Papierowa segregacja. Stosunek Marii Dąbrowskiej do Żydów

• Autorzy: Cyryl Skibiński

Warianty tytułu

EN

Paper Segregation. Maria Dąbrowska’s Attitude towards the Jews

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Stosunek Marii Dąbrowskiej do Żydów był bardzo niejednoznaczny. Z jednej strony, całe życie deklarowała się jako wróg antysemityzmu, a przed wojną publicznie potępiała skierowaną przeciw Żydom agresję. Z drugiej – lektura jej dzienników i listów uświadamia, jak bardzo Żydzi wydawali się jej obcy. Ortodoksyjni, ubodzy Żydzi budzili w niej odrazę. Tylko czasem niechęć ustępowała miejsca przejawom zainteresowania egzotyką codziennego życia w sztetlu. Autorka "Nocy i dni" nie dystansowała się jednak wyłącznie od religijnych Żydów małomiasteczkowych. Z zauważalną rezerwą odnosiła się również do mających żydowskie korzenie, głęboko zasymilowanych uczestników polskiego życia kulturalnego. W swoich dziennikach bardzo skrupulatnie i z dużą podejrzliwością odnotowywała żydowskie pochodzenie napotkanych danego dnia osób. Także oni byli jej w jakimś stopniu obcy. Istotnym, choć nigdy pierwszoplanowym elementem społecznej publicystyki Dąbrowskiej była potrzeba rozwiązania „kwestii żydowskiej”. Źródła napięć między żydowską mniejszością a polską większością widziała raczej w społecznych uwarunkowaniach historycznych niż w świadomych działaniach którejś ze stron. Nie godziła się na żadne rozwiązania siłowe, nie przyjmowała też prostego przeciwstawienia: albo asymilacja, albo emigracja. Jakby wbrew swoim uprzedzeniom, a może ponad nimi, skłaniała się ku wizji wielonarodowej Polski obywatelskiej.

EN

Maria Dąbrowska’s attitude towards the Jews was quite ambiguous. On the one hand, throughout her whole life she declared her enmity to anti-Semitism, and before the war she publicly condemned anti-Jewish aggression. On the other hand, her diary and letters makes their reader realise how alien the Jews seemed to her. Orthodox, poor Jews filled her with disgust and only rarely did the aversion retreat and its place was taken by interest in the exoticism of everyday shtetl life. Dąbrowska, however, did not distance only from small-town religious Jews. She expressed marked reservation also to deeply assimilated Polish cultural life members of Jewish origin. In her diary she meticulously and with great suspiciousness noted Jewish origin of people she met a given day. They were also to some extend alien to her. Solving “the Jewish case” was important, though by no means leading element of Dąbrowska’s social publicist writing. She saw the source of tensions between Jewish minority and Polish majority rather in social historical circumstances than in deliberate activities of any party. Being against settlement by force, she also rejected a simple contradiction: either assimilation or emigration. As if against her prejudice, or above it, she inclined towards Poland of multinational citizens.

Słowa kluczowe

EN

Maria Dąbrowska; Maria Dąbrowska's attitude towards the Jews

• Wydawca: Instytut Badań Literackich PAN
• Czasopismo: Pamiętnik Literacki
• Rocznik: 2015
• Tom: 106
• Numer: 3
• Strony: 19-36

Daty

wydano

2015-09-30

Twórcy

autor

Cyryl Skibiński

• Warszawa

Identyfikatory

ISSN

0031-0514