (Valentinus Schreckius); Albrecht of Prussia (Albrecht; von Hohenzollern); Albrecht Frederick; Johannes (Jan) Daubmann; Renaissance bookbinding; Königsberg

• Wydawca: Biblioteka Kórnicka PAN
• Czasopismo: Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej
• Rocznik: 2020
• Numer: 37
• Strony: 65-76

Twórcy

autor

Wagner Arkadiusz

• Instytut Badań Informacji i Komunikacji UMK

Bibliografia

• Briquet Charles Moïse, Les filigranes, t. I–III, Paris 1907.
• Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, t. IV: Pomorze, opr. Alodia Kawecka-Gryczowa, Krystyna Korotajowa, Wrocław – Warszawa – Kraków 1962.
• Haebler Konrad, Rollen- und Plattenstempel des XVI. Jahrhunderts, Bd 1–2, Leipzig 1926–1928
• Hubatsch Walther, Albrecht von Brandenburg-Ansbach, Heidelberg 1960.
• Husung Max J., Über den Plattenstempelschnitt in Königsberg, [w:] Von Büchern und Bibliotheken, Hrsg. von Gustav Abb, Berlin 1928, s. 283–287.
• Jarosławiecka-Gąsiorowska Maria, Ikonografia świecka na oprawach XVI i XVII w., „Rocznik Biblioteki Narodowej” 1970, VI, s. 315–337.
• Kawecka-Gryczowa Alodia, Daubmann Jan, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa – Łódź 1972, s. 160.
• Kohtz Hans, Ostpreusische Papierfabrikation, Königsberg i. Pr. 1934.
• Königsberger Buch- und Bibliotheksgeschichte, Hrsg. von Axel E. Walter, Köln – Weimar – Wien 2004.
• Krieger Bogdan, Die Hohenzollern und ihre Bücher, „Hohenzollernjahrbuch” 1903, 7, s. 112–139.
• Kuhnert Ernst, Der Königsberger Bucheinband im XVI. Jahrhundert, „Sitzungsberichte der Altertumsgesellschaft Prussia” 1901, H. 22, s. 484–485.
• Kuhnert Ernst, Geschichte der Staats- und Universitätsbibliothek zu Königsberg, Leipzig 1926.
• Laucevičius Edmundas, Popierius Lietuvoje XV–XVIII a., Vilnius 1967.
• Łopatecki Karol, Twórczość wojskowa Albrechta Hohenzollerna. Uwagi nad trzema manuskryptami przypisanymi w latach 2009–2014 Albrechtowi Hohenzollernowi, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 2015, LIX, s. 163–188.
• Oprawy książkowe w zbiorach Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu, cz. I: Rzeczpospolita, Prusy, Dolny Śląsk, Katalog wystawy, opr. Arkadiusz Wagner, współpr. Beata Madajewska, Anna Mazerska, Toruń 2018.
• Pabich Franciszek, Papiernie nad Zatoką Gdańską, Gdańsk 1978.
• Piccard Gerhard, Sonderreihe. Die Wasserzeichenkartei Piccard im Hauptstaatsarchiv Stuttgart, t. I–XVI, Stuttgart 1961–1997.
• Piekarski Kazimierz, Katalog Bibljoteki Kórnickiej, t. I: Polonica XVI-go wieku, cz. 1, Kórnik 1929.
• Schwenke Paul, Lange Konrad, Die Silberbibliothek Herzog Albrechts von Preussen und sejner Gemahlin Anna Maria, Leipzig 1894.
• Siniarska-Czaplicka Jadwiga, Filigrany papierni położonych na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej od początku XVI do połowy XVIII wieku, Wrocław – Warszawa – Kraków 1969.
• Thielen Peter G., Kultur, [w:] Albrecht von Brandenburg-Ansbach und die Kultur seiner Zeit. Ausstellung im Rheinischen Landesmuseum Bonn, Düsseldorf 1968, s. 26–30.
• Tondel Janusz, Biblioteka zamkowa (1529–1568) księcia Albrechta Pruskiego w Królewcu, Toruń 1992.
• Tondel Janusz, Eruditio et prudentia. Die Schloßbibliothek Herzog Albrechts von Preußen. Bestandkatalog 1540–1548, Wiesbaden 1998.
• Tondel Janusz, Katalog poloników Kammerbibliothek i Nova Bibliotheca księcia Albrechta Pruskiego zachowanych w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu, Toruń 1991.
• Tondel Janusz, Portrety z plakiet królewieckiego introligatora Kaspra Anglera, [w:] Pasja książki. Studia poświęcone pamięci profesora Janusza Dunina, red. Jacek Ladorucki, Magdalena Rzadkowolska, Łódź 2009, s. 90–96.
• Tondel Janusz, Rękopiśmienne dedykacje autorskie dla księcia pruskiego Albrechta Hohenzollern-Ansbach oraz jego syna w zbiorach Biblioteki Głównej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, „Zapiski Historyczne” 1985, t. I, z. 1, s. 99–114.
• Tondel Janusz, Srebrna Biblioteka księcia Albrechta Pruskiego i jego żony Anny Marii, Warszawa 1994.
• Tondel Janusz, Wagner Arkadiusz, Silver Library of Albrecht of Prussia and his wife Anna Maria, Berlin – Münster – Wien – Zürich – London 2019.
• Ulewicz Andrzej, Dąbrowski Józef, Filigrany w zasobie Archiwum Państwowego w Olsztynie, Olsztyn 2018.
• Wagner Arkadiusz, Portrety Albrechta Pruskiego i księżnej Doroty na oprawie ze zbiorów Biblioteki Kórnickiej. Z badań nad ikonografią władców w renesansowym zdobnictwie introligatorskim, „Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej” 2019, z. 36, s. 99–122.
• Zemon Davies Natalie, Beyond the Market: Books as Gifts in Sixteenth-Century France (The Prothero Lecture), „Transactions of the Royal Historical Society” 1983, t. 33, s. 69–88.
• https://data.cerl.org/thesaurus/cnp01469277 [dostęp: 20.08.2020].
• https://platforma.bk.pan.pl/objs/254881 [dostęp: 26.08.2020].
• https://www.deutsche-biographie.de/sfz79146.html [dostęp: 3.09.2020].