Exchange of Lithics Seen from the Perspective of Flint Material Refitting. Case Study of the Final Palaeolithic Site Krzeczów 9 in Zakole Załęczańskie

• Autorzy: Płaza Dominik K.

Warianty tytułu

PL

Wymiana krzemieni w świetle zastosowania metody składanek. Przykład ze stanowiska schyłkowopaleolitycznego nr 9 w Krzeczowie, z rejonu Zakola Załęczańskiego

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

PL

W artykule zaprezentowano wybrane aspekty cyrkulacji krzemieni w oparciu o wyniki metody składanek, zastosowanej w przypadku materiałów krzemiennych ze stanowiska nr 9 w Krzeczowie, z rejonu zakola załęczańskiego nad Wartą (Ryc. 1). Stanowisko 9 w Krzeczowie było badane w 1981 roku przez Krzysztofa i Marię Cyrek z Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Na stanowisku, z obszaru 50 m2, pozyskano prawie 1000 zabytków krzemiennych, które tworzyły niewielką koncentrację (Ryc. 2) (CYRKOWIE 1987: 5-7). W 2006 roku autor podjął próbę kompleksowego składania tego niewielkiego inwentarza. Uzyskane rezultaty dały asumpt do podjęcia dyskusji na szereg tematów, w tym np. kwestie pozyskiwania, wytwarzania i przemieszczania się obłupni, rdzeni oraz półsurowca (FIEDORCZUK 1995). Uzyskane bloki (Ryc. 3-6) oraz materiały niezłożone z bloku nr 3 (Ryc. 7,8) pozwoliły ustalić, w jakiej postaci krzemienie trafiły na omawiane stanowisko. W dwóch pierwszych przypadkach (bloki 1 i 2) były to obłupnie o zbliżonych parametrach, które następnie zostały doprowadzone do podobnego etapu, tzn. rdzenia przygotowanego do właściwej eksploatacji. W trakcie eksploracji stanowiska nie pozyskano rdzeni szczątkowych z żadnego z tych bloków, co wskazuje, że zostały one wyniesione poza teren objęty badaniami. Wydaje się, że trzeci blok znalazł się w obrębie stanowiska właśnie na etapie przygotowanego rdzenia, bezpośrednio przed rozpoczęciem właściwej jego eksploatacji. Uzyskana składanka, tzn. blok 3 (Ryc. 5, 6), oraz dopasowany surowcowo i technologicznie półsurowiec i formy techniczne (Ryc. 7, 8) wskazują na pełne wyeksploatowanie rdzenia, aż do porzucenia jego formy szczątkowej (Ryc. 7:1) w obrębie pracowni. Co ważne, jak pokazują wyniki składania, poza teren objęty badaniami wyniesiono także większość wiórów (Ryc. 6). Szereg kwestii pozostaje otwartych, np. ile osób łupało krzemienie na stanowisku? Czy większość zabytków ze stanowiska reprezentuje pojedyncze zdarzenie, związane z zaprawieniem dwóch obłupni i eksploatacją kilku rdzeni wcześniej przygotowanych w innym obozowisku? Czy może jednak każdy z rdzeni reprezentuje osobne, niezależne zdarzenie, których ślady zalegają razem, tworząc typową dla stanowisk piaskowych „mieszaninę”? Kwestii tych nie można na obecnym etapie badań jednoznacznie rozstrzygnąć.

• Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
• Czasopismo: Światowit
• Rocznik: 2012
• Tom: Tom IX (L), fasc. B
• Strony: 235-243

Twórcy

autor

Płaza Dominik K.

Bibliografia

• CYREK K., 1996 Osadnictwo schyłkowopaleolityczne w Zakolu Załęczańskim doliny Warty, Łódź.
• CYRKOWIE M & K., 1987 schyłkowopaleolityczna pracownia ostrzy krzemiennych w Krzeczowie, województwo sieradzkie, “Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria archeologiczna” 34, 5-32.
• DZIEWANOWSKI M., 2006 Flint Assemblage Dręstwo 37. A Preliminary Analysis of Predetermined swiderian Debitage, (in:) A. Wiśniewski, T. Płonka, J.M. Burdukiewicz (eds.), The stone: Technique and Technology, Wrocław, 149-166.
• FIEDORCZUK J., 1995, Production, selection and “Export” of Blanks in the final Palaeolithic Masovian complex. A case study of the Blade Workshop from Rydno IV/57 in southern Poland, “Archaeologia Polona” 33, 59-69.
• FIEDORCZUK J., 2006 final Palaeolithic camp organisation as seen from the Perspective ofLithic Artifacts Refitting, Warszawa.
• GINTER B., 1999 swiderian flint Mines and Workshop at Gojść on Upper Warta River, (in:) S.K. Kozłowski, J. Gurba, L.L. Zaliznyak (eds.), tanged Points cultures in Europe. Read at the International Archaeological symposium, Lublin, september, 13-16,1993, Lubelskie Materiały Archeologiczne XIII, Lublin, 164-168.
• INIZAN M.-L. ET AL., 1999 M.-L. Inizan, M. Reduron-Ballinger, H. Roche, J. Tixier, Technology and Terminology of Knapped stone, Prehistoire de la Pierre Taillee 5, Nanterre.
• KLIMEK J., 2006 An Existence of specialized Workshops at the Mazovian site, (in:) A. Wiśniewski, T. Płonka, J.M. Burdukiewicz (eds.), The stone: Technique and Technology, Wrocław, 105-126.
• NIESIOŁOWSKA-ŚRENIOWSKA E. ET AL., 2011, E. Niesiołowska-Śreniowska, D.K. Płaza, P. Marosik, Z. Balwierz, Obozowiska ze starszej i środkowej epoki kamienia na stanowisku 1 w Aleksandrowie Łódzkim w kontekście analizy środowiska naturalnego, Łódź.
• PŁAZA D.K., 2012, Materiały krzemienne ze stanowiska 9 w Krzeczowie, pow. Wieluń (Zakole Załęczańskie) w świetle metody składanek, “Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria archeologiczna” 45,137-166.
• SOBKOWIAK-TABAKA I., 2011, społeczności późnego paleolitu w dorzeczu Odry, Poznań.
• SULGOSTOWSKA Z., 2005 Kontakty społeczności późnopaleolitycznych i mezolitycznych między Odrą, Dźwiną i górnym Dniestrem. studium dystrybucji wytworów ze skał krzemionkowych, Warszawa.