Doświadczenie wykluczenia widziane od środka. „Skrawek czasu” Idy Fink i jego polska recepcja

• Autorzy: Aránzazu Calderón Puerta

Warianty tytułu

EN

Experience of Exclusion Seen from the Inside. Ida Fink’s “Skrawek czasu” (“A Scrape of Time”) and Its Polish Reception

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Opowiadaniom Fink poświęcono w Polsce wiele uwagi. W licznych recenzjach nie znajdziemy jednak kontekstu społecznego, w którym byli zanurzeni ich bohaterowie od chwili wybuchu wojny. Brakuje refleksji nad relacją większość–mniejszość, determinującą sytuację Żydów ukrywających się w Europie Środkowo-Wschodniej. Na przekór założeniom polskiej krytyki, która wydobywa milczenie jako jedyny obszar świadectwa lub pyta, jak to się stało, że „ludzie ludziom zgotowali ten los”, w wypowiedziach formułowanych z perspektywy ofiar odnajdujemy nowy opis wydarzeń. Wychodzą przy tym na jaw strategie pomijania większościowej przemocy w dominującej narracji. Dopiero z wykluczenia utrwalonego w kulturze wyrasta umykające wypowiedzeniu doświadczenie absolutnej samotności i egzystencjalnej rozpaczy eksterminowanych. Rozpoznanie ich statusu jako nie-ludzi w praktykach nazistów i lokalnych większości pozwala dostrzec i nazwać mechanizmy umożliwiające Zagładę.

EN

Much attention has been paid to Fink’s stories. The numerous reviews are, however, devoid of the social context into which the stories’ protagonists were immersed from the outbreak of the war. They also lack of reflection about the majority–minority relation determining the situation of the Jews hiding in the Central and Eastern Europe. In defiance of the Polish critical assumptions which exploit silence as the only sphere of testimony or ask why it was that ‘people dealt this fate to people,’ the expressions formulated from the victims’ perspective a new description of the events can be found. To add, they also reveal the strategies of omitting the violence of the majority of the society in the dominating narration. It is only exclusion preserved in culture from which the experience of total loneliness and existential despair of the exterminated that starts to grow, and that escapes expression. Recognition of their status as non-humans in the Nazi practices and the majority of local people allows to discern and term the mechanisms of Shoah.

Słowa kluczowe

EN

Ida Fink; Ida Fink's "Skrawek czasu" ("A Scrape of Time")

• Wydawca: Instytut Badań Literackich PAN
• Czasopismo: Pamiętnik Literacki
• Rocznik: 2015
• Tom: 106
• Numer: 3
• Strony: 73-104

Daty

wydano

2015-09-30

Twórcy

autor

Aránzazu Calderón Puerta

• Uniwersytet Warszawski

Identyfikatory

ISSN

0031-0514