Twórca wyzwalający rzeczywistość przeciwko dyktatowi „mise en scène”? „Five” Abbasa Kiarostamiego

• Autorzy: Zawojski Piotr

Warianty tytułu

EN

An Author Liberating Reality Against the Dictates of “Mise en scène”? “Five” by Abbas Kiarostami

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Five (2003) Abbasa Kiarostamiego jest interpretowane w tym artykule w kontekstach medialnych, technologicznych i filozoficznych. Najpierw zostają przedstawione okoliczności powstania filmu, sens ewoluującego tytułu oraz różne wersje ekspozycyjne. W kolejnych pięciu częściach artykułu autor podejmuje następujące kwestie: inspiracje, jakie Kiarostami czerpał z twórczości Yasujirō Ozu, oraz utopijne marzenie o tworzeniu filmu bez autora (I); możliwości, jakie dała twórcy technologia cyfrowa (II); intencje stworzenia filmu bez historii (III); postantropocentryczna strategia wyrażająca się zwrotem ku przedmiotom (IV); pejzaż wizualny, który zostaje zastąpiony widzeniem na granicy widzialności (V). W zakończeniu artykułu autor interpretuje instalację Doors without Keys (2015) jako votum separatum wobec powszechnego dziś przekonania o dominacji ruchomych obrazów jako środków prezentowania rzeczywistości.

EN

Abbas Kiarostami’s Five (2003) is interpreted in this article in media, technological, and philosophical contexts. The author begins by presenting the circumstances of this production, the evolving title, and various display versions. In the subsequent five parts of the article, he addresses the following issues: the inspiration Kiarostami drew from the works of Yasujirō Ozu, the utopian dream of making a film ‘without an author’ (I); the possibilities offered by digital technology (II); Kiarostami’s intention to create a film ‘without history’ (III); a post-anthropocentric strategy expressed by a cinematic shift towards objects that replace the dominant tendency towards human subjects (IV); visual landscape replaced by seeing at the edge of visibility (V). At the end of the article, the installation Doors without Keys (2015) is interpreted as a votum separatum against the popular belief that moving images dominate as means of presenting reality.

Słowa kluczowe

PL

Abbas Kiarostami; Yasujirō Ozu; postantropocentryzm; pejzaż dźwiękowy

EN

Abbas Kiarostami; Yasujirō Ozu; post-anthropocentrism; soundscape

• Wydawca: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Czasopismo: Kwartalnik Filmowy
• Rocznik: 2023
• Numer: 122 Krajobrazy, panoramy, terytoria
• Strony: 156-178

Twórcy

autor

Zawojski Piotr

• Uniwersytet Śląski

Bibliografia

• Bachelard, G. (1982). Chwila poetycka i chwila metafizyczna (tłum. M. Goszczyńska). Literatura na Świecie, (3-4), ss. 56-63.
• Brown, W. (2014). Complexity and Simplicity in „Inception” and „Five Dedicated to Ozu”. W: W. Buckland (red.), Hollywood Puzzle Films (ss. 125-139). New York – London: Routledge.
• Burch, N. (1979). To the Distant Observer: Form and Meaning in the Japanese Cinema. Berkeley – Los Angeles: University of California Press.
• Cartier-Bresson, H. (2005). Decydujący moment (tłum. K. Łyczywek). Format. Pismo Artystyczne, (1-2), ss. 2-4.
• Cronin, P. (red.) (2015). Lessons with Kiarostami. New York: Sticking Place Books.
• D’Arcy, D. (2015, 12 grudnia). Abbas Kiarostami on His Fixation with Doors, the Still Image and Carpentry. TheArtNewspaper.com. https://www.theartnewspaper.com/2015/12/12/abbas-kiarostami-on-his-fixation-with-doors-the-still-image-and-carpentry
• Ebert, R. (2003, 11 kwietnia). Ten. RogerEbert.com. https://www.rogerebert. com/reviews/ten-2003
• Elena, A. (2005). The Cinema of Abbas Kiarostami. London: SAQI in association with Iran Heritage Foundation.
• Flanagan, M. (2012). „Slow Cinema”: Temporality and Style in Contemporary Art and Experimental Film. Exeter: University of Exeter.
• Goudet, S. (2004). „Five” d’Abbas Kiarostami. Ciné-poèmes. Positif, (519), ss. 55-57.
• Haridas, B. (2013, 6 kwietnia). „Five” by Abbas Kiarostami. Harianddas.weebly.com. https://harianddas.weebly.com/blog/five-by-abbas-kiarostami
• Hassannia, T. (2015, 19 listopada). Behind Closed Doors with Abbas Kiarostami. TheGlobeandMail.com. https://www.theglobeandmail.com/arts/film/behind-closeddoors-with director-abbas-kiarostami/article27372496
• Honarpisheh, D. (2018). Waves of Stasis: Photographic Tendency and a Cinema of Kindness in Kiarostami’s „Five (Dedicated to Ozu)”. Iran Namag, 2 (4), ss. XXXVIII– LVII.
• Jeffries, S. (2005, 16 kwietnia). Landscapes of the Mind. TheGuardian.com. https:// www.theguardian.com/film/2005/apr/16/art
• Kara, S. (2013). The Sonic Summons: Meditations on Nature and Anempathetics Sound in Digital Documentaries. W: C. Vernallis, A. Herzog, J. Richardson (red.), Oxford Handbook of Sound and Image in Digital Media (ss. 582-598). New York: Oxford University Press.
• Krause, B. (2015). Człowiek w orkiestrze świata. W poszukiwaniu źródeł muzyki (tłum. K. Kijowska, M. Bogdańska). Glissando, (26), ss. 46-51.
• Krause, B. (2015). Voices of the Wild: Animal Songs, Human Din, and the Call to Save Natural Soundscapes. New Haven – London: Yale University Press.
• Oliveros, P. (2005). Deep Listening: A Composer’s Sound Practice. New York: iUniverse.
• Remes, J. (2015). Motion(less) Picture: The Cinema of Stasis. New York: Columbia University Press.
• Sani, M. R. (2019). Cinematic Lessons from Abbas Kiarostami. Middletown: IMOFIS.
• Schafer, R. M. (1993). Soundscape: Our Sonic Environment and the Tuning of the World. Rochester: Destiny Books.
• Tarkowski, A. (1991). Czas utrwalony (tłum. S. Kuśmierczyk). Warszawa: Wydawnictwo Pelikan.
• Zylinska, J. (2017). Nonhuman Photography. Cambridge – London: The MIT Pre