System wyborczy Księstwa Warszawskiego (1807–1815). Zasady i praktyka powoływania Izby Poselskiej

• Autorzy: Ilski Zdzisław

Warianty tytułu

EN

Electoral system of the Duchy of Warsaw (1807–1815). Principles and practice of appointing the Chamber of Deputies

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

EN

In the article the electoral system for the Chamber of Deputies of the Parliament of the Duchy of Warsaw is presented. Its legal bases are indicated: the Constitution of the Duchy and its supplementary decrees. The main elements of the Duchy’s electoral system are presented. Its organisational basis was a network of single-mandate electoral districts created by county assemblies and communal assemblies. Participation in them required the fulfillment of a number of criteria enabling citizens to exercise their electoral rights. The procedure for electing MPs and deputies as well as the voters’ rights are herein discussed. It is remarked that the voters could cast a single vote, an approving vote, or exercise block voting. The rule for deciding in elections is further presented. An electoral victory could result from a unanimous election or from a relative majority of votes. The electoral system of the Duchy of Warsaw is then compared to French proposals and it is demonstrated that it drew mainly from the Polish parliamentary tradition. The practical application of this system in the 1809 and 1811 elections, dominated by the desire for a unanimous election, is outlined.

Słowa kluczowe

EN

constitution; decree; Chamber of Deputies; Senate; single mandate electoral district; county assembly; municipal assembly; voting rights; election procedure; approving vote; block voting; ordinary majority; deputy

• Wydawca: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Czasopismo: Przegląd Sejmowy
• Rocznik: 2020
• Numer: 3(158)
• Strony: 77–100

Twórcy

autor

Ilski Zdzisław

• Dr hab. Zdzisław Ilski, profesor Politechniki Wrocławskiej, Studium Nauk Humanistycznych i Społecznych, [e-mail], https://orcid.org/0000-0001-5643-659X

