Władza, przymus i wolność w edukacji

• Autorzy: Małgorzata Kunicka

Warianty tytułu

EN

POWER, COERCION AND FREEDOM IN EDUCATION

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Władza w szkole może być realizowana za pomocą dwojakiego rodzaju instrumentów: autorytetu albo zachowań represyjnych. Aby nauczyciel mógł wpływać na zachowania uczniów, musi cieszyć się u nich autorytetem albo stosować środki przymusu skłaniające uczniów do realizacji jego woli. Przymus często rodzi dążenie do wolności, buntu, oporu i niezgody, natomiast świadome posłuszeństwo wobec uznanych i akceptowanych autorytetów może stanowić drogę do rozwoju spójnej osobowości. Jeżeli założymy, że wolność ucznia stanowi nadrzędną wartość, to oczekiwanie posłuszeństwa (autorytetom) będzie zamachem na jego wolność. Nieskrępowane prawo do wolności i niezależności często rodzi wewnętrzny (i zewnętrzny) chaos. Neutralność światopoglądowa i ideologiczna szkoły nie musi oznaczać neutralności aksjologicznej. Ta ostatnia jest rezygnacją z narzucania określonych celów. Człowiek ponowoczesny przestaje wierzyć w istnienie obiektywnych zasad moralnych, a dzisiejszy uczeń traktuje konieczność posłuszeństwa jako ograniczanie jego wolności.

EN

Power in school can be exercised by using two types of instruments: authority or repressive actions. In order for the teacher to influence students’ behaviour, he or she has to be recognized by the students as an authority or take coercive measures that will convince the students to act and behave accordingly to his or her will. Coercion sometimes leads to striving for freedom, to defiance, resistance and dissent while conscious obedience to recognized and accepted authorities may be a way to develop a coherent personality. If we assume that freedom of a student is a superior value, then the expectation of obedience (to authority) will be an attack on his or her freedom. An unlimited right to freedom and independence often creates an internal (and external) chaos. The ideological neutrality of the school does not necessarily imply axiological neutrality. The latter implies resignation from imposing a particular goal. A postmodern individual ceases to believe in the existence of objective moral principles, and today’s student regards the necessity of obedience as limiting his or her freedom.

Słowa kluczowe

PL

WŁADZA W SZKOLE NEUTRALNOŚĆ AKSJOLOGICZNA GODNOŚĆ; WOLNOŚĆ; POSŁUSZEŃSTWO

EN

SCHOOL AUTHORITY; AXIOLOGICAL NEUTRALITY; DIGNITY; FREEDOM; OBEDIENCE

• Wydawca: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Czasopismo: Opuscula Sociologica
• Rocznik: 2012
• Numer: 1(1)
• Strony: 31-44

Daty

wydano

2012

Twórcy

autor

Małgorzata Kunicka

• Uniwersytet Szczeciński

Bibliografia

• Aronson E. 2008, Człowiek istota społeczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Berlin I. 1991, Dwie koncepcje wolności i inne eseje, Res Publica, Warszawa.
• Bińczycka J. 2005, Między swobodą a przemocą w wychowaniu, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
• Borodzik A., Binasiak M., Aktualne prawo i przyrzeczenie harcerskie, roty przyrzeczenia i redakcje prawa harcerskiego istniejące w Polsce. Prawo harcerskie i nasze wartości, www.witkacy.user.icpnet.pl/pip.htm (2.05.2011).
• Chmara M. 1997, Władza i wpływ społeczny, w: Teorie społeczne a możliwości praktyczne, red. R. Cichocki, Media-G.T., Poznań.
• Czerepaniak-Walczak M. 2006, Pedagogika emancypacyjna. Rozwój świadomości krytycznej człowieka, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Gerrig R.J., Zimbardo P.G. 2006, Psychologia i życie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Gutek G.L. 2003, Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Hofstede G. 2000, Kultury i organizacje. Zaprogramowanie umysłu, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Jan Paweł II, Posynodalna Adhortacja Apostolska Christifideles laici, www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/adhortacje/christifideles.html (12.05.2011).
• Koralewicz J. 2008, Autorytaryzm, lęk, konformizm, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Kuchcińska M. 1996, Dylematy swobody w edukacji metodą zadaniową, w: Nauczyciel – uczeń. Między przemocą a dialogiem: obszary napięć i typy interakcji, red. M. Dudzikowa, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
• Kunicka M. 2009, Enklawy w przestrzeni szkolnej. Dystans władzy a zachowania konformistyczne uczniów, w: Enklawy życia społecznego. Kontynuacje, red. L. Gołdyka, I. Machaj, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
• Kunicka M. 2010, Godność w interakcjach edukacyjnych, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja” nr 24 (50).
• Kunowski S. 2004, Podstawy współczesnej pedagogiki, Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa.
• Kwiatkowska H. 2005, Tożsamość nauczycieli, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Locke J. 1992, Dwa traktaty o rządzie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Mazurek F.J. 2001, Godność osoby ludzkiej podstawą praw człowieka, Wydawnictwo KUL, Lublin.
• Meighan R. 1993, Socjologia edukacji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Modzelewski W. 1983, Walka bez użycia przemocy, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
• Ogonowski Z. 1972, Locke, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Ossowska M. 1985, Normy moralne. Próba systematyzacji, PWN, Warszawa.
• Parsons T. 1972, Szkice z teorii socjologicznej, PWN, Warszawa.
• Rau Z. 1992, Wstęp, w: J. Locke, Dwa traktaty o rządzie, Warszawa.
• Rutkowski M. 2011, Nieposłuszeństwo wobec prawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Sharp G. 1985, Walka bez użycia przemocy, Adsum, Warszawa.
• Sharp G., 198 metod działania bez przemocy, http://aeinstein.org/organizations/org/198_methods.pdf (15.04.2012).
• Śliwerski B. 1997, Władztwo pedagogiczne w ponowoczesnym świecie, „Edukacja i Dialog” nr 1(84).
• Weber M. 1984, Szkice z socjologii religii, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Weber M. 2000, Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Ziembicki S., Ze studiów nad myślą polityczną Johna Locke’a, http://www.bibliotekacyfrowa.pl/Content/32191/0002.pdf (13.04.2012).