Kształcenie świadomości językowej w gimnazjum – lekcje gramatyki

• Autorzy: Jolanta Nocoń

Warianty tytułu

EN

Shaping linguistic awareness in middle school – command of Polish grammar

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W publikacji podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, jak na poziomie gimnazjum realizowane są zapisy podstawy programowej z 2008 r. w zakresie świadomości językowej, w jaki sposób uczy się gramatyki języka polskiego i jakie wyniki uzyskują uczniowie. Materiał badawczy stanowiły dane zebrane w trakcie realizacji badania Dydaktyka literatury i języka polskiego w gimnazjum w świetle nowej podstawy programowej, obejmujące: wyniki zadań testowych sprawdzających wiedzę i umiejętności z zakresu świadomości językowej, wyniki obserwacji nieuczestniczących lekcji językowych, informacje uzyskane w wywiadach z nauczycielami i uczniami oraz w ankietach. Analiza danych pozwoliła stworzyć wieloaspektowy obraz dydaktyki świadomości językowej w gimnazjum. Okazało się, że jest ona bardzo tradycyjna, nastawiona na teoretyczną wiedzę o systemie języka polskiego. Model ten rozmija się z wpisaną w nową podstawę programową zasadę funkcjonalnego uczenia o języku, dlatego wielu gimnazjalistów ma trudności z praktycznym wykorzystaniem abstrakcyjnej wiedzy.

EN

The article approaches the question of how provisions for the 2008 core curriculum are implemented at lower secondary school within the sub-area of linguistic awareness. It also covers, how Polish language grammar is taught, and student results. Data was obtained from the study: Didactics of literature and Polish language in middle school under the new core curriculum, including results from: tests measuring knowledge and skills involving linguistic awareness, non-participant observation of language classes, information collected from interviews with teachers and students, and questionnaires. The analysis of this varied data allowed construction of a multi-faceted image of linguistic awareness teaching in middle school which emerged to appear highly traditional and geared towards theoretical knowledge of the Polish language. This model does not satisfy the principles for functional language teaching, as prescribed by the new core curriculum. This may explain, why many middle school students experience difficulty in the application of their abstract knowledge to practical situations.

Słowa kluczowe

PL

dydaktyka języka polskiego; świadomość językowa; gramatyka języka polskiego; funkcjonalne uczenie o języku

EN

Polish language didactics; linguistic awareness; Polish grammar; functional teaching about language

• Wydawca: Instytut Badań Edukacyjnych
• Czasopismo: Edukacja
• Rocznik: 2015
• Numer: 1(132)
• Strony: 81–96

Twórcy

autor

Jolanta Nocoń

• Instytut Polonistyki i Kulturoznawstwa, Uniwersytet Opolski

Bibliografia

• Bakuła, K. (1997). Kształcenie językowe w szkole podstawowej w świetle współczesnych teorii psychologicznych i lingwistycznych. Projekt nowej metodyki. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Bartmiński, J. (2009). Nauka o języku w podstawie programowej. W: Podstawa programowa z komentarzami, t. 2: Język polski w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum (s. 60–62). Pobrano z https://archiwum.men.gov.pl/images/stories/pdf/Reforma/men_tom_2.pdf
• Bartmiński, J. (2014). Czym w podstawie programowej jest świadomość językowa? Polonistyka, 1, 9–13.
• Bernstein, B. (1990). Odtwarzanie kultury. Przeł. Z. Bokszański i A. Piotrowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Gajda, S. (2014). Ku świadomości językowej. W: J. Nocoń i A. Tabisz (red.), Język a Edukacja 3. Świadomość językowa (s. 15–24). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
• Jaworski, M. (1991). Metodyka nauki o języku polskim (wyd. 3 zmienione). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Komorowska, H. (red.). (1988). Ćwiczenia komunikacyjne w nauce języka obcego. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Kowalikowa, J. (2004). Kształcenie językowe. Teoria dla praktyki. W: A. Janus-Sitarz (red.), Polonista w szkole. Podstawy kształcenia nauczyciela polonisty (s. 85–135). Kraków: Universitas.
• Kowalikowa, J. (2014a). Od słowa do zdania, od zdania do tekstu – od tekstu do zdania, od zdania do słowa. W: A. Janus-Sitarz i E. Nowak (red.), Szkolna polonistyka zanurzona w języku (s. 17–43). Kraków: Universitas.
• Kowalikowa, J. (2014b). Świadomość językowa w aspekcie edukacyjnym przekładana na działania dydaktyczne. W: J. Nocoń i A. Tabisz (red.), Język a Edukacja 3. Świadomość językowa (s. 25–36). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
• Nagajowa, M. (1994). Nauka o języku dla nauki języka. Kielce: Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP.
• Nocoń, J. (2014). Świadomość językowa w podręcznikach szkolnych (teoria i praktyka). W: J. Nocoń i A. Tabisz (red.), Język a Edukacja 3. Świadomość językowa (s. 160–174). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
• Skudrzyk, A. (2005). Czy zmierzch kultury pisma? O synestezji i analfabetyzmie funkcjonalnym. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Uwagi

http://www.edukacja.ibe.edu.pl/images/numery/2015/1-6-nocon-ksztalcenie-swiadomosci-jezykowej.pdf

Identyfikatory

ISSN

0239-6858