O formach zawierania małżeństw i statusie kobiet na Rusi w czasach pogańskich

• Autorzy: Katarzyna Kosowska

Warianty tytułu

EN

Entering into Marriages and Situation of Women in Old Pagan Ruthenia

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem niniejszego artykułu jest próba znalezienia odpowiedzi na pytanie, jakie formy zawierania małżeństwa oraz obrzędy ślubne znała Ruś okresu pogańskiego. Artykuł stanowi również próbę przedstawienia społecznego oraz majątkowego statusu kobiet staroruskich w badanych okresie. W charakterze źródeł badawczych wykorzystane zostały zabytki piśmiennictwa staroruskiego — latopisy: Powieść minionych lat oraz Latopis Pieriejasławia-Suzdalskiego. Analiza staroruskich latopisów pozwoliła na wyodrębnienie dwóch, zasadniczo różniących się sposobów zawierania małżeństwa w okresie przedchrześcijańskim: „porwania” („умычка”) oraz „prowadzenia” („ведение”) żony. Ponadto istnieje możliwość rekonstrukcji trzeciej, pośredniej formy zawierania małżeństwa — kupno-sprzedaż narzeczonej („купля-продажа”). Siła więzów małżeńskich oraz status kobiet w rodzinie pogańskiej były pochodną formy zawartego małżeństwa.

EN

This article analyses how marriages and wedding rites are concluded in Ruthenia in the pagan period. The article also presents the social and wealthy position of Old-Russia women during the studied period of time. The research sources used in the article are Old-Russian chronicles: The Russian Primary Chronicle and Letopisets Pereyaslavlya-Suzdal’skogo. Analysis of the Old-Russian chronicles allowed the separation of two fundamentally different ways of entering into marriage in the pre-Christian period: “kidnappings” (“umychka”) and “conduct” (“vedeniye”) of wife. In addition, it is possible to reconstruct the third intermediate form of marriage — purchase of the bride (“kuplya-prodazha”). The strength of the marital ties and the position of women in the pagan family was derived from the form of the marriage.

Słowa kluczowe

PL

kobieta; małżeństwo; poganka; Ruś; latopis

EN

woman; marriage; pagan; Ruthenia; latopis

• Wydawca: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Czasopismo: Roczniki Kulturoznawcze
• Rocznik: 2019
• Tom: 10
• Numer: 4
• Strony: 109-121

Twórcy

autor

Katarzyna Kosowska

• Uniwersytet Jagielloński, Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych,

Bibliografia

• Аристов, Николай. „Судьба русской женщины в допетровское время”. Заря 3, № 3 (1871): 169-199 [Aristov, Nikolay. „Sud’ba russkoy zhenshchiny v dopetrovskoye vremya”. Zarya 3, no. 3 (1871): 169–199.
• Добряков, Александр, Русская женщина в до-монгольский период. Санкт-Петербург: Типография В. Безобразова, 1864 [Dobryakov, Aleksandr. Russkaya zhenshchina v do-mongol’skiy period. Sankt-Peterburg: Tipografiya V. Bezobrazova, 1864].
• Загоровский, Александр. О разводе по русскому праву. Харьков: Типография Зильберберга, 1884 [Aleksandr Zagorovskiy, O razvode po russkomupravu. Khar’kov: Tipografiya Zil’berberga, 1884].
• Ключевский, Василий. Курс русской истории, т. 1. Москва: Академический проект, 1956. [Klyuchevskiy, Vasiliy. Kurs russkoy istorii, t. 1. Moskva: Akademicheskiy proyekt, 1956)].
• Летописец Переяславля-Суздальского. Москва: Издaтельство Московсого гуманитарного университета, 2016 [Letopisets Pereyaslavlya-Suzdal’skogo. Moskva: Izdatel’stvo Moskovsogo gumanitarnogo universiteta, 2016].
• „Краткая редакция Устава князя Ярослава Владимировича «О церковных судах»”. W: Российское законодательство X-XX веков, т. 1. Москва: Юридическая литература, 1984 [„Kratkaya redaktsiya Ustava knyazya Yaroslava Vladimirovicha «O tserkovnykh sudakh»”. W: Rossiyskoye zakonodatel’stvo X-XX vekov, t. 1. Moskva: Yuridicheskaya literatura, 1984].
• Момотов, Виктор. Формирование русского средневекового права в IX-XIV вв. Москва: Зерцало, 2003 [Momotov, Viktor. Formirovaniye russkogo srednevekovogo prava v IX-XIV vv. Moskva: Zertsalo, 2003].
• Powieść minionych lat. Najstarsza kronika kijowska. Przełożył Franciszek Sielicki. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum, 1999.
• Пушкарева, Наталья, Женщины Древней Руси. Москва: Мысль, 1989 [Pushkareva, Natal’ya. Zhenshchiny Drevney Rusi. Moskva: Mysl’, 1989].
• Смирнов, Александр, „Народные способы заключения брака”. W: «А се грехи злые, смертные…». Русская семейная и сексуальная культура глазами историков, этнографов, литераторов, фольклористов, правоведов и богословов XIX — начала XX века. Москва, Научно-издательский ценрт «ладомир», 2004 [Smirnov, Aleksandr. „Narodnyye sposoby zaklyucheniya braka”. W: «A se grekhi zlyye, smertnyye…». Russkaya semeynaya i seksual’naya kul’tura glazamiistorikov, etnografov, literatorov, fol’kloristov, pravovedov i bogoslovov XIX — nachala XX veka. Moskva, Nauchno-izdatel’skiy tsenrt «ladomir», 2004)].
• Советская историческая энциклопедия, т. 3. Москва: Государственное научное издательство, 1963) [Sovetskaya istoricheskaya entsiklopediya, t. 3. Moskva: Gosudarstvennoye nauchnoye izdatel’stvo, 1963].
• Сумцов, Николай. О свадебных обрядах, преимущественно русских. Харьков: Типография Попова, 1881 [Sumtsov, Nikolay. O svadebnykh obryadakh, preimushchestvenno russkikh. Khar’kov: Tipografiya Popova, 1881].
• Шашков, Серафим. История русской женщины. Санкт-Петербург: Типография А.С. Суворина, 1879 [Shashkov, Serafim. Istoriya russkoy zhenshchiny. Sankt-Peterburg: Tipografiya A.S. Suvorina, 1879].
• Щепкина, Екатерина. Из истории женской личности в России. Тверь: Феминист-Пресс, 2005 [Shchepkina, Yekaterina. Iz istorii zhenskoy lichnosti v Rossii. Tver’: Feminist-Press, 2005].
• Щульгин, Виталий. О состоянии женщин в России до Петра Великого. Киев: Типография Вальнера, 1850 [Shchul’gin, Vitaliy. O sostoyanii zhenshchin v Rossii do Petra Velikogo. Kiyev: Tipografiya Val’nera, 1850].

Identyfikatory

DOI

10.18290/rkult.2019.10.4-5