W sprawie najdawniejszych zapożyczeń wschodniosłowiańskich w języku polskim

• Autorzy: Fałowski Adam

Warianty tytułu

EN

Regarding the earliest East Slavic borrowings in Polish

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

In 1963, Stanisław Urbańczyk attempted to investigate the problem of the earliest East Slavic borrowings in Polish. He presented a list of Old Polish imports from the East Slavic languages comprising 150 lexical units. Fifty years later, Wiesław Witkowski, another Slavicist from Cracow, extended the list of East Slavic borrowings included in Słownik Staropolski (‘Old Polish Dictionary’) to 199 units. The goal of the present paper is to partially verify the standpoints of the two researchers. Perforce, it is limited to those words which arrived in the East Slavic territory from the broadly understood East, i.e. from the Turkic, Mongolic, and Finno-Ugric languages. The results of this verification are as follows. Out of 32 analysed lexical units (not including the word denka), 22 can probably be considered East Slavic borrowings in Old Polish: ataman, bachmat, bezmian, bisior, bojar, bojarzyn, bołki, bułatowy, czobot, czobotnik, derka, kalannik || kalennik, kalanny || kalenny, kalaństwo, kaleta || kaletka, kitajka, kitajczany, kiwior, korczak || korczag, korczakowy, mohorycz, mohorycznik, opończa, roztruchan, sorok, telega, teleżny, tołmacz, torłop, tybinki || ciebienki. The same is not true for the following words: hazuka || azuka, jarmułka || jermułka, karbus, orkisz, serpanek || serpanka, tarchun || torchun. In four cases (the words badawia, basałyk, kolimaga, orda, ordyniec || hordyniec) a definite acceptance of East Slavic mediation appears to be impossible at the current stage of research.

Słowa kluczowe

EN

Polish-Eastern Slavic linguistic contacts; Old Polish; loanwords; Oriental vocabulary

• Wydawca: Księgarnia Akademicka
• Czasopismo: LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa
• Rocznik: 2016
• Numer: 22
• Strony: 137-156

Twórcy

autor

Fałowski Adam

• Uniwersytet Jagielloński, Kraków

Bibliografia

• Bułyka A.M., 1972, [= Булыка А.М.], Даўнія запазычанні беларускай мовы, Мінск.
• Czernych: П.Я. Черных, Историко-этимологический словарь современного русского языка, t. I–II, wyd. 4, Москва 2001.
• ESBM: В.У. Мартынаў (red.), Этымалагічны слоўнік беларускай мовы, t. I–XIII, Мінск 1978–2010.
• ESUM: О.С. Мельничук (red.), Етимологічний словник української мови, t. I–VI, Київ 1982–2012.
• EWU: L. Benkő, Etymologisches Wörterbuch des Ungarischen, t. I–II, Budapest 1993–1994.
• Fałowski A., 2011, The East-Slavonic sorok ‘40’ revisited, „Studia Etymologica Cracoviensia” t. 16, s. 7–15.
• SDJ: Р.И. Аванесов (red.), Словарь древнерусского языка (XI–XIV вв.), Москва 1988.
• SEBań: A. Bańkowski, Etymologiczny słownik języka polskiego, t. I–II, Warszawa 2001–2002, t. III: Etymologiczny słownik mowy polskiej, Częstochowa 2014.
• SEBor: W. Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2005.
• SEBr: A. Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa 1927.
• SESł: F. Sławski, Słownik etymologiczny języka polskiego, t. I–V, Kraków 1952–1982.
• Srezn: И.И. Срезневский, Материалы для словаря древнерусского языка по письменным памятникам, t. І–ІІІ, Санктъ-Петербургъ 1893–1912.
• SRJ: С.Г. Бархударов (red.), Словарь русского языка XI–XVII вв., t. 1–28, Москва 1975–2008.
• SSM: Л.Л. Гумецька, І.М. Керницький (red.), Словник староукраїнської мови XIV–XV ст., t. I–II, Київ 1977–1978.
• SStp: S. Urbańczyk (red.), Słownik staropolski, t. I–XI, Kraków i in. 1953–2002.
• Stachowski M., 2008, Garść etymologii orientalnych w historii języka ukraińskiego, „Studia Slavica Hungarica” 53/1, s. 117–122.
• Stachowski M., 2013, Uwagi o jarmułce, „LingVaria” nr 1 (15), s. 119–124.
• Stachowski S., 2014, Słownik historyczno-etymologiczny turcyzmów w języku polskim, Kraków.
• SUM: Д. Гринчишин (red.), Словник української мови XVI – первої половини XVII ст., t. 1–15, Львів 1994–2010.
• Szanski: Н.М. Шанский, Этимологический словарь русского языка, t. I–II, Москва 1963–1982.
• Szypowa Je.N., 1976, [= Шипова Е.Н.], Словарь тюркизмов в русском языке, Алма-Ата.
• Tymczenko: Є. Тимченко, Матеріали до словника писемної та книжної української мови XV–XVIII ст., przyg. do wyd. В.В. Німчук, Г.І. Лиса, Київ – Нью-Йорк
• 2002–2003.
• Urbańczyk S., 1963, Charakterystyka staropolskich zapożyczeń wyrazowych z języka ukraińskiego, [w:] T. Milewski, J. Safarewicz, F. Sławski (red.), Studia linguistica in honorem Thaddaei Lehr-Spławiński, Warszawa, s. 437–444.
• Vasmer: М. Фасмер, Этимологический словарь русского языка, t. I–IV, Москва 1986–1987.
• Witkowski W., 2013, Jeszcze raz o najdawniejszych zapożyczeniach ruskich (wschodniosłowiańskich) w języku polskim, „Rocznik Slawistyczny” LXII, s. 159–167.

Identyfikatory

DOI

10.12797/LV.11.2016.22.10