Bibliografia

• Dekret z dnia 19 grudnia 1807 r. o obywatelstwie, Dz.P.K.W., t. I, nr 1.
• Dekret z dnia 19 grudnia 1807 r. o tymczasowym podziale departamentów na powiaty i zgromadzenia gminne, Dz.P.K.W., t. I, nr 2.
• Dekret z dnia 7 września 1808 r. o zgromadzeniach politycznych, Dz.P.K.W., t. I, nr 5.
• Dekret z dnia 22 grudnia 1808 r. w sprawie liczebności zgromadzeń gminnych, Dz.P.K.W., t. I, nr 6.
• Dekret z dnia 9 stycznia 1809 r. o Sejmie, Dz.P.K.W., t. I, nr 7.
• Dekret z dnia 16 stycznia 1809 r. o kandydowaniu osób nieobecnych na sejmiku i zgromadzeniu gminnym, Dz.P.K.W., t. I, nr 7.
• Dekret z dnia 24 lutego 1810 r. o przystosowaniu Konstytucji Księstwa Warszawskiego do ziem do niego wcielonych, Dz.P.K.W., t. II, nr 16.
• Dekret z dnia 17 kwietnia 1810 r. o podziale ziem wcielonych do Księstwa Warszawskiego na departamenty, powiaty i zgromadzenia, Dz.P.K.W., t. II, nr 16.
• Dekret z dnia 12 stycznia 1811 r. o przyłączeniu sejmików powiatowych i zgromadzeń gminnych ziem wcielonych do Księstwa Warszawskiego do oddziałów, Dz.P.K.W., t. III, nr 27.
• Dekret z dnia 22 lutego 1811 r. o odnowieniu członków Izby Poselskiej, rad departamentowych, powiatowych i municypalnych oraz sędziów pokoju, Dz.P.K.W., t. III, nr 29.
• Dekret z dnia 1 października 1811 r. dotyczący wybieralności sędziów Trybunału Handlowego, Dz.P.K.W., t. III, nr 35.
• Konstytucja francuska z 3 września 1791 roku, [w:] Powszechna historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych, wybór M.J. Ptak, M. Kinstler, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1996.
• Konstytucja Republiki Francuskiej z 22 sierpnia 1795 r., [w:] Powszechna historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych, wybór M.J. Ptak, M. Kinstler, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1996.
• Konstytucja Republiki Francuskiej z 13 grudnia 1799 r., [w:] Powszechna historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych, wybór M.J. Ptak, M. Kinstler, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1996.
• Seymiki, [w:] Volumina legum, t. IX, Wydawnictwo Komisji Prawniczej Akademii Umiejętności w Krakowie, Kraków 1889.
• Ustawa konstytucyjna z 24 czerwca 1793 r., [w:] Powszechna historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych, wybór M.J. Ptak, M. Kinstler, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1996.
• Ustawa Konstytucyyna Xięstwa Warszawskiego, Dz.P.K.W., t. I.
• Bielawski G., Projekt do Konstytucyi Narodu Polskiego, [b.w.], Warszawa 1807.
• „Gazeta Warszawska” 1811.
• List donoszący o sejmikach miejskich w Warszawie odprawionych, a oraz i innych okolicznościach świeżo wydarzonych, [w:] Materiały do dziejów Sejmu Czteroletniego, t. IV, oprac. J. Woliński, J. Michalski, E. Rostworowski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków 1960.
• List drugi, donoszący resztę o sejmikach miejskich odprawionych w Warszawie, [w:] Materiały do dziejów Sejmu Czteroletniego, t. IV, oprac. J. Woliński, J. Michalski, E. Rostworowski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków 1960.
• Pamiętnik Juljana Ursyna Niemcewicza o czasach Księstwa Warszawskiego (1807–1809), nakładem Gebethnera i Wolffa, Warszawa 1902.
• Pamiętniki Juljana Ursyna Niemcewicza 1809–1820, t. I: 1809–1813, nakładem Księgarni J.K. Żupańskiego, Poznań 1871.
• Pamiętniki Józefa Wybickiego Senatora Wojewody Królestwa Polskiego, nakładem Księgarni Gubrynowicza i Schmidta, Lwów 1881.
• Staszic S., Do Seymu. Co się z nami stanie? Co nam we wszystkich działaniach na pierwszey uwadze mieć należy, [b.m. i d.w.].
• Ajnenkiel A., Historia sejmu polskiego, t. II, cz. I: W dobie zaborów, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1989.
• Czubaty J., Księstwo Warszawskie (1807–1815), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011.
• Czubaty J., Księstwo Warszawskie — pierwsze nowoczesne państwo polskie?, „Kwartalnik Historyczny” 2018, vol. 125, nr 2, https://doi.org/10.12775/KH.2018.125.2.04.
• Czubaty J., Zasada „dwóch sumień”. Normy postępowania i granice kompromisu politycznego Polaków w sytuacjach wyboru (1795–1815), Neriton, Warszawa 2005.
• Ilski Z., Wzór systemu wyborczego Polski przedrozbiorowej (XV–XVIII wiek), „Studia Wyborcze” 2017, t. 24, https://doi.org/10.26485/SW/2017/24/3.
• Kallas M., Konstytucja Księstwa Warszawskiego — jej powstanie, systematyka i główne instytucje w związku z normami szczegółowymi i praktyką, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Toruń 1970.
• Kallas M., Ustrój konstytucyjny Księstwa Warszawskiego, „Przegląd Sejmowy” 2007, nr 5(82).
• Mycielski M., Rząd Królestwa Polskiego wobec sejmików i zgromadzeń gminnych 1815–1830, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010.
• Rosner A., Pierwsze sejmiki w Księstwie Warszawskim. Przygotowania do sejmu 1809 roku, [w:] Parlamentaryzm i prawodawstwo przez wieki. Prace dedykowane Prof. Stanisławowi Płazie w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. J. Malec, W. Uruszczak, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1999.
• Sobociński W., Historia ustroju i prawa Księstwa Warszawskiego, Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Toruń 1964.
• Zdaniuk B., Wybory parlamentarne we Francji 1789–1914. Problem reprezentatywności wyboru, Oficyna Wydawnicza ASPRA, Warszawa 2005.

Identyfikatory

DOI

10.31268/PS.2020.35