„Aleksander Ford”, człowiek zmyślony. Tożsamość i polityka w „Sabrze” (1933) i „Drodze młodych” (1936)

• Autorzy: Tomasz Rachwald

Warianty tytułu

EN

“Aleksander Ford”, an Invented Man. Identity and Politics in „Sabra” (1933) and „Children Must Laugh” (1936)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W tekście autor analizuje dwa spośród zachowanych filmów zrealizowanych przez Aleksandra Forda przed 1939 rokiem: „Sabry” (1933) i „Drogi młodych” („Mir kumen on”, 1936). Celem analizy jest wykazanie obecności w nich wyraźnych śladów ideologii internacjonalizmu komunistycznego, stojących w sprzeczności z ideą bucharinowskiego socjalizmu w jednym kraju, realizowaną przez Forda w „Młodości Chopina” (1951) i poniekąd w „Krzyżakach” (1960). Rachwald bada obecność wątków etnicznych w wymienionych filmach, zwracając uwagę na wskazaną przez Forda siłę więzi klasowych oraz słabość i tymczasowość więzi etnicznych i narodowych. W tle tych obserwacji umieszczam praktykę zmieniania nazwiska przez twórców pochodzenia żydowskiego pracujących w polskim przemyśle filmowych dwudziestolecia międzywojennego (Ford, Waszyński). Efektem jest profil ideowy młodego reżysera, bliższego wówczas, mimo zaangażowania w KPP, Drugiej, a nie Trzeciej Międzynarodówce.

EN

In the article the author analyses two of the surviving films by Aleksander Ford made before 1939: „Sabra” (1933) and „Children Must Laugh” („Mir kumen on”, 1936). The aim of the analysis is to demonstrate the presence in them of traces of communist ideology of internationalism, standing in contradiction with Bukharin’s idea of the Socialism in One Country implemented by Ford in „Young Chopin” (1951) and to some extent in the „Teutonic Knights” (1960). Rachwald examines the presence of ethnic themes in these films, noting that Ford pointed to the strength of bonds existing within social class and the weakness and transience of bonds based on ethnicity and nationality. Given this, the author also points out to the practice of changing one’s surname common among the artists with Jewish background (e.g. Ford, Waszyński) working in the Polish film industry in the interwar period. In conclusion the article presents an ideological profile of a young director, who despite his engagement with the Polish Communist Party, at the time was closer to the Second and not the Third International.

Słowa kluczowe

PL

Ford Aleksander; komunizm; internacjonalizm; kino żydowskie

EN

Ford Aleksander; Communism; Internationalism; Jewish cinema

• Wydawca: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Czasopismo: Kwartalnik Filmowy
• Rocznik: 2015
• Numer: 92 Kino polskie i polityka
• Strony: 61-74

Twórcy

autor

Tomasz Rachwald

• Instytut Sztuk Audiowizualnych, Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej, Uniwersytet Jagielloński

Bibliografia

• Beylin, Stefania. Na taśmie wspomnień. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1962
• Gross, Natan. Film żydowski w Polsce. trans. A. Ćwiakowska. Kraków: Rabid, 2002
• Heymanowa, Stefania. „Sabra”. „Kino” 49 (1932)
• Janicki, Stanisław. Aleksander Ford. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1967
• Leder, Andrzej. Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2014
• Micińska, Magdalena. Inteligencja na rozdrożach. 1864-1918. Warszawa: Instytut Historii PAN, Neriton, 2008
• Nowaczyński, Adolf. „Obowiązek cenzury”. „Film” 11 (1936)
• Olczak-Ronikier, Joanna. W ogrodzie pamięci. Kraków: Znak, 2002
• Sierpowski, Stanisław, Stanisław Żerko. Dzieje Polski w XX wieku. Poznań: Kurpisz, 2002
• Urbański, Krzysztof. Kino żydowskie w Kielcach w latach 1909-1939 na tle kinematografii krajowej. In: Kultura Żydów polskich XIX i XX wieku. red. R. Kołodziejczyk, R. Renz. Kielce: Kieleckie Towarzystwo Naukowe, 1992
• Wolman-Sieraczkowa, M. Sabra. Korespondencja własna „Głosu Kobiet”. „Chwila” 4781 (1932)
• Zahorska, Stefania. „Skonfiskowany film”. „Wiadomości Literackie” 18 (1936)
• Zajiček, Edward. Poza ekranem. Polska kinematografia w latach 1896-2005. Warszawa: Stowarzyszenie Filmowców Polskich, Studio Filmowe Montevideo, 2009
• Zajiček, Edward. Poza ekranem. Kinematografia polska 1918-1991. Warszawa: Filmoteka Narodowa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1992
• Zieliński, Konrad. „Polski i żydowski ruch robotniczy w Królestwie Polskim w latach I wojny światowej”. „Studia Judaica” 1 (2004)