The Modern Idea of Progress by Jean A. Condorcet

• Autorzy: Podgórski Ryszard

Warianty tytułu

PL

NOWOŻYTNA IDEA POSTĘPU JEANA A. CONDORCETA

Abstrakty

PL

Wiek XVIII otwiera się na postęp poznawczy (epistemologia), który staje się rdzeniem postępu historycznego. Sprecyzował je bliżej Robert Turgot (1727-1781). Wiele wniósł w pojęcie „postępu” odczyt Turgota pt. Discours sur l´histoire universalle z 1750 r., w którym przedstawił szeroki program badań historycznych, przedmiotem którego jest ludzkość zmierzająca do doskonałości. Program Turgota realizował zaprzyjaźniony z nim Jean Antoine de Condorcet (1743-1794). Wykładnię swojego programu postępu historycznego zawarł w E squisse d´un tableau historique des progrés de l´esprit humain (Szkic obrazu postępu ducha ludzkiego poprzez dzieje). Był to rok 1794 i w tym roku Condorcet został uwięziony. J.A. de Condorcet zaproponował świecki mechanizm postępu, który miał się odbywać poprzez rozwój wiedzy i nauki. W swym zarysie rozwoju ludzkości Condorcet podkreślał, że postęp ludzkości następuje dzięki wysiłkom ludzi bez ingerencji czynników boskich. Człowiek bowiem posiada zdolność do doskonalenia się dzięki własnemu rozumowi. Dzieje ludzkości rysują się w jego filozofii jako proces linearny, ciągły, przebiegający po wznoszącej się linii, przy czym opis postępu obejmuje nie tylko czasy minione, ale również przyszłość. W ten sposób Condorcet przedstawił perspektywę dalszego rozwoju ludzkości w kierunku ustroju zgodnego z prawem natury i całkowitej eliminacji cierpień. Właśnie ten pogląd Condorceta będzie przyświecał Augustowi Comte’owi (1798-1857) przy budowaniu „filozofii pierwszej” oraz Claude’owi Adrienowi Helvétiusowi (1715-1771) i Paulowi Henry’emu d´Holbachowi (1723-1789).

EN

The 18th century is the opening to cognitive progress (epistemology) which becomes the core of historical progress. They were defined more precisely by Robert Turgot (1727-1781). Turgot’s lecture entitled Discours sur l´histoire universalle of 1750 significantly contributed to the notion of “progress”. The lecture presented a broad programme of historical studies whose object was humanity striving for perfection. Turgot’s programme was implemented by his friend Jean Antoine de Condorcet (1743-1794). He contained the interpretation of his programme of historical progress in Esquisse d´un tableau historique des progrés de l´esprit humain (A sketch of the picture of progress of human spirit through the ages). It was 1794 and in that year Condorcet was imprisoned. Jean Antoine de Condorcet proposed a secular mechanism of progress which was to take place through development of knowledge and science. In his outline of the development of humanity, Condorcet emphasised that the progress of humanity occurs because of efforts of people without interference of divine factors. Man is able to improve due to his own mind. The history of humanity is presented in his philosophy as a linear, continuous process taking place along a rising line, whereas the description of progress includes both past times and the future. In this way, Condorcet showed the perspective of further development of humanity in the direction of a system consistent with the law of nature and the complete elimination of suffering. This view of Condorcet motivated August Comte (1798-1857) when he built the “first philosophy”, and Claude Adrien Helvétius (1715-1771) and Paul Henry d´Holbach (1723-1789).

Słowa kluczowe

PL

empiryzm; scjentyzm; matematyzacja; industrializm; filozofia postępu

EN

empiricism; scientism; mathematization; industrialism; philosophy of progress

• Wydawca: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Czasopismo: Studia Warmińskie
• Rocznik: 2017
• Numer: 54
• Strony: 59-67

Twórcy

autor

Podgórski Ryszard

• Katedra Aksjologicznych Podstaw Edukacji, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. ks. Feliksa Szrajbera 11, 10-007 Olsztyn,

Bibliografia

• Berman H.J., Reid C.J., Max Weber as legal historian, in: S. Turner (ed.), The Cambridge Companion to Weber, Cambridge 2000, p. 230.
• Comte A., Metoda pozytywna w szesnastu wykładach, abbrev. by J. Rigolage, translated by W. Wojciechowska, Warszawa 1961.
• Condorcet A.N., Szkic obrazu postępu ducha ludzkiego poprzez dzieje, transl. by E. Hartleb and J. Strzelecki, Warszawa 1957.
• Drozdowicz Z., Filozofia Oświecenia, Poznań 2006.
• Filozofia Francuska XIX wieku, Selection made by B. Skarga, Warszawa 1978.
• Kołakowski L., Filozofia pozytywistyczna, Warszawa 2009.
• Krasnodębski Z., Genealogia idei postępu, http://www.omp.org.pl/pokazZalacznik.php?idZalaczniki=11 (11.07.2016).
• Kuderowicz Z., Filozofia nowożytnej Europy, Warszawa 2014.
• Nisbet R., History and Idea of Progress, New York 1980.
• Podgórski R.A., Historia myśli społecznej. Od antyku do współczesności, Poznań 2012.
• Rossi P., Zatonięcia bez świadka. Idea postępu, transl. by A. Dudzińska-Facca, Warszawa 1998.
• Russel B., Dzieje zachodniej filozofii, Warszawa 2012.
• Skarga B., Comte. Renan. Claude Bernard, Warszawa 2013